«من بلوف نمی‌زنم»؛ این سه کلمه‌ای بود که ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه، دیروز در سخنرانی برای مردم به زبان آورد و گویا تهدید به جنگ سرنوشت‌ساز هسته‌ای باشد.

لاف زدن او در مورد زرادخانه مخفی «سلاح‌های مخرب» روسیه دهان افسران رسانه‌ای وفادارش را آب انداخت و مارگاریتا سیمونیان، سردبیر تلویزیون دولتی آر.تی، رسیدن به «آستانه پیروزی قریب‌الوقوع ما یا آستانه جنگ هسته‌ای» را پیش‌بینی‌کرد.

حالا بلوف می‌زند یا نه؟ گویا در غرب فرض را بر آن گذاشته‌اند که پوتین دارد بلوف می‌زند و مانند نیکیتا خروشچف در ۶۰ سال پیش کوتاه خواهد آمد. جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا، دیروز در مجمع عمومی سازمان ملل، به بلوف او اشاره کرد و گفت: «دست در دست هم  در برابر تجاوز روسیه خواهیم ایستاد. نقطه.» دیگر رهبران غرب نیز اظهارات مشابهی را بیان کردند.

پوتین بعد از حمله به اوکراین بارها ادعا کرد هیچ گونه حمله نظامی رخ نداده است. بنابراین وقتی می‌گوید بلوف نمی‌زند، چرا باید باور کنیم؟

دیشب وقتی در شبکه خبری کانال ۴ از ناتالیا ناروچنیتسکایا، سیاستمدار سابق و یکی از هواداران دوآتشه او، پرسیدم که آیا او واقعا مهیای استفاده از سلاح هسته‌ای است، بی‌درنگ پاسخ داد: «نه، نه» و اصرار داشت که «وقتی بحث جلوگیری از بلایا و فجایع بشری جهانی و همگانی باشد، خیلی سنجیده عمل می‌کند... و بی‌شک نباید از حمله احتمالی روسیه ترس داشته باشید.»

با این حال، نگرانی زیادی وجود دارد که شاید واکنش غرب حاکی از یک آسودگی خاطر خطرناک، یا حداقل تلاشی برای نشان دادن چهره‌ای شجاع از خود باشد تا مردم بیشتر نترسند.

به یاد دارم در ژوئن گذشته، عبارتی که آن زمان سر زبان‌ها افتاده بود، بن والاس، وزیر دفاع بریتانیا، را غرق فکر کرده بود: «پوتین دروغ نمی‌گوید.» جمله‌ای که ممکن است خیلی خنده‌دار به نظر برسد اما والاس گوشزد کرد رهبر روسیه مدتی قبل رک و راست از مقاصد خود در مورد اوکراین حرف زده بود اما حرف‌هایش را باور نکردیم. والاس هشدار داد: «پوتین تهدیدهای زیادی به زبان آورده و اغلب هم آن‌ها را انجام داده است.» اگر وزیر دفاع عقیده‌اش را عوض نکرده باشد، الان باید خیلی نگران باشد.

دکتر فیونا هیل، کارشناس امور روسیه و عضو سابق شورای امنیت ملی ایالات متحده، ماه‌ها است این دیدگاه را مطرح می‌کند که روسیه از رفتن به مرحله هسته‌ای ابایی ندارد؛ «پوتین اگر ابزاری داشته باشد، تمایل دارد از آن استفاده کند. اگر از آن استفاده نکنیم، داشتنش چه فایده‌ای دارد؟»

هیل خیلی وقت پیش در ماه مارس، در مصاحبه با پولیتیکو، گفت: «بنابراین هر کس که فکر می‌کند پوتین از داشته‌های نامعمول و بی‌رحمانه خود استفاده نمی‌کند، باید تجدید نظر کند. هر وقت با خودتان گفتید نه فلان کار را نمی‌کند، یعنی آن کار را می‌کند؟ بدانید که بله! خیلی هم خوب آن کار را می‌کند.»

برای آگاهی سریع از تمامی تازه‌ترین دیدگاه‌ها و نظرات با کلیک کردن روی این نشانی برای دریافت هفته‌نامه رایگان ما به نام انتشار دیدگاه‌ها، ثبت‌نام کنید.

چند ماه بعد از نبردی نظامی و گویا فاجعه‌آمیز که به کشته شدن هزاران نفر از مردم خود پوتین انجامید، خطر آن وجود دارد که او اکنون چیزی برای از دست دادن نداشته باشد. هم‌زمان با ریختن شهروندان بسیار شجاع روسیه به خیابان‌ها برای اعتراض به جنگی که او به پا کرد، ممکن است پی برده باشد که مهلتش رو به پایان است. کسی چه می‌داند وقتی با پایان مهلت خود مواجه باشد، چه کارهایی از دستش برمی‌آید؟

نباید خوش‌خیال باشیم که استفاده از جنگ‌افزار هسته‌ای «تاکتیکی» در منطقه‌ای جنگی به اندازه حمله «راهبردی» برای نابودی شهرها فاجعه‌آمیز نیست. هر حمله هسته‌ای فاجعه است؛ به نظر کسانی که پوتین را زیر نظر دارند، او نیز این نکته را می‌داند. امیدوارم حق با آن‌ها باشد.

زمان چندانی از شروع این جنگ نگذشته بود که از نینا خروشچوا، نواده خروشچف، پرسیدم آیا به نظر او پوتین ماشه جنگ هسته‌ای را می‌کشد؟ او بعد از مکثی طولانی، پاسخ داد که امیدوار است این کار را نکند. مکث معنی‌داری بود؛ چون وقتی چشم‌انداز واقعی از تخریب متقابل حکایت داشته باشد، امید در واقع تنها سلاح باقی‌مانده در زرادخانه ما است.

کتی نیومن مجری و دبیر بخش تحقیقات شبکه خبری کانال ۴ است.