کنشگران هشدار دادند که غول‌های نفت و گاز از دسترسی «بی‌سابقه» به سران اروپا بهره‌مند شده‌اند و در عین حال، از آغاز جنگ روسیه در اوکراین، در کسب سود رکود زده‌اند.

گروه‌های دیده‌بان اعمال نفوذ (لابی) در گزارش جدیدی، ادعا کرده‌اند که شرکت‌های سوخت فسیلی از این «دسترسی ویژه» به بهترین شکل استفاده کرده و با سرمایه‌گذاری در بخش‌هایی از کشورهای عضو، «هرگونه دخالت سیاسی مشخص» به منظور مهار هزینه‌های فزاینده انرژی را «به تاخیر انداخته یا به حداقل رسانده‌اند».

این گروه‌ها ادعا می‌کنند که غول‌های انرژی «از این بحران به نفع خود بهره جسته‌اند» و اتحادیه اروپا را به سرمایه‌گذاری بیشتر در زیرساخت‌ها مجبور و مصرف‌کنندگان را در «مارپیچ قیمت‌های سرسام‌آور انرژی، اعتیاد به مصرف سوخت فسیلی و فاجعه اقلیمی» گرفتار کرده‌اند.

بر اساس این گزارش که گروه پایشگری شرکت‌های اروپا (Corporate Europe Observatory)، گروه پایشگری شرکت‌های چندملیتی فرانسه (l’Observatoire des Multinationales) و شرکت ریکومون (ReCommon) ایتالیا تهیه کرده‌اند، چهار شرکت بزرگ سوخت فسیلی در اروپا- شل، توتال‌ انرژی، انی و رپسول- امسال با این نهاد اجرایی اتحادیه اروپا در مجموع ۱۱۳ جلسه داشته‌اند.

کنشگران می‌گویند همان شرکت‌ها هم‌زمان در ۹ ماهه اول امسال، سود بی‌سابقه‌ای به جیب زدند- در مجموع ۷۸ میلیارد یورو (۶۷ میلیارد پوند)-  که معادل ۳۹۵ یورو به ازای هر خانوار اروپایی است.

کمیسیون اروپا اعلام کرد برای سود‌ شرکت‌های نفت و گاز «مالیات بر پول‌های بادآورده» در نظر گرفته است تا به مصرف‌کنندگان کمک کند از عهده هزینه‌ قیمت‌های فزاینده برآیند؛ چیزی که آن را تعیین «مساعده همبستگی» از ۳۳ درصد سود مازاد مشمول مالیات از سال مالی ۲۰۲۲ خواند و گفت که کل مبلغ آن ممکن است به ۱۴۰ میلیارد یورو برسد.

اما ناظران هشدار دادند که «نکته اصلی در جزئیات این مسئله نهفته است» و افزودند دست کشورهای عضو در اعمال قوانین و تعیین مبنای مالیات به قدری باز است که ارزیابی مبلغ عایدی از این اقدام را دشوار می‌کند.

آنان با اشاره به آمار وزارت دارایی فرانسه، گفتند که نسخه فرانسوی این اقدام ممکن است فقط حدود ۲۰۰ میلیون یورو عایدی داشته باشد و با اشاره به مقاومت داخلی در برابر پرداختن مالیات بر پول‌های بادآورده ایتالیا مدعی شدند: «مشکل بتوان این را چیزی جز اقدامی کاملا نمادین با هدف پایان دادن به مناقشات عمومی در مورد مالیات بستن بر سودهای کلان دانست.»

هم‌زمان با تشدید مشکلات عرضه ناشی از کووید در پی جنگ ولادیمیر پوتین در اوکراین و نگرانی از کمبود نفت و گاز در اروپا در زمستان پیش رو با توجه به بسته شدن شیرفلکه‌ها در مسکو، قیمت این سوخت‌های فسیلی افزایش یافت.

با این حال به لطف معتدل شدن دمای هوا و رسیدن ذخیره‌سازی گاز در مخازن به ظرفیت ۹۰ درصد، قیمت‌ها در این هفته به پایین‌ترین حد خود بعد از اواسط ژوئن سقوط کرد و برای مدتی کوتاه، مبلغ قراردادهای آتی داچ‌ تی‌تی‌اف- قرارداد معیار اروپا- به ۹۳.۳۵ یورو در هرمگاوات ساعت کاهش یافت.

در چارچوب برنامه اتحادیه اروپا برای کاهش اتکا به سوخت‌های فسیلی روسیه، این اتحادیه مقررات جدیدی وضع کرد که در آن، حداقل موجودی اجباری تاسیسات ذخیره‌سازی گاز تا اول نوامبر، ۸۰ درصد تعیین و از بهره‌برداران و کشورهای عضو خواسته شد برای رسیدن به ۸۵ درصد تلاش کنند.

اورزولا فون در لاین، رئیس کمیسیون اروپا، به هنگام ساماندهی واکنش اتحادیه اروپا به بحران اوکراین در حوزه انرژی، با مدیران ارشد حوزه سوخت‌های فسیلی دیدار کرد و طبق صورت‌جلسه‌ها، به او اقدام‌های «امکان‌پذیر» توصیه و هشدار داده شد که «دست بردن در سازوکارهای بازار عواقبی نامطلوبی» خواهد داشت.

به گفته گروه پایشگری شرکت‌های اروپا، در ماه مارس و در همین جلسات بود که کمیسیون اروپا پذیرفت گروه مشورتی صنعت پلتفرم انرژی را منحصرا با حضور شرکت‌های بزرگ گازی اروپا تشکیل دهد که وظیفه آن مدیریت اشتراکی و موثر گذار اتحادیه اروپا از وابستگی به گاز روسیه باشد.

به گفته کنشگران، این گروه مشورتی که نخستین جلسه آن چهارشنبه گذشته برگزار شد، «زمینه‌ای فراهم خواهد کرد تا نمایندگان صنعت به کمیسیون تدوین» برنامه اتحادیه اروپا برای پایان دادن به وابستگی به گاز روسیه «به طور مرتب و در سطوح بالا» دسترسی داشته باشند و از جمله، «مشخص کنند اتحادیه اروپا چگونه و از کجا منابع جدید گاز را تامین کند».

به گفته این ناظران لابی، در این گروه که اساس کار آن «تعهد به رازداری حرفه‌ای است»، «عملا تمامی شرکت‌های مهم نفت و گاز اروپا» عضویت دارند اما حتی یک گروه پاسدار منافع عمومی، مصرف‌کنندگان یا محیط زیست در آن جایی ندارد.

این گزارش نتیجه‌گیری می‌کند: «بحرانی که حمله روسیه به اوکراین پدید آورد، می‌بایست فرصتی برای تغییر ریشه‌ای ره‌یافت‌ها از جمله بازگردان نظارت عمومی بر بخش انرژی، اولویت دادن به حق پایه برخورداری از انرژی نسبت به سود شرکت‌ها و ایجاد سامانه‌های انرژی نامتمرکز و مبتنی بر انرژی‌های تجدیدپذیر در سراسر اروپا باشد.»

«در عوض اتحادیه اروپا کاهش وابستگی به گاز روسیه را فقط از طریق افزایش وابستگی کلی به صنعت نفت و گاز محقق کرد و ما را در مارپیچی از گرانی انرژی، سودجویی شرکت‌ها، اعتیاد به سوخت فسیلی و فاجعه آب‌وهوایی گرفتار کرد.»

با  کمیسیون اروپا برای شنیدن نظرشان در این باره تماس گرفته‌ایم.