اتحادیه حق‌العمل‌کاران میوه و تره‌بار در پایتخت ایران روز چهارشنبه ۲۷ اردیبهشت‌ماه اعلام کرد به دستور دادستانی تهران، واحدهای صنعتی مستقر در میدان بزرگ میوه و تره‌بار که آب انگور تولید می‌کنند، باید دستگاه‌های آبگیری انگور را به‌سرعت جمع‌آوری کنند.
خبرگزاری فارس، وابسته به سپاه پاسداران، در همین مورد نوشت: «طبق مشاهدات فارس، در میدان میوهوترهبار مستقر در منطقه آزادگان، دستگاه‌های بزرگ آبگیری انگور وجود داشت که خریداران مختلف در صف خرید آن‌ها می‌ایستادند و در حجم‌های زیادی نظیر دبه‌های ۱۵ کیلویی با تعداد زیاد، آبانگور خریداری می‌کردند که جای تامل داشت.»
این خبرگزاری در ادامه گزارش خود مدعی شد: «مردم بارها به عرضه آبانگور در میدان بزرگ میوه و تره‌بار اعتراض کرده‌اند و در پیام‌هایی که به خبرگزاری فارس ارسال می‌کنند، خواستار مقابله با این افراد شده‌اند»، اما درباره اینکه چرا فروش آبانگور «جای تامل» دارد و همچنین دلیل مخالفت قشر مذهبی و حکومتی در ایران با فروش آبانگور توضیحی نداده است.
برای رسیدن به پاسخ این سوال، بهتر است به گزارش سازمان بهداشت جهانی در مهرماه ۱۳۹۸ رجوع کنیم که اعلام کرده بود ایران از نظر سرانه مصرف الکل میان مصرف‌کنندگان «مداوم» نوشیدنی‌های الکلی، بین ۱۸۹ کشور جهان رتبه نهم را به خود اختصاص داده است. بنابراین می‌توان چنین نتیجه‌گیری کرد که استقبال ایرانی‌ها از فروش آبانگور و رونق بازار فروش آن در سال‌های اخیر، احتمالا به‌طور مستقیم به علاقه میلیون‌ها ایرانی به نوشیدن مشروبات الکی و تبدیل آبانگور به شراب از طریق تخمیر ارتباط دارد و علت جمع‌آوری غرفه‌های آب‌انگورگیری در میدان‌های میوه و تره‌بار نیز همین است.
این در حالی است که از ابتدای استقرار حکومت اسلامی در ایران، خرید‌وفروش مشروبات الکلی و نوشیدن آن ممنوع است و بر اساس قانون مجازات اسلامی در این نظام، مجازات نوشیدن مشروبات الکلی که از آن به عنوان «مسکر» [سکرآور] یاد شده، در مرتبه اول و دوم ۸۰ ضربه شلاق است و در مرتبه سوم، مجازات سنگین اعدام را در پی دارد.
آخرین مورد اعدام به دلیل مصرف مسکرات، تیرماه سال ۱۳۹۹ بود که مردی در مشهد، تنها به جرم نوشیدن الکل اعدام شد. با این حال چنین سخت‌گیری‌ها و مجازات‌های غیرانسانی هم ایرانی‌ها را از مصرف الکل نترسانده است و در سال‌های اخیر با توجه به گران‌تر شدن مشروب‌های خارجی و مارک‌دار و همچنین افزایش تعداد مشروب‌های تقلبی در بازار، بسیاری از مردم به تهیه مشروبات الکلی در خانه مانند کشیدن عرق کشمش یا انداختن شراب روی آورده‌اند.
گزارش سازمان بهداشت جهانی در سال ۱۳۹۸ میگوید هر ایرانی بالای ۱۵ سال که به طور مرتب الکل می‌نوشد، در سال ۲۰۱۶ به طور میانگین ۲۸.۴ لیتر الکل خالص مصرف کرده؛ در حالی که این رقم در سال ۲۰۱۰ به میزان ۲۴.۸ لیتر بوده است. در نتیجه بر اساس همین رشد مصرف و همچنین اخباری که در رسانه‌های اجتماعی درباره «دین‌گریزتر شدن مردم ایران» منتشر می‌شود، می‌توان پیش‌بینی کرد میزان مصرف الکل ایرانیان در حال حاضر بیشتر هم شده باشد.
روزنامه فرهیختگان متعلق به دانشگاه آزاد اسلامی، شهریور ۱۴۰۱، از بازار غیرقانونی مشروبات الکی در ایران با عنوان «بازاری به ارزش بیش از ۱۱۰ هزار میلیارد تومان» یاد کرد و نوشت: «در یک نظرسنجی غیررسمی، ۴۷.۷ درصد یک جامعه آماری دوهزار نفره گفته‌اند که به تناوب الکل می‌نوشند. از میان آن‌ها، ۲۴.۳ درصد گاهی مشروبات الکلی مصرف می‌کنند، ۷.۹ درصد ماهانه، ۸.۸ درصد هفتگی و ۶.۴ درصد به‌صورت روزانه الکل می‌نوشند. حدود ۵۱ درصد از همین جامعه آماری مشروبات الکلی را به شکل دست‌ساز خریداری می‌کنند، ۲۸ درصد خودشان آن‌ها را به شکل خانگی تولید می‌کنند و در نهایت ۲۰ درصد نیز مشروبات کارخانه‌ای و قاچاق خریداری می‌کنند.»
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
در ادامه این گزارش آمده بود: «مشاهدات میدانی ما از بازار غیررسمی و اقتصاد زیرزمینی مشروبات الکلی در ایران نشان می‌دهد دسترسی به این اقلام با وجود محدودیت‌ها و ممنوعیت‌های مختلف، سهل‌الوصول و میانگین کمترین قیمت مشروبات الکلی دست‌ساز به ازای هر لیتر ۲۱۵ هزار تومان است که هر لیتر بسته به نوع نوشیدنی، حاوی میزان متفاوتی از الکل است، اما به‌طور میانگین می‌توان گفت هر لیتر با قیمت فوق حدودا حاوی ۲۰ درصد الکل است. بنابراین اگر مطابق آمار فوق از میان جامعه پنج‌میلیونی مصرف‌کننده الکل که به‌طور متوسط در سال ۲۸.۴ میلیون لیتر مصرف خالص الکل دارند، ۷۲ درصد از این مشروبات الکلی را به شکل‌های دست‌ساز و قاچاق خریداری کنند، یعنی خرید بیش از ۵۱۱ میلیون لیتر مشروبات الکلی تنها در یک‌سال و به ارزش حدودا ۱۱۰ هزار میلیارد تومان! گفتنی است این رقم تنها برمبنای محاسبه کف قیمت و مصرف سالانه در ایران بوده و حجم واقعی گردش مالی سالانه اقتصاد زیرزمینی مشروبات الکلی در ایران بسیار بالاتر از این ارقام است.»
در سال‌های گذشته، اخباری مربوط به افزایش چشمگیر مشتریان آبانگور در بازارهای میوه و تره‌بار هم خبرساز شده بود. در یک نمونه، خبرگزاری‌های ایران مهرماه ۱۴۰۰ از برخورد دادسرای امنیت اخلاقی تهران با شماری از غرفه‌داران بازار مرکزی میوهوترهبار به‌دلیل ورود پیدا کردن به کار تولید آبانگور خبر داده بودند. در ادامه، دادستانی و نیروی انتظامی تهران بزرگ شماری از غرفه‌داران را بازداشت و «۲۵ هزار لیتر آبانگور» را نابود کرد.
از طرف دیگر، ممنوعیت واردات، تولید، فروش و مصرف نوشیدنی‌های الکلی در جمهوری اسلامی ایران سالانه صدها ایرانی را به کام مرگ می‌فرستد، نابینا می‌کند یا دست‌کم راهی بیمارستان می‌کند. ایرانی‌ها نمی‌توانند مانند مردم دیگر کشورهای دنیا نوشیدنی‌های الکلی مطمئن و مجوزدار را از فروشگاه‌ها بخرند و به همین دلیل، به مصرف مشروب‌های دست‌ساز روی می‌آورند اما از آنجا که نوع الکل موجود در این مشروب‌ها مشخص نیست و در موارد زیادی، حاوی قرص‌های خطرناک است، احتمال مسمومیت یا مرگ مصرف‌کنندگان را بالا می‌برد.
نوع الکل در مشروب‌های سالم اتانول یا الکل خوراکی است اما برخی از تولیدکنندگان زیرزمینی مشروب در ایران از متانول یا الکل صنعتی در محصولشان استفاده می‌کنند که به‌شدت سمی و خطرناک است. متانول در صنایع و محصولات غیرخوراکی مانند ضدعفونی‌کننده‌ها، حلال‌ها، ضدیخ و شیشه‌شور کاربرد دارد.
