آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا، روز سه‌شنبه ششم ژوئن (۱۶ خرداد)، با هدف تثبیت روابط واشنگتن و ریاض وارد عربستان سعودی شد.

بلینکن قرار است در این سفر با مقام‌های سعودی ملاقات و درباره همکاری‌های استراتژیک واشنگتن و ریاض درباره مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی و همچنین مسائل دوجانبه از جمله همکاری‌های اقتصادی و امنیتی گفت‌وگو کند. 

سفر وزیر خارجه آمریکا به عربستان سعودی دو روزه خواهد بود و چنان که شبکه خبری العربیه نوشته قرار است در نشست وزیران شورای همکاری خلیج فارس و آمریکا حضور یابد. تقویت ثبات و امنیت، کاهش تنش، و بررسی فرصت‌های اقتصادی در خاورمیانه، از جمله اهداف این اجلاس اعلام شده است. 

بلینکن همچنین قرار است با شاهزاده فیصل بن فرحان، همتای سعودی خود ملاقات کند. وزیران خارجه آمریکا و عربستان سعودی سپس در نشست «همکاری جهانی برای مبارزه با داعش» در ریاض شرکت خواهند کرد. 

وزارت خارجه ایالات متحده آمریکا پیشتر در روز سه‌شنبه در بیانیه‌ای بر تعهد واشنگتن بر شراکت امنیتی با عربستان سعودی، از جمله فروش تسلیحات دفاعی، مانورهای نظامی مشترک، و مقابله با تکثیر موشک و پهپاد تاکید کرد.

این بیانیه افزود که همکاری با عربستان سعودی برای ثبات در منطقه خاورمیانه «یکی از اهداف بنیادین مناسبات دوجانبه» است. 

بیانیه وزارت خارجه آمریکا همچنین نوشت که مشارکت امنیتی میان دو کشور بر اساس «منافع مشترک در امنیت منطقه خلیج فارس و جلوگیری از هرگونه تهدید از جانب قدرت خارجی یا منطقه‌ای»‌است. 

دو کشور مدت‌ها است سر مسائلی مانند بهای نفت اختلاف‌های عمیقی دارند و با توجه به تحولات شتابان در جغرافیای سیاسی و مناسبات میان کشورهای خاورمیانه، به نظر می‌رسد ایالات متحده نگران از دست دادن موقعیت خود در خاورمیانه و به‌ویژه عربستان سعودی است.

پیش‌بینی شده است که بلینکن در این سفر با مقام‌های عالی‌رتبه ریاض از جمله شاهزاده محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، دیدار کند.

سفر وزیر خارجه آمریکا به بزرگ‌ترین صادرکننده نفت جهان پس از آن انجام می‌شود که ریاض، عضو مهم و بانفوذ اوپک‌پلاس، متعهد شد از ژوییه ۲۰۲۳ تولید نفت خود را به میزان یک میلیون بشکه در روز کاهش دهد؛ اقدامی با هدف کنترل بهای نفت که احتمالا ناخرسندی ایالات متحده را به همراه دارد.

گرچه ایالات متحده در ظاهر نشان می‌دهد که از بهبود روابط ریاض و تهران استقبال می‌کند، به نظر می‌رسد از سرگیری روابط دیپلماتیک عربستان سعودی و جمهوری اسلامی ایران با میانجیگری چین واشنگتن را سردرگم کرده است و چندان از آن خرسند نیست. به‌ویژه که جمهوری اسلامی به مدت بیش از چهار دهه مهم‌ترین چالش ایالات متحده و متحدانش در منطقه بود.

با این‌حال، گمانه‌زنی‌ها حکایت از آن دارد که بلینکن در این سفر به‌ دنبال بهره‌مندی از نفوذ ریاض برای مهار بهای نفت، جلوگیری از نفوذ روزافزون چین و روسیه در منطقه و همین‌طور تقویت امید‌ها برای عادی‌سازی روابط عربستان سعودی و اسرائیل، متحد دیرین خود در منطقه، است.

یک روز پیش از آن، وزیر خارجه ایالات متحده در لابی اسرائیلی کمیته روابط عمومی آمریکا و اسرائیل، گفته بود که «ایالات متحده از عادی‌سازی روابط اسرائیل و عربستان سعودی سود می‌برد». او افزود که «منافع واقعی امنیت ملی آمریکا» در حمایت از این موضوع است. مقام‌های آمریکایی پیش‌تر نیز بارها منافع خود را با منافع اسرائیل در منطقه گره زده بودند. با این‌ حال، بلینکن هشدار داد که عادی‌سازی روابط دو کشور زمان‌بر است و به‌سرعت اتفاق نخواهد افتاد. این در حالی است که عربستان سعودی بارها تاکید کرده که پیش‌شرط هرگونه روند عادی‌سازی روابط با اسرائیل حل مسئله فلسطین است.

ریاض می‌گوید اسرائیل باید کشور مستقل فلسطین را به رسمیت بشناسد. در مقابل، تل‌آویو نه تنها حاضر به این کار نیست، بلکه روند شهرک‌سازی‌ در سرزمین‌های فلسطینی را سرعت داده است.

روابط چین و عربستان سعودی دغدغه دیگر ایالات متحده است. از همین‌ رو، بلینکن در این سفر احتمالا تمایل دارد ریاض را از نزدیکی بیشتر به پکن بازدارد. به‌ویژه که عربستان هفته آینده میزبان نشست تجاری چین است. کشوری که مهم‌ترین رقیب ایالات متحده در منطقه و جهان تلقی می‌شود و روابط آن‌ها به دلایل مختلف تنش‌آلود است. واشنگتن به هر طریقی به دنبال مهار نفوذ روزافزون چین در منطقه و جهان است.

روابط ایالات متحده و عربستان گرچه در دوران ترامپ بسیار گرم بود، پس از روی کار آمدن جو بایدن در سال ۲۰۲۱ به‌یکباره به سردی گرایید.

از سوی دیگر، نگرانی عربستان سعودی از تعهد آمریکا در حفظ امنیت منطقه در فاصله‌گیری ریاض از واشنگتن بی‌تاثیر نبوده است. در همین حال، سرسختی جمهوری اسلامی در برابر آمریکا و متحدانش و اهمیت جایگاه ایران در منطقه چیزی نبود که بتوان یکسره از آن چشم‌ پوشید.

ریاض که به همسویی با منافع ایالات متحده در منطقه علاقه زیادی نداشت، در چرخشی تاریخی، در قبال کشورهای منطقه و دشمنان آمریکا رویکردی بازتر پیش گرفت و پس از توافق با جمهوری اسلامی به میانجیگری چین، برای از سرگیری روابط سیاسی با سوریه به روی بشار اسد نیز آغوش گشود و به ۱۰ سال روابط برزخی این دو کشور عرب پایان داد. این اقدامی هم به مذاق واشنگتن چندان خوش نیامد و ایالات متحده در‌ این‌ باره هیچ اظهارنظری نکرد.

در آخرین تحولات از این دست، درست در آستانه سفر بلینکن به عربستان سعودی، ریاض میزبان نیکلاس مادورو، رئیس‌جمهوری ونزوئلا، دیگر کشور مغضوب ایالات متحده، است. کاراکاس که از سال‌ها پیش تحت تحریم‌های کمر‌شکن واشنگتن با بحران اقتصادی جدی روبرو است، ظاهرا برای بهبود اوضاع اقتصادی خود به خاورمیانه و عربستان سعودی چشم دوخته است.