آیا برجام انتخابی میان بد و بدتر است؟

در صورت توافق، ایران باید بار دیگر از ذخایر اورانیوم غنی‌شده خود، غیر از ۳۰۰ کیلوگرم با غلظت پایین، صرف‌نظر کند

با امضای توافق، حکومت ایران باید تمامی برنامه‌‌های غنی‌سازی اورانیوم بالای ۳.۶ درصد خود را متوقف کند- REUTERS/Lisa Leutnerr

دو روز بعد از پاسخ آمریکا به نظرها و خواسته‌های ایران درباره طرح پیشنهادی اتحادیه اروپا برای احیای برجام، گمانه‌زنی‌ها در خصوص تعهداتی که طرفین پذیرفته‌اند و نتیجه نهایی مذاکرات وین ادامه دارد. برخی کارشناسان وضعیت فعلی در برابر حکومت ایران را به‌نوعی انتخاب بین بد و بدتر می‌دانند.

نشریه فارن‌‌افرز روز جمعه، چهارم شهریور ۱۴۰۱، به‌ نقل از منابع خود، به بخش مهمی از تعهداتی که حکومت ایران در صورت اجرای دوباره برجام باید به آن‌ها پایبند باشد، اشاره کرده است. به‌ نوشته فارن‌‌افرز، اگر در این مرحله، توافقی صورت گیرد، حکومت ایران باید بار دیگر از ذخایر اورانیوم غنی‌شده خود، غیر از ۳۰۰ کیلوگرم با غلظت پایین، صرف‌نظر کند.

تعهد مهم دیگر حکومت ایران است که باید تمامی برنامه‌‌های غنی‌سازی اورانیوم بالای ۳.۶ درصد‌ خود را متوقف کند و هم‌زمان، هزاران دستگاه سانتریفیوژ پیشرفته‌اش را کنار بگذارد.

نشریه فارن‌‌افرز در بخش دیگری از گزارش روز جمعه خود، نوشت که شاید مهم‌ترین تعهد حکومت ایران این باشد که باید بار دیگر تمامی فعالیت‌های هسته‌ای خود را به‌طور کامل، زیر نظر «بازرسی‌های سرزده» کارشناسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قرار دهد.

فارن‌‌افرز امضای چنین توافقی را دستاوردی مهم برای امنیت ایالات متحده و ثبات در خاورمیانه معرفی می‌کند و در ادامه، می‌نویسد که دولت آمریکا می‌تواند مطمئن باشد برنامه هسته‌ای حکومت ایران دست‌کم تا دو سال، متوقف خواهد شد.

امضای توافق هسته‌ای حتی اگر حکومت ایران تعهدات اشاره‌شده در گزارش روز جمعه فارن‌‌افرز را بپذیرد، همچنان مخالفان پرشماری، هم در داخل و هم در خارج آمریکا، دارد. بسیاری از مخالفان احیای مجدد برجام بر این نکته انگشت می‌گذارند که حکومت ایران از محل منابع مالی که در اختیارش قرار می‌گیرد، برای تجهیز و تقویت گروه‌های نیابتی وابسته به‌ خود در یمن، عراق، سوریه و لبنان هزینه خواهد کرد و این امر به «بی‌ثباتی بیشتر خاورمیانه» و پیشبرد برنامه‌های منطقه‌ای جمهوری اسلامی می‌انجامد.

CARLOS BARRIA / POOL / AFP

یائیر لاپید، نخست‌وزیر اسرائیل، روز چهارشنبه، تنها چند ساعت قبل از ارائه پاسخ آمریکا، در یک نشست خبری در اورشلیم، گفت: «یک توافق بد روی میز است که سالانه ۱۰۰ میلیارد دلار در اختیار تهران می‌گذارد تا از آن برای بی‌ثبات کردن خاورمیانه و گسترش وحشت در سراسر جهان استفاده کند... رفع تحریم‌ موسساتی که به دلیل حمایت از تروریسم تحریم‌ شده‌اند، به معنی رفع هرگونه مانع سر راه ایران برای پولشویی است.»

با این حال، طی روزهای گذشته، گزارش‌های پرشماری منتشر شد که نشان می‌داد پاسخ روز چهارشنبه آمریکا کمتر از انتظارهای اولیه حکومت ایران بوده است و همین امر می‌تواند بار دیگر به طولانی‌تر شدن مذاکرات بینجامد.

وب‌سایت خبری-تحلیلی آکسیوس روز پنجشنبه به‌نقل از سه مقام اسرائیلی، نوشت که بعد از ملاقات‌های روز سه‌شنبه ایال هولاتا، مشاور امنیت ملی اسرائیل، در واشنگتن با مقام‌های آمریکایی، نگرانی‌های تل‌آویو از محتوای پاسخ ایالات متحده کمتر شده است.

Read More

This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)

به‌ گفته نخست‌وزیر اسرائیل، آمریکا در پاسخ به نظرهای ایران، بسیاری از درخواست‌های اسرائیل را لحاظ کرده است.

فارن‌افرز نیز در بخش دیگری از یادداشت روز جمعه خود، این پرسش را مطرح کرد که آیا مقام‌های جمهوری اسلامی حاضرند در ازای رفع برخی از محدودیت‌ها و دسترسی به منابع مالی و امکان فروش نفت، آن هم تنها برای دو سال، از عناصر اصلی برنامه‌ هسته‌ای خود چشم‌پوشی کنند؟

انتخاب‌های بد و بدتر کدام‌اند؟

در این میان، متیو کرونیگ، معاون مرکز راهبردی و امنیت در شورای آتلانتیک، در گفت‌وگو با نشریه فارن‌پالسی، وضعیت کنونی امضای توافق با حکومت ایران را «انتخاب میان بد و بدتر» توصیف می‌کند.

این کارشناس امنیتی در بخشی از گفت‌وگوی روز جمعه خود، به فارن‌پالسی گفت: «به توافق‌ هسته‌ای فعلی با حکومت ایران احساسات متفاوتی دارم. از یک طرف فکر می‌کنم این یک توافق ضعیف است که در نهایت مشکلی را حل نمی‌کند و از طرف دیگر، فکر می‌کنم دولت بایدن در قبال حکومت ایران، رویکرد سختگیرانه‌تری پیش نخواهد گرفت. بنابراین، اگر تنها دو گزینه داشته باشیم و انتخاب ما میان «ایران مجهز به سلاح هسته‌ای در پاییز امسال» یا «تن دادن به این توافق بد»، باشد، امضای توافق را انتخاب می‌کنم.»

کرونیگ در توضیح چرایی بد بودن توافق کنونی با حکومت ایران گفت که از نظر او، این توافق نمی‌تواند جلو هسته‌ای شدن حکومت ایران را بگیرد و این وضعیت در نهایت به دستیابی حکومت ایران به تسلیحات اتمی در سال ۲۰۳۰ می‌انجامد.

بیشتر از جهان