عمران خان، نخست‌وزیر سابق پاکستان، که روز جمعه پس از بازداشت کوتاه‌مدت آزاد شد، یکشنبه چهاردهم مه (۲۳ اردیبهشت) خواستار تظاهرات سراسری «آزادی» شد.

به گزارش خبرگزاری فرانسه، عمران خان که از زمان برکناری از قدرت در آوریل ۲۰۲۲ با ده‌ها پرونده حقوقی مواجه شده است، روز جمعه پس از اینکه دادگاه عالی بازداشتش را غیرقانونی اعلام کرد، به قید وثیقه آزاد شد. 

با این حال، این دستگیری کوتاه‌مدت در هفته گذشته ناآرامی‌های مرگباری را برای پاکستان رقم زد. هواداران خشمگین از بازداشت عمران خان ساختمان‌های دولتی را به آتش کشیدند، جاده‌ها را مسدود کردند و به اموال متعلق به ارتش‌ــ که آن را عامل سقوط نخست‌وزیر پاکستان می‌دانندــ آسیب رساندند.

عمران خان شنبه شب در یک سخنرانی که در یوتیوب پخش شد گفت: «آزادی راحت به دست نمی‌آید. باید آن را به چنگ آورد. باید برایش فداکاری کرد.»

او از هوادارانش خواست روز یکشنبه در خیابان‌ها و روستاهای سراسر پاکستان تظاهرات کنند. او در عین حال از بازگشت به مبارزات انتخاباتی در روز چهارشنبه برای برگزاری انتخابات فوری خبر داد.

عمران‌ خان ۷۰ ساله یکی از چهره‌های مشهور کریکت پاکستان بود که به سیاست روی آورد. او آوریل ۲۰۲۲ از مجلس پاکستان رای عدم‌ اعتماد گرفت و از مقامش برکنار شد، اما ادعا کرد برکناری‌اش از نخست‌وزیری غیرقانونی و توطئه شهباز شریف، نخست‌وزیر کنونی پاکستان، و ایالات متحده آمریکا است. شریف و ایالات متحده این اتهام را رد کرده‌اند؛ با این حال این رهبر حزب تحریک انصاف پاکستان ماه‌‌ها است که مبارزاتی علیه ارتش پاکستان به راه انداخته است. ارتش قدرتمند پاکستان تقریبا نیمی از تاریخ ۷۵ ساله خود را با حاکمیت مستقیم بر این کشور سپری کرده و همچنان در سیستم سیاسی نفوذ دارد.

عمران خان در جریان سخنرانی از خانه‌اش در لاهور خطاب به هوادارانش گفت: «اقدام‌های فرمانده ارتش، ارتش ما را به سمت بدی هدایت کرده است. مسئول برکناری او عملکرد خودش است نه شخص من.»

او پیش‌تر به خبرنگاران گفته بود که «یک فرمانده ارتش» پشت عملیات بازداشت او بوده است. ارتش که اتهام‌های مطرح‌شده از سوی خان را رد می‌کند، روز شنبه درباره تلاش برای ایجاد «تصور نادرست» علیه این نهاد هشدار داد.

پلیس و مقام‌های بهداشتی پاکستان اعلام کرده‌اند که در ناآرامی‌های هفته گذشته پس از بازداشت عمران خان، دست‌کم ۹ نفر جان باخته‌اند. به گفته مقام‌ها، صدها افسر پلیس هم مجروح و بیش از چهار هزار نفر، عمدتا در استان‌های پنجاب و خیبر پختونخوا، بازداشت شده‌اند. یکی از وکلای خان نیز گفت که از زمان آغاز اعتراض‌ها، دست‌کم ۱۰ رهبر ارشد حزب تحریک انصاف دستگیر شده‌اند.

نخست‌وزیر پاکستان روز شنبه هشدار داد افرادی که در «تحریک، مشارکت و اعمال خشونت» دست دارند، باید ظرف ۷۲ ساعت دستگیر شوند. او در جریان بازدید از لاهور گفت: «کسانی که رفتار ضددولتی نشان دادند، دستگیر و در دادگاه‌های ضدتروریستی محاکمه خواهند شد.» رانا ثناالله، وزیر کشور پاکستان، نیز اعلام کرد که پلیس خان را دوباره بازداشت خواهد کرد.

با این همه، عمران خان حمله به تاسیسات ارتش در تظاهرات را محکوم و اعلام کرد که اعضای حزب او در این اقدام دست نداشته‌اند. نخست‌وزیر سابق پاکستان خواستار تحقیقات مستقل در مورد خشونت‌های هفته گذشته در این کشور شد.

پرونده «قادر تراست» که عمران خان در‌ خصوص آن بازداشت شد، یک پرونده مربوط به غصب زمین است. قادر تراست یک بنیاد خیریه است که عمران خان و همسرش، بشری بی‌بی، زمانی که خان نخست‌وزیر بود، آن را تاسیس کردند.

پرونده فساد از آنجایی شکل گرفت که عمران خان با تمهیداتی از‌ طریق موسسه قادر تراست، برای دریافت زمین‌هایی با ارزش بالا به‌عنوان رشوه از مالک آن، ریاض حسین، تاجر املاک و مستغلات و یکی از ثروتمندترین و پرنفوذترین بازرگانان پاکستان، اقدام کرد. نخست‌وزیر پیشین پاکستان در پرونده مشابه دیگری به نام توشاخانا نیز به اختلاس و رشوه گرفتن متهم شده است. 

بحران سیاسی در پاکستان چندین ماه است که ادامه دارد. عمران خان تلاش می‌کند دولت ائتلافی را ساقط کند و خواستار انتخابات زودهنگام است.

کارشناسان معتقدند پاکستان در هفته‌های آینده در آستانه رویارویی شدید گروه‌های مخالف قرار خواهد گرفت. به اعتقاد آن‌ها، به نظر نمی‌رسد هیچ یک از رهبران، اعم از سیاسی یا مردمی، تصمیم داشته باشند یک گام به عقب بردارند. این در حالی است که در پی تنش‌های موجود، افزون بر بحران مالی در پاکستان، فعالیت‌های تروریستی نیز در این کشور در ماه‌های اخیر، افزایش چشمگیری داشته است.