با خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان در اوت ۲۰۲۱، حجم عظیمی از تسلیحات و تجهیزات نظامی آن‌ها جا ماند که به تصرف طالبان و متحدان آنان درآمد. این مسئله نه‌تنها طالبان را جسور کرد، بلکه برای منطقه هم پیامدهای امنیتی گسترده‌ای در پی داشت و از قاچاق سلاح در بازار سیاه گرفته تا استفاده‌ گروه‌های تروریستی از تجهیزات پیشرفته‌ آمریکایی، چالش‌های جدیدی را پیش روی امنیت جهانی قرار داد.  

دونالد ترامپ یک روز پیش از مراسم تحلیف، از طالبان خواست تسلیحات جامانده‌ آمریکا در افغانستان را بازگردانند و هشدار داد که در غیر این صورت، کمک مالی به افغانستان را متوقف خواهد کرد. ترامپ در نشستی با نخست‌وزیر ژاپن، جا گذاشتن تجهیزات نظامی را «تصمیمی احمقانه» خواند و اعلام کرد که این اقدام میلیاردها دلار به آمریکا خسارت زده است.  

ترامپ پیش‌تر نیز از دولت بایدن به دلیل خروج آشفته از افغانستان و رها کردن تجهیزات آمریکایی انتقاد کرده بود. او فوریه ۲۰۲۴ مدعی شد که واشینگتن تسلیحاتی به ارزش ۸۵ میلیارد دلار را در افغانستان رها و این کشور را به یکی از بزرگ‌ترین فروشندگان تجهیزات نظامی در جهان تبدیل کرده است.

با این حال بر اساس گزارش وزارت دفاع ایالات متحده که سال ۲۰۲۲ منتشر شد، ارزش تجهیزات نظامی باقی‌مانده در افغانستان ۷.۱۲ میلیارد دلار است. این تجهیزات عبارت‌اند از هلی‌کوپتر، موشک‌های هوا‌به‌زمین، خودروهای نظامی، سلاح‌های پیشرفته، تجهیزات ارتباطی و سایر ادوات نظامی که پس از سقوط دولت پیشین، به دست طالبان افتادند.  

در تحولی جدید، ازبکستان هفت فروند هلی‌کوپتر بلک‌هاوک متعلق به ارتش پیشین افغانستان را به ایالات متحده تحویل داد. این هلی‌کوپترها را خلبان‌های ارتش افغانستان در ۱۵ اوت ۲۰۲۱ و پس از سقوط کابل، به ازبکستان منتقل کرده بودند. تاشکند درخواست طالبان را برای بازگرداندن این هلی‌کوپترها رد کرده بود.

با وجود این، همچنان میلیاردها دلار تسلیحات دیگر همچنان در اختیار طالبان باقی مانده است. بسیاری از تحلیلگران معتقدند بازپس‌گیری این تسلیحات از طالبان، اگر نگوییم غیرممکن، بسیار دشوار خواهد بود، زیرا بخش زیادی از این تجهیزات به دلیل ناآگاهی و دانش اندک طالبان درباره نگهداری آن‌ها، فرسوده و بخشی دیگر از طریق بازار سیاه و قاچاق، فروخته شده‌اند. 

با سقوط حکومت افغانستان، طالبان به انبار عظیمی از تسلیحات پیشرفته‌ ساخت آمریکا دست یافتند. این گروه با نمایش این تجهیزات در کابل و سایر شهرها، قدرت‌نمایی کردند. با این حال نگرانی اصلی، دستیابی گروه‌های تروریستی منطقه به این تسلیحات است.

تحریک طالبان پاکستان (تی‌تی‌پی) و ارتش آزادی‌بخش بلوچستان بخشی از این تجهیزات را به دست آورده‌اند و اکنون از آن‌ها در جنگ علیه حکومت پاکستان استفاده می‌کنند. برخی جنگجویان تی‌تی‌پی هم که در کنار طالبان با حکومت پیشین افغانستان جنگیده بودند، این سلاح‌ها را به‌عنوان «غنیمت جنگی» دریافت کرده‌اند. 

در همین حال، به‌تازگی ویدیوهایی منتشر شده است که نشان می‌دهد شبه‌نظامیان جیش‌العدل نیز با تسلیحات آمریکایی جمهوری اسلامی ایران را تهدید می‌کنند. این گروه در فهرست گروه‌های تروریستی آمریکا، ژاپن، نیوزیلند و ایران قرار دارد و در مقطعی کنار طالبان جنگیده است. حالا افتادن تسلیحات آمریکایی به دست این گروه‌، امنیت منطقه را با تهدید جدی مواجه کرده است.  

فروش تسلیحات آمریکایی در بازار سیاه افغانستان همچنان ادامه دارد و خریداران متعددی دارد. بر اساس دستور ملا هبت‌الله آخندزاده، رهبر طالبان، پس از سلطه مجدد این گروه در افغانستان، جنگجویان این گروه حق داشتند سلاح‌های به‌دست‌آمده از نظامیان افغان و نیروهای غربی را به‌عنوان «غنیمت جنگی» نگه دارند. این سیاست یکی از تاکتیک‌های طالبان برای جذب نیروهای جدید بود، زیرا بسیاری از افراد با امید به دسترسی به تجهیزاتی پیشرفته‌ مانند دوربین‌های دید در شب به این گروه پیوستند.  

علاوه بر این، پس از سقوط کابل، حجم قابل‌توجهی از تسلیحات ارتش پیشین افغانستان از این کشور خارج و در بازارهای سیاه فروخته شد. برخی فرماندهان طالبان نیز در قاچاق این سلاح‌ها نقش داشتند، اما تاکنون هیچ مقام ارشد این گروه به اتهام فروش و قاچاق تسلیحات محاکمه نشده است. وقتی رهبر طالبان از این «غارت» گسترده‌ تسلیحات آگاه شد، تابستان گذشته فرمانی برای ثبت تجهیزات نظامی صادر کرد، اما این اقدام بسیار دیرهنگام انجام شد و بخش قابل‌توجهی از این تسلیحات قبلا یا به خارج افغانستان قاچاق شده بود یا فرماندهان محلی طالبان آن‌ها را مخفی کرده بودند.

برخی از این فرماندهان سلاح‌های به‌دست‌آمده را در زیر زمین دفن کرده‌اند و حاضر نیستند آن‌ها را به حکومت طالبان تحویل دهند.   

با گذشت بیش از سه سال از بازگشت طالبان به قدرت، این گروه بارها تسلیحات ساخت آمریکا را در رزمایش‌های نظامی به کار گرفته‌ است. بسیاری از تحلیلگران معتقدند دستیابی طالبان به این تجهیزات آن‌ها را از نظر نظامی در جایگاهی فراتر از بسیاری از ارتش‌های منطقه قرار داده است که این مسئله می‌تواند بر توازن قدرت در آسیای مرکزی و جنوبی تاثیر بگذارد و پیامدهای پیش‌بینی‌ناپذیری داشته باشد.  

رها شدن میلیاردها دلار تسلیحات آمریکایی در افغانستان نه‌تنها طالبان را به یکی از مجهزترین گروه‌های شبه‌نظامی در منطقه تبدیل کرد، بلکه پیامدهای امنیتی گسترده‌ای برای کشورهای همسایه داشت. انتقال این تسلیحات به گروه‌های ستیزه‌جو و رونق بازار سیاه سلاح، نگرانی‌های بسیاری را برانگیخته است و در حالی که دولت‌های منطقه و ایالات متحده در تلاش‌اند پیامدهای این بحران را کنترل کنند، به نظر می‌رسد تبعات آن تا سال‌ها ادامه خواهد داشت.