جشنواره سینمایی دیاسپورا در تورنتو از قرن جدید شروع به کار کرده و اکنون وارد سومین دهه فعالیت خود شده است. این جشنواره امسال با دستانی پر برای «زن، زندگی، آزادی»، چند روز دیگر افتتاح می‌شود. گفت‌وگوی کوتاهی داشتم با شهرام تابع‌محمدی که در ادامه می‌آید. در این گفت‌وگو تابع‌محمدی از دو اتفاق ویژه جشنواره امسال پرده برداشته است.

لطفا درباره جشنواره دیاسپورا که در چه زمینه‌هایی فعالیت می‌کند، توضیح بدهید؟

جشنواره سینمای دیاسپورا به نمایش فیلم‌هایی می‌پردازد که در زمینه موضوع‌هایی مانند مهاجرت، سازگاری در یک جامعه جدید و همنشینی فرهنگ‌های گوناگون ساخته شده باشند. سینمای دیاسپورا به‌عنوان یک گرایش جدید، از نیمه‌های قرن بیستم شکل گرفت. یکی از اولین نمونه‌های این سینما، فیلم شناخته‌شده کازابلانکا از مایکل کورتیس است. در حال حاضر، سینمای دیاسپورا بخش چشمگیری از تولیدات سالیانه را به خود اختصاص داده است.

جشنواره‌های زیادی در دنیا به موضوع دیاسپورا می‌پردازند، اما ویژگی جشنواره سینمای دیاسپورا این است که تنها جشنواره‌ای از این نوع در دنیا است که به همه فرهنگ‌ها و دیاسپوراهای گوناگون می‌پردازد و به یک دیاسپورای خاص تعلق ندارد.

امسال جشنواره دیاسپور وارد چندمین سال برگزاری‌اش می‌شود و معمولا در چه ماهی برگزار می‌شود؟

جشنواره سینمای دیاسپورا از سال ۲۰۰۱ شروع به کار کرد و امسال بیست‌و‌دومین سال تولدش را پشت سر گذاشت. این جشنواره همه‌ساله در هفته اول نوامبر برگزار می‌شود. امسال شروع خیزش مردم ایران با آخرین روزهای برنامه‌ریزی جشنواره همزمان شد. به همین دلیل، من و همکارانم در این جشنواره تصمیم گرفتیم که جشنواره امسال را به ایران و خیزش سراسری مردم برای دموکراسی اختصاص دهیم. برای این کار لازم بود در زمان کوتاهی تمام برنامه جشنواره را عوض کنیم. به همین دلیل، برگزاری جشنواره را یک ماه عقب انداختیم تا بتوانیم آن را با برنامه‌ریزی جدید ارائه دهیم. این شد که امسال، جشنواره از ۱۰ تا ۱۴ دسامبر برگزار می‌شود.

امسال ظاهرا با فیلم «نسرین» و یک میزگرد جنجالی برنامه را در ۱۰ دسامبر شروع می‌کنید؟

بله، جشنواره امسال با یک میزگرد درمورد نقش زنان در خیزش نوین مردم ایران شروع می‌شود. این توضیح کوچک را بدهم که جشنواره سینمای دیاسپورا همه‌ساله به‌جز نمایش فیلم، یک برنامه جانبی نیز برگزار می‌کند. برای نمونه در سال‌های پیش، برنامه‌هایی نظیر نمایشگاه عکس، کتاب‌خوانی و شعرخوانی، نمایش رقص و کنسرت موسیقی در کنار برنامه نمایش فیلم اجرا شده‌اند. امسال این برنامه جانبی به‌شکل یک میزگرد بزرگ، با حضور کنشگران اجتماعی، اندیشمندان و سیاستمداران برجسته از کانادا، آمریکا و انگلستان برگزار می‌شود. ویژگی این میزگرد در این است که با همکاری سفارتخانه‌های کشورهای عضو اتحادیه اروپا برگزار می‌شود. سفیران و اعضای کنسولگری‌های کشورهای اروپایی و همچنین آمریکا در این برنامه حضور دارند و به سخنان شرکت‌کنندگان در این میزگرد گوش می‌‌‌‌کنند و دیدگاه‌های مطرح‌شده در آن را به دولتمردان کشورهای متبوعشان منتقل می‌کنند. به‌عبارت دیگر، این میزگرد فرصت بی‌نظیری است که ما بتوانیم صدا و خواسته‌های مردم ایران را یک‌جا و به‌شکل مستقیم به گوش دولت‌های غربی برسانیم.

به دنبال این میزگرد، ما یک نمایش فیلم هم داریم که همان‌طور که اشاره کردید، فیلم «نسرین» ساخته فیلمساز آمریکایی، جف کافمن، است. این فیلم مخفیانه در ایران و درباره نسرین ستوده، کنشگر خستگی‌ناپذیر حقوق بشر ساخته شده است.

چه کسانی در این میزگرد حضور دارند؟

شرکت‌کنندگان در این میزگرد خانم‌ها و آقایان نیره توحیدی، استاد مطالعات زنان در دانشگاه ایالتی کالیفرنیا، نازنین افشین‌جم، نویسنده و کنشگر حقوق زنان و کودکان، نازنین انصاری، سردبیر کیهان لندن، علی احساسی، نماینده پارلمان کانادا و مدیر کمیته روابط خارجی پارلمان، رامین جهانبگلو، فیلسوف و مدیر مرکز مطالعاتی مهاتما گاندی برای صلح، سناتور رتنا امیدوار، عضو مجلس سنای کانادا و استاد دانشگاه، و عالیجناب شارمین ویلیامز، وزیر پیشرفت اجتماعی و اقتصادی زنان‌اند.

چه نهادهای دیگری برای برگزاری این میزگرد همکاری کردند؟

فکر اولیه این برنامه با همکاری و پشتیبانی آقای هارمان ایدما، کنسول هلند در تورنتو، شکل گرفت. همزمانی این برنامه با کارزار سالیانه‌ای که سازمان ملل متحد برای مقابله با خشونت علیه زنان و حقوق بشر به مدت ۱۶ روز از ۲۵ نوامبر تا ۱۰ دسامبر برگزار می‌کند، اتفاق خوبی بود که دقیقا با موضوع این میزگرد همخوانی داشت. این شد که ما تصمیم گرفتیم این میزگرد را در روز۱۰ دسامبر که روز جهانی حقوق بشر است، به‌عنوان برنامه پایانی این کارزار برگزار کنیم. سفارت‌ها و کنسولگری‌های سایر کشورهای اروپایی و همین‌طور آمریکا نیز از این برنامه استقبال و پشتیبانی کردند. در این میان باید به‌ویژه از سفارت جمهوری چک نام ببرم که در حال حاضر ریاست اتحادیه اروپا را برعهده دارد و با روی گشاده از این برنامه استقبال کرد. برنامه میزگرد امسال را کنسول این کشور به نمایندگی از سفارت‌ها و کنسولگری‌های کشورهای اتحادیه اروپا و من به نمایندگی از جشنواره دیاسپورا افتتاح خواهیم کرد.

در مورد جشنواره فیلم کوتاه تهران در تورنتو که در جشنواره‌ امسال دیاسپورا قرار است برگزار شود، لطفا کمی توضیح دهید.

بله، این هم بخش مهم دیگری از جشنواره امسال است. زمینه این برنامه به جشنواره فیلم کوتاه تهران بازمی‌گردد که همه‌ساله در تهران برگزار می‌شود. امسال سینماگران ایرانی در همراهی با خیزش نوین مردم ایران تصمیم گرفتند این جشنواره را تحریم کنند. در مقابل، ما تصمیم گرفتیم که در پشتیبانی از این هنرمندان از آن‌ها دعوت کنیم همان فیلم‌ها را در تورنتو به نمایش درآورند. این را هم لازم است اضافه کنم که طرح اولیه این تلاش از خود شما، آقای عزیزی شروع شد که با من تماس گرفتید و آن را مطرح کردید و با کمک هم موفق شدیم در مدت بسیار کوتاهی این برنامه را سامان بدهیم و با عنوان جشنواره فیلم‌های کوتاه تهران در تورنتو آن را برگزار نماییم. در این بخش از جشنواره درمجموع ۱۸فیلم کوتاه؛ ۱۶ فیلم از ایران، یک فیلم از کانادا و یک فیلم از آمریکا به نمایش درخواهند آمد.

به‌جز این بخش، دیگر چه فیلم‌هایی نمایش می‌دهید؟

بخش دیگری از برنامه نیز به یادمان شاهین پرهامی، سینماگر ایرانی-کانادایی اختصاص دارد که یک سال و نیم پیش به‌دنبال مبارزه‌ای سخت با سرطان خون، درگذشت. شاهین از بهترین سینماگران ایرانی در خارج از کشور بود که ساخته‌هایش جوایز زیادی از جشنواره‌های معتبر جهان دریافت کرده بود. شاهین درعین حال، ازجمله هنرمندانی بود که همیشه با فیلم‌های جدیدش در جشنواره دیاسپورا حضور داشت.

درگذشت او چه به‌عنوان یک دوست قدیمی و چه به‌عنوان یک هنرمند ارزنده، تاثیر بزرگی بر من و دیگر اعضای جامعه ایرانی گذاشت. در این مدت من و همکارانم در جشنواره سینمای دیاسپورا همیشه به‌دنبال فرصتی بودیم که یاد او را زنده کنیم. امسال این فرصت پیش آمد و ما یک برنامه مرور بر آثار شاهین پرهامی را برگزار می‌کنیم که به شکل دیجیتال استریمینگ است و فیلم‌های او را از طریق وب‌سایت جشنواره در دسترس همه سینما‌دوستان در سراسر دنیا قرار می‌دهیم.

در چه سالن‌هایی فیلم‌ها را نمایش می‌دهید و چگونه می‌شود بلیت این جشنواره را تهیه کرد؟

برنامه میزگرد و نمایش فیلم «نسرین» در سینما رویال اجرا می‌شوند. فیلم‌های جشنواره فیلم کوتاه تهران در تورنتو در سینمای اینیس تاون هال و برنامه یادمان شاهین پرهامی نیز به شکل دیجیتال از طریق وب‌سایت جشنواره در دسترس قرار می‌گیرند.

تمام برنامه‌های امسال به شکل رایگان برگزار می‌شود. بلیت‌ها را می‌توان از طریق وب‌سایت جشنواره رزرو کرد. فیلم‌های شاهین پرهامی نیز روی وب‌سایت جشنواره در دسترس قرار می‌گیرد.

در پایان اگر حرفی، سخنی دارید خوشحال می‌شویم بشنویم.

من بسیار خوشحالم که توانستیم در فرصت بسیار کوتاهی جشنواره امسال را سامان دهیم و به انجام برسانیم. این کار بدون همکاری افراد بسیاری انجام‌شدنی نبود. اینجا لازم می‌دانم از همکاری و پشتیبانی سفارت‌ها و کنسولگری‌های کشورهای عضو اتحادیه اروپا و به‌ویژه هلند تشکر کنم و همین‌طور از خود شما که بی‌دریغ در این زمینه کمک کردید. دو نهاد ایرانی نیز در این زمینه با ما همکاری کردند، ازجمله جشنواره تیرگان و انجمن یارا که از آن‌ها قدردانی می‌کنیم. داوطلبان بسیاری نیز به کمک ما آمدند که اگر نبودند، این جشنواره هیچ‌گاه برگزار نمی‌شد. قدردان همه این یاری‌ها هستیم و مهم‌تر از همه، اینکه این جشنواره گام ناچیزی در همراهی با خیزش نوین مردم ایران است. ما در کنار زنان و مردان ایرانی که با جسارت رو‌در‌روی یکی از خونخوارترین حکومت‌های تاریخ معاصر بشر ایستاده‌اند، هستیم و به سهم خودمان برای رسیدن به آزادی و دموکراسی تلاش می‌کنیم.

از این‌که دعوت ما را برای این گفت‌وگو پذیرفتید سپاسگزارم

من هم از شما به خاطر این فرصت تشکر می‌کنم.

اطلاعات بیشتر: وب‌سایت جشنواره: www.diasporafilmfest.com

برای رزرو بلیت اینجا کلیک کنید.