تیم ملی ایران در حالی عازم مسابقات جام جهانی فوتبال قطر میشود که همچنان خیزش سراسری مردم ایران علیه جمهوری اسلامی در جریان است و برخی چهرههای سیاسی و مدنی خواهان اخراج تیم ملی فوتبال ایران از این مسابقات شده بودند، زیرا به باورشان این تیم ملی مردم نیست و تیم حکومت است. در عین حال، برخی دیگر میگویند میتوان از صحنه جهانی بهمنظور افشای جنایتهای جمهوری اسلامی استفاده کرد.
هفتهنامه «آبزرور» روز یکشنبه، ۶ نوامبر (۱۵ آبان)، در مقالهای به ابعاد سیاسی حضور تیم ملی فوتبال ایران در جام جهانی پرداخت. جان دوردن در این مقاله مینویسد: «بزرگترین پرسش پیش روی ایران پیش از جام جهانی، نه در مورد عملکرد این تیم مقابل انگلستان، آمریکا و ولز، که در مورد چگونگی رفتار بازیکنان در قطر است؛ در حالیکه داخل کشور شاهد اعتراضات و واکنش خشن حکومت به آنهاییم، و خواست اخراج تیم از جام [مطرح میشود].»
این گزارش به نمونههای داخلی روزهای اخیر اشاره میکند. باشگاه استقلال فاتح سوپرجام شد، اما بیشتر بازیکنان هنگام دریافت جام شادی نکردند. صدا و سیما سریع تصویر را قطع کرد. یک ماه پیشتر، پرسپولیسیها (همه بازیکنان جز مهدی ترابی، هافبک تیم ملی) در بازی مقابل تراکتورسازی تبریز، مچبند سیاه به دست کردند. جای تعجبی هم نداشت، چون ترابی فردی بود که همزمان با سرکوب خونین اعتراضات آبان ماه ۱۳۹۸، پیراهنی با شعار «تنها راه نجات کشور = اطاعت رهبری» پوشیده بود. این مقاله، از ترابی بهعنوان تنها بازیکن تیم ملی که علنا حامی حکومت است، یاد میکند.
مقاله مورد نظر یادآوری میکند که در ماه سپتامبر، وقتی مهدی طارمی، مهاجم پورتو پرتغال و تیم ملی، تنها گل ایران را در پیروزی یک - صفر مقابل اروگوئه به ثمر رساند، شادی او مقابل هواداران در استادیوم وین، باعث انتقادها در رسانههای اجتماعی شد. نویسنده میگوید، احتمالا بازیکنان استقلال نیز با توجه به همین واقعیت، شادی نکردهاند. او تاکید میکند در شرایطی که هزاران نفر دستگیر شدهاند و دستکم ۲۵۳ تن جانشان را از دست دادهاند، تعجبی هم نیست که جای جشن گرفتن نباشد.
یک هوادار فوتبال در تهران با نام زینب به «آبزرور»، که بخشی از مجموعه رسانهای «گاردین» است، میگوید: «این تیم جمهوری اسلامی است. تیم ایران نیست و قطعا تیم ملی من نیست.» گزارش یادآوری میکند که دیگرانی نیز خواهان حذف تیم ملی فوتبال ایران از مسابقات جام جهانی ۲۰۲۲ شدهاند؛ از جمله فدراسیون فوتبال اوکراین، که از فیفا خواسته است ایران را به دلیل تجهیز روسیه به تسلیحات، اخراج کند. گروه «استادیومهای باز» نیز که سالها است برای حق ورود زنان به استادیوم فعالیت میکند، در نامهای سرگشاده به فیفا خواهان اخراج تیم ملی ایران از این مسابقات شد. مسیح علینژاد و حامد اسماعیلیون، از چهرههای مطرح جامعه مدنی ایران، نیز خواهان اخراج تیم ملی شدهاند، اما گزارش «آبزرور» اشارهای به این دو نمیکند.
اما کارلوس کیروش، سرمربی تیم ملی ایران، نظر متفاوتی دارد. او میگوید: «بیشتر مردم ایران پاسخ روشنی به این کارزار دارند. آنها میخواهند تیم ملی فوتبالشان در جام جهانی ۲۰۲۲ مشارکت کند.»
گزارش «آبزور» توضیح میدهد برخی از منتقدان حکومت هم با کیروش موافقند و میگویند انزوای بینالمللی بیشتر، فایدهای ندارد. برخی از آنها میگویند جام جهانی میتواند فرصتی باشد تا بازیکنان حمایت خود از اعتراضات و مخالفت خود را با حکومت، در صحنه جهانی نشان دهند.
در عین حال، بازیکنان در موقعیت دشواری قرار دارند، زیرا هرگونه حرکتی در این چارچوب، برای خود و خانوادههای آنان عواقبی در پی خواهد داشت. گزارش «آبزرور» یادآوری میکند که غلامحسین محسنی اژهای، رئیس قوه قضاییه، افراد مشهور را تهدید کرده است که با بهرهگیری از [امکانات و روابط] حکومت به شهرت میرسند، اما بعد به دشمن همین حکومت بدل میشوند. تهدید اژهای درست بعد از آن بود که سردار آزمون، از بزرگترین ستارههای تیم ملی، در صفحه اینستاگرام خود از خشونت حکومت گلایه، و از زنان ایران حمایت کرد.
اما آزمون چند روز بعد یادداشت خود را پاک کرد و از بازیکنان تیم ملی پوزش خواست. گزارش «آبزرور» اشاره میکند که درون تیم ملی اختلافات مختلفی وجود دارد و بهعنوان مثال بعضی بازیکنان مثل مهدی طارمی طرفدار کیروشاند، ولی آزمون طرفدار دراگان اسکوچیچ، سرمربی سابق تیم ملی، هستند.
«آبزرور» یادآوری میکند در زمان جنبش سبز در سال ۲۰۰۹ (۱۳۸۸) نیز در یکی از بازیها در سئول، برخی بازیکنان تیم ملی فوتبال ایران، از جمله علی کریمی، با مچبند سبز در زمین بازی حاضر شدند. دوردن در پایان مینویسد: «این بار اوضاع به نظر میرسد حادتر باشد. جام جهانی شاید در صحنه کلان نبرد برای ایران اهمیت چندانی نداشته باشد، اما همچنان امکان دارد نقشی کوچک در تعیین آینده ملت ایفا کند.»