روزنامه جمهوری اسلامی، وابسته به دولت ایران، روز دوشنبه در مقالهای با عنوان «حقابه هیرمند و شرارتهای مرزی، درس عبرتی برای تطهیرکنندگان طالبان»، به سیاستهای دولت ایران در قبال طالبان تاخت و تعامل با طالبان را سبب «خسران» جمهوری اسلامی دانست.
در بخشی از این مطلب آمده است: «سرانجام امروز مشخص شد که در اثر ضعف دیپلماسی خارجی که از چند سال قبل تصمیم گرفت با طالبان، علیرغم سوابق سیاهی که دارند، تعامل شود، دچار خسران زیادی شده و بر اثر این خطای محاسباتی، آسیبهای جبرانناپذیری دامنگیر کشور شده است.»
روزنامه جمهوری اسلامی در این مطلب، طالبان را مانند ماری سمی توصیف کرده که دههها است فعالیتهای تروریستی علیه ایران را در شرق این کشور برنامهریزی میکند و این گروه که دیپلماتهای ایرانی را در مزارشریف به قتل رساند، بهتدریج به یک تهدید جدی برای ایران تبدیل میشود.
این مقاله میافزاید که در جمهوری اسلامی ایران، «عدهای فریب طالبان را خوردند و به آنها اعتماد کردند و درصدد تطهیر آنها برآمدند؛ به طوری که مخالفان سیاست تطهیر را مخالفان نظام تلقی کردند و نکته تاملبرانگیزتر اینکه حالا که با گذشت ۲۰ ماه از به قدرت رسیدن این گروه در افغانستان، عملکرد آنها نشان داده تمام ادعاهایشان دروغ بوده است، اصحاب سیاست تطهیر حاضر نیستند از این سیاست شکستخورده دست بردارند و حتی مخالفان این سیاست را به افغانستیزی متهم میکنند.»
روزنامه جمهوری اسلامی باور دارد که طالبان نیروهای نیابتی آمریکا در منطقهاند و برای دشمنی با ایران سازماندهی شدهاند. این دیدگاه روزنامه جمهوری اسلامی و تعدادی از رسانههای دیگر داخل ایران درست خلاف نظر مقامهای دولتی و نظامی این کشور در قبال طالبان است.
با وجود اینکه درگیری ابتدای هفته میان مرزداران جمهوری اسلامی و طالبان، نبردی تمامعیار و شدید بود، مقامهای وزارت خارجه و فرماندهان نظامی این کشور همگی آن را مختصر و بیاهمیت عنوان کردند. در آخرین اظهارنظر سردار حاجیزاده، فرمانده هوافضای سپاه، که روز دوشنبه در یک نشست خبری بیان شد، او میگوید: یک اتفاقی در مرز ایران و افغانستان رخ داد که اهمیت چندانی ندارد و نیروهای مرزی این مسئله را همانجا حل کردند. حاجیزاده افزود که نباید به این مسائل دامن زده شود.
پیش از این، احمد وحیدی، وزیر کشور دولت رئیسی، هم گفته بود که درگیری مختصری در مرز رخ داد و مرزبانان جمهوری اسلامی آن را به صورت قاطع جواب دادند.
این در حالی است که بر اساس گزارشهای منتشرشده، طالبان در حملهای تمامعیار به چند پاسگاه مرزی ایران حمله برده و تعدادی از مرزبانان را کشته و زخمی کردهاند. بعد هم مشخص شد که حمله طالبان به پاسگاههای مرزی ایران برای حمایت از کاروان قاچاقچیانی بوده است که میخواستند وارد خاک ایران شوند و مرزبانان متوجه حضور آنان شدند و به سوی قاچاقچیان آتش گشودند.
طالبان همچنین مانع ایجاد هرگونه تاسیسات کنترلی بر مرز دو کشور میشوند. آنان بارها جلو ساخت دیوار مرزی برای ممانعت از ورود قاچاقچیان به خاک ایران را گرفته و نگذاشتهاند جمهوری اسلامی در امتداد مرز جاده خاکی احداث کند. در حالی که این جاده در ۹۰ متری خط مرزی و در داخل خاک ایران ساخته میشود.
به نظر میرسد در مورد تعامل با گروه طالبان، دودستگی شدیدی در جمهوری اسلامی وجود دارد. نمایندگان مجلس بارها از برخورد نرم دولت این کشور در قبال تندرویهای طالبان انتقاد کردهاند اما برخی از سیاستمداران داخل قدرت بهخصوص فرماندهان نظامی در ایران بر این باورند که تعامل و نزدیکی با طالبان باعث میشود سیاست کشورهای غربی برای تقابل طالبان با جمهوری اسلامی خنثی شود. آنان حتی درگیریهای مرزی را هم توطئه غرب برای تخریب رابطه طالبان و جمهوری اسلامی میدانند.
این در حالی است راهبرد سیاسی طالبان در طول تاریخ پیدایش این گروه، همواره تقابل با جمهوری اسلامی بوده است. همین حالا بخشهای فرهنگی طالبان در حال ساخت ترانههای حماسی ضد جمهوری اسلامیاند. فرماندهان نظامی طالبان هم هر روز در رسانههای اجتماعی علیه جمهوری اسلامی اظهارات تندی را به اشتراک میگذارند. طالبان بهتازگی طرحی از نقشه دو کشور تهیه کردهاند که این دو را یک کشور کامل تحت پرچم سفید طالبان به نمایش میگذارد. اینها نشانههای کوچکی از دیدگاههای طالبان در قبال جمهوری اسلامیاند.
جمهوری اسلامی از زمان بازگشت طالبان به سنگرهای جنگ علیه دولت سابق افغانستان، حمایت خود را از این گروه آغاز کردند. طالبان در چند منطقه ایران صاحب پایگاه نظامی شدند و نیروهای ویژه طالبان که به قطعه سرخ معروف بودند، در پایگاهی در استان کرمان زیرنظر مربیان نظامی سپاه پاسداران آموزش دیدند.
پس از نفوذ داعش در افغانستان و حرکت این گروه به سمت غرب افغانستان و مرزهای این کشور با ایران، جمهوری اسلامی در هراس از نفوذ داعش به داخل خاکش، رابطه با طالبان را توسعه داد و از طالبان حمایتهای لجستیکی و تسلیحاتی بیشتری به عمل آورد. اما حالا به نظر میرسد که طالبان دیگر به جمهوری اسلامی نیاز چندانی ندارند. سیاستهای طالبان در نزدیک به دو سال گذشته هیچ نشانه مثبتی از تعامل با جمهوری اسلامی را بروز نمیدهد. طالبان تقریبا مسیر تمام آبهایی را که به ایران میرود، کنترل کردهاند و در حالی که بودجه چندانی ندارند، پروژه سدسازی در غرب افغانستان را همچنان بهشدت پیش میبرند.
مسلما این مسائل از چشم دولت جمهوری اسلامی دور نمانده است. اما اینکه سیاستمداران در قدرت ایران قصد ندارند در قبال این همه بیمهری طالبان واکنشی نشان دهند، مسئلهای است که حتی مردم ایران را هم نگران کرده است.
جمهوری اسلامی بهخوبی میداند که وارد شدن به معرکه افغانستان تبعات شدید و وخیمی خواهد داشت. ورود جمهوری اسلامی به یک جنگ تمامعیار با طالبان نه عقلانی است و نه راهگشا. ولی این کشور ابزارهای فشار متنوعی در دست دارد که میتواند از آنها علیه طالبان و سیاستهای ایرانستیزشان استفاده کند.