بر اساس یک نظرسنجی که در رصدخانه مهاجرت ایران انجام شد، «شرایط کلی ایران» در میزان مهاجرت دانشگاهیان بسیار موثر است و ۶۲ درصد از دانشجویان دختر در پاسخ به این سوال که «تمایل شما به مهاجرت تا چه میزان به وضعیت کلی ایران بستگی دارد؟» گزینه بسیار زیاد را انتخاب کردند.

این نتایج حاصل توزیع پرسشنامه بررسی «میل و تصمیم به مهاجرت» بین بیش از دو هزار دانشجوی ایرانی است.

یافته‌های این نظرسنجی نشان می‌دهد که ۸۰ درصد دانشجویان و فارغ‌التحصیلان دانشگاه علت تمایل خود به مهاجرت را «عوامل بیرونی و شرایط کلی ایران» می‌دانند و تنها هفت درصد پاسخگویان شرایط کلی ایران را بر میل خود به مهاجرت کم‌‌تاثیر یا بسیار کم‌تاثیر ارزیابی کرده‌اند. در مقابل، ۳۸ درصد دانشگاهیان تاثیر «انگیزه‌های شخصی» بر میل به مهاجرت را زیاد و بسیار زیاد می‌دانند.

در تاثیر عوامل بیرونی و شرایط کلی ایران بر میل به مهاجرت دانشجویان این نکته قابل‌توجه است که زنان شش درصد بیشتر از مردان این عوامل را بر تمایل خود به مهاجرت موثر می‌دانند و یافته‌های مطالعاتی رصدخانه مهاجرت ایران حاکی از آن است که بیش از ۴۰ درصد دانشجویان و ۵۳ درصد استادان دانشگاه مایل‌اند مهاجرت کنند.

در مجموع، «بی‌ثباتی اقتصادی»، «شیوه حکمرانی و مملکت‌داری»، «ناامیدی از آینده»، «امید به زندگی بهتر در خارج از ایران»، «وضعیت آزادی‌های فردی و اجتماعی»، «کیفیت بهتر زندگی در خارج از ایران»، «کاهش ارزش پول ملی در برابر ارزهای بین‌المللی»، «درآمد پایین»، «امکان شاد زندگی کردن»، «فقدان شایسته‌سالاری» و «سلامت اخلاقی جامعه» از جمله مهم‌ترین عوامل موثر بر میل مهاجرت در میان دانشگاهیان‌اند.

بر اساس پیمایش رصدخانه مهاجرت ایرانیان، کشورهای کانادا، آمریکا، آلمان، سوئد، سوییس، هلند، استرالیا و بریتانیا محبوب‌ترین مقاصد مهاجرتی ایرانیان‌اند.

رصدخانه مهاجرت ایران در گزارش اخیر خود می‌افزاید که ایرانیان در سال ۲۰۲۱ هم مثل چهار سال گذشته، در صدر متقاضیان پناهندگی در بریتانیا بوده‌اند.

آمار رصدخانه مهاجرت ایران نشان می‌دهد که در حال حاضر ۳۷ درصد برندگان المپیادهای دانش‌آموزی، ۲۵ درصد اعضای بنیاد نخبگان و ۱۵ درصد رتبه‌های زیر هزار کنکور سراسری خارج از ایران زندگی کنند.

علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، روز چهارشنبه، ۲۷ مهر، بدون اشاره به دلیل مهاجرت نخبگان از ایران، گفت که آنان می‌روند و «پیچ و مهره‌ استکبار جهانی» می‌شوند. خامنه‌ای ضمن تکرار سخنان همیشگی‌ خود، اعتراض‌های دانشجویی را به «دشمنان» نسبت داد و نخبگان مهاجر را به «ناشکری» متهم کرد و مدعی شد: «این‌ها در اینجا رشد می‌کنند، وقتی نوبت ثمردهی می‌رسد، می‌روند میوه‌شان را به دیگری می‌دهند.»

مقام‌های جمهوری اسلامی ایران و رسانه‌های وابسته به حاکمیت همواره مهاجرت نخبگان از ایران را به عوامل خارجی نسبت می‌دهند؛ این در حالی ‌است که نتایج نظرسنجی‌های داخلی آشکار می‌کند عامل اصلی مهاجرت نخبگان و دانشگاهیان شرایط فعلی حاکم بر ایران است.