ایران منبع اصلی تهدید در منطقه خلیج فارس را حضور آمریکا در امتداد مرزهایش در افغانستان، عراق و کشورهای حوزه خلیج فارس می‌داند، به‌ویژه اینکه ایران این منطقه را عرصه اصلی تحرکات سیاسی و تامین امنیت خود می‌بیند. به همین دلیل، هر زمانی که نیروهای آمریکایی در این منطقه حضور داشتند، ایران درصدد ایجاد تنش و هرج‌ومرج برآمد تا حضور آمریکایی‌ها را ناامن کند و آن‌ها را به خروج از منطقه وادار کند. ازاین‌رو، تهران با حضور آمریکا در عراق و افغانستان از یک‌سو به‌عنوان فرصتی برای بهره‌برداری در راستای تحقق منافع خود استفاده می‌کرد و از سوی دیگر با آن به‌عنوان یک تهدید امنیتی برای ایران برخورد می‌کرد.
پس از حمله آمریکا به عراق در سال ۲۰۰۳، تهران برای افزایش نفوذ خود در منطقه تلاش کرد، سپس در دوره ریاست‌جمهوری جورج بوش پسر همکاری بین ایالات متحده و ایران در افغانستان و عراق آغاز شد، در حالی که تهران و واشینگتن همچنان پیام‌های خصمانه‌ای را ردوبدل می‌کردند.
تهران و واشینگتن در آن دوره به هم نزدیک شدند و کانال‌های ارتباطی در ارتباط با وضعیت افغانستان باز شد، اما دولت آمریکا در برخورد با اوضاع عراق، ایران را نادیده گرفت. درواقع، حمله آمریکا به افغانستان زمینه را برای همکاری ایران و آمریکا و آغاز گفت‌وگوهای سازنده بین دو طرف فراهم کرد و همین امر باعث شد ارتباط میان آن‌ها برای یک دوره ۱۸ ماهه به‌منظور حفظ ثبات افغانستان پس از سقوط حکومت طالبان، ادامه یابد.
تهران از یک‌سو بارها پیشنهاد کرد که می‌خواهد در یک برنامه آموزشی به رهبری ایالات متحده برای ارتش افغانستان شرکت کند و برای مبارزه با تروریسم، گفت‌وگو با واشینگتن را آغاز کند، اما در عین حال پیوسته تلاش می‌کرد با استفاده از نفوذی که در عراق دارد، در آن کشور هرج‌ومرج ایجاد کند تا حضور آمریکا در عراق با چالش روبرو شود.
به همین ترتیب، رهبر جمهوری اسلامی ایران در دیداری که چند روز پیش با عبداللطیف رشید، رئیس‌جمهوری عراق داشت، درباره حضور آمریکا در عراق گفت: «حتی حضور یک آمریکایی هم در عراق زیاد است.» از سوی دیگر، لوید آستین، وزیر دفاع آمریکا، در دیدار با نخست‌وزیر عراق گفت: «نیروهای آمریکایی به دعوت دولت عراق آماده ماندن در عراق‌اند.»
صحبت‌های آستین نشان می‌دهد که واشینگتن عراق را به‌عنوان عرصه‌ای که منحصر به ایران باشد، ترک نخواهد کرد و بیانیه خامنه‌ای بیانگر این واقعیت است که تهران به تلاش برای بی‌ثبات کردن حضور آمریکا در عراق ادامه می‌دهد و این بدان معناست که عراق همچنان به‌عنوان صحنه‌ای برای تنش و درگیری بین ایران و آمریکا باقی می‌ماند.
این احتمالات آنچه را خبرگزاری تسنیم ایران به نقل از ناصر الشمری، سخنگوی جنبش نجبای عراقی مورد حمایت ایران، منتشر کرد، تایید می‌کند. شمری در توییتی نوشت: «تا زمانی که آخرین سرباز اشغالگر آمریکایی عراق را ترک نکند، نیروهای اشغالگر در سراسر عراق و حتی در غرب آسیا هدف حمله قرار می‌گیرند و جنبش النجباء خود را به رعایت هیچ‌گونه توافق سیاسی که شامل آتش‌بس با نیروهای اشغالگر باشد، متعهد نمی‌داند؛ فارغ از اینکه طرف این توافق کدام گروه باشد».
در‌مورد افغانستان نیز نشستی در ازبکستان برگزار شد که در آن چین، روسیه و ایران درباره خلا ناشی از خروج آمریکا از افغانستان گفت‌وگو کردند. حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران، با تاکید بر لزوم همکاری منطقه‌ای برای بازگرداندن صلح به افغانستان گفت: «آنچه افغانستان به آن نیاز دارد، راه‌حل‌های منطقه‌ای است، نه مداخله غرب.» البته در این نشست، ایالات متحده به‌دلیل شکست‌های امنیتی در افغانستان مقصر شناخته شد.
ایران در چارچوب تلاش‌هایش برای گسترش نفوذ در منطقه، سعی می‌کند از شر حضور نیروهای خارجی که مانع اجرایی شدن سیاست‌های آن می‌شوند، رهایی یابد. البته زمانی که یک قدرت منطقه‌ای به‌دنبال هژمونی و گسترش نفوذ خود باشد، حضور قدرت‌های بزرگ در منطقه را مانعی بر سر راه خود می‌بیند که آن را از رسیدن به اهدافش باز می‌دارند.
ازاین‌رو، با فرض اینکه منافع آمریکا و ایران در برخی زمینه‌ها به هم نزدیک شده باشد و دو طرف به اقتضای شرایط و منافع در برخی از موارد، به هماهنگی و همکاری با یکدیگر موفق شده باشند، تهران به تلاش‌هایش برای جلوگیری از حضور آمریکا در کشورهای همسایه و منطقه ادامه می‌دهد. در عین حال، تهران از یک‌سو به ایجاد هرج‌ومرج سازماندهی‌شده در برابر نیروهای آمریکایی اقدام می‌کند و از سوی دیگر، تلاش می‌کند بر اساس دیدگاه خود، راه‌حل‌هایی برای بحران‌های امنیتی کشورهای منطقه ارائه دهد.
