آیت‌الله علی خامنه‌ای یکشنبه، ۲۱ خرداد (۱۱ ژوئن)، در سخنرانی‌اش به صراحت گفت که توافق با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به شرط اینکه زیرساخت صنعت هسته‌ای دست نخورد، بدون اشکال است؛ نشانه‌ای از اینکه تفاهم لازم و مشروط بین جمهوری اسلامی ایران و مذاکره‌کنندگان غربی بر سر برنامه هسته‌ای کشور حاصل شده است. 

خامنه‌ای نه با ملت ایران، بلکه با مذاکره‌کنندگان و غربی‌هایی سخن می‌گفت که منتظر تایید او برای رسیدن به تفاهم نهایی بر سر برنامه هسته‌ای ایران بودند. 

غربی ها خوب می‌دانند که شخص اول کشور، خامنه‌ای است و او در هیچ مذاکره‌ای شرکت ندارد، بنابراین باید نشانه‌هایی مبنی بر تایید مذاکرات به غربی‌ها می‌فرستاد.

او به صراحت گفت: «توافق اشکالی ندارد، اما زیرساخت‌های صنعت هسته‌ای نباید دست بخورد.»

اشاره رهبر نظام جمهوری اسلامی به «قانون اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از حقوق ملت ایران» است که به گفته او، یک «قانون خوب» و «به نفع کشور و صنعت هسته‌ای» است.

خبرهای جسته‌گریخته‌ای که در دو هفته گذشته منتشر شد، نشان می‌داد که مقام‌های جمهوری اسلامی ایران در طول زمستانی که گذشت، با نمایندگان اتحادیه اروپا، آژانس انرژی هسته‌ای و ایالات متحده آمریکا مشغول مذاکره پنهانی بوده‌اند. 

از خبر ملاقات چهره‌به‌چهره رابرت مالی، نماینده ویژه ایالات متحده آمریکا در امور ایران، با سعید ایروانی، سفیر جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل متحد در نیویورک، ( در چند ماه گذشته) تا خبر ملاقات غیرمستقیم اخیر نمایندگان این دو کشور در عمان، از تحولات بزرگ سیاسی دهه اخیر بین این دو کشور بوده است.

آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای مانند سایر نهادهای بین‌المللی که این روزها از بی طرفی و بین المللی بودن تنها نام آن را یدک می کشند، در بیانیه ای غافلگیرانه اما به مصلحت و سیاست‌ مد نظر آمریکا، اعلام کرد که جمهوری اسلامی به پرسش‌های آژانس پاسخ داده است؛ گامی در جهت هموار کردن تفاهمی که خواست ایالات متحده آمریکا و غرب است. 

امانوئل مکرون، رئیس جمهوری فرانسه، در پاییز و در دیدار با کنشگران حقوق بشر ایرانی در کاخ الیزه قول‌های مساعدی در حمایت از جنبش ضدحکومتی داده بود. وعده ای که هرگز عملی نشد و اینک روسای جمهوری یا وزیران خارجه غرب نیز به تاسی از متحد اصلی خود، ایالات متحده آمریکا، در هفته اخیر کانال دیپلماسی و گفت‌وگو را با جمهوری اسلامی ایران را در مقابل چشمان حیرت زده ایرانیان فعال کرده‌اند. 

به گفته خبرگزاری فرانسه، امانوئل مکرون شنبه، ۱۰ ژوئن (۲۰ خرداد)، یک ساعت و نیم با همتای ایرانی خود، ابراهیم رئیسی، گفت‌وگوی تلفنی داشت. 

دو نکته مهم درباره گفت‌گوی این دو رئیس جمهوری در رسانه‌ها به درج رسید: نگرانی از برنامه هسته‌ای ایران، و موضوع پهپادهای ایرانی که در جنگ ناتو با روسیه دراختیار مسکو گذاشته می شود. 

به عبارت ساده‌تر، پهپادهای ارزان‌قیمت ایرانی که در تولید انبوه به روسیه ارسال می‌شود، هزینه جنگ را برای ناتو یا همان متحدان غربی اوکراین، بالا برده است. ناتو باید به ازای دفع حمله‌های تهاجمی روسیه با پهپادهای چند هزار دلاری ایرانی، چند میلیون دلار برای شلیک هر موشک‌ کروز بپردازد.

غرب از قیام سراسری مردم ایران و نشست‌و‌برخاست با مخالفان تعیین‌شده و تایید‌شده نیز به مثابه ابزار فشار دیگری برای فشار بر حکومت جمهوری اسلامی و وادار کردن مقام‌ها به بازگشت به میز مذاکره استفاده کرد؛ هیاهوهای بسیار و تحریم‌های اسقاطی افرادی که نه دارایی در غرب داشتند و نه قصد رفتن تعطیلات به کوه‌های آلپ برای اسکی زمستانه، نمی توانست دردی از ملت ایران دوا کند. 

چهار ماه از خیزش سراسری گذشت و تب تظاهرات‌ها فروکش کرد اما نظام ولایت فقیه به پای میز مذاکره برنگشت. غرب سلاح تهدید جدی را به کار گرفت. دی ماه تاسیسات هسته‌ای یا موشکی اصفهان (کاربری دقیق این محل هرگز افشا نشد)، شبانه هدف پهپادها یا موشک‌های نقطه‌زن قرار گرفت.

تهدید و اقدام عملی انجام عملیات حساب‌شده و دقیق برای نابودی زیرساختارهای موشکی و هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران، موضوعی جدی بود که در نهایت ملایان را بر سر میز مذاکره آورد. 

شاید کمی سنگدلانه، اما تعبیری درست باشد که بگویم غرب با خون ملت ایران معامله کرد. 

معامله چند ماه پیش انجام گرفته است، نه دیروز و پریروز چرا که تحولات سیاسی و توافق‌های مهم، یک شبه رخ نمی‌دهد، بلکه تیم‌های کارشناسی و فنی هفته‌ها بر روی مفاد توافق کار می‌کنند تا تفاهمی حاصل شود. 

گام اول، توافقی که انجام داده اند آزاد کردن نزدیک به سه میلیارد دلار از دارایی‌های مسدودشده ایران در عراق بود. 

رئیس اتاق بازرگانی ایران و عراق شنبه، ۱۰ ژوئن (۲۰ خرداد)، گفت که بخشی از مبلغ آزادشده هزینه سفر زوار ایرانی خواهد شد که برای انجام حج به مکه مکرمه در عربستان سعودی می‌روند. و بخشی دیگر نیز برای تامین کالاهای اساسی مورد نیاز مصرف می‌شود. (۸۵ هزار ایرانی به حج واجب اعزام می شوند).

به عبارت ساده‌تر، برخلاف آنچه گفته شده است، این پول نقدا به جمهوری اسلامی ایران تحویل داده شده تا بتواند هزینه نقدی سفر حجاج را به دلار در اختیار  آنها قرار دهد.        

قطعا بخشی از این دارایی نیز خرج گروه‌های نیابتی و شبه‌نظامیان وابسته به جمهوری اسلامی ایران در منطقه خواهد شد و بخشی نیز برای آرام کردن مردم به اقتصاد تزریق می شود. 

پس از گذشت نه ماه از تظاهرات گسترده ملت ایران و وجود ناآرامی های پراکنده، جمهوری اسلامی می داند که پایگاهی در بین اکثریت ملت ایران ندارد. و می داند که اگر حمایت غرب پشت ملت ایران قرار می‌گرفت، این رژیم در اوج قیام‌های ملی سرنگون شده بود. 

غرب نیز آموخت که برای مهار برنامه هسته‌ای و گفت‌وگو با حکومت جمهوری اسلامی، می‌تواند از نارضایتی عمیق مردم ایران استفاده کند. بخشی از جوایز حقوق بشری نیز با همین هدف و در جهت همان توصیه مشهورشان، سیاست هویج و چماق، طراحی و اجرا می شود.

 ملت ایران نیز آموخت که برای آنچه می‌خواهد و رسیدن به آن، نباید به هیچ‌یک از کشورهای غربی و وابستگان ناشناخته آن‌ها اعتماد کند. 

از آنجا که ذات و ماهیت نظام جمهوری اسلامی تغییر ناپذیر است، هر توافق و تعهد و تفاهمی با آنها ناپایدار است. 

عمر برف است و آفتاب تموز           
اندکی ماند و خواجه غَره هنوز

شیخ اجل، سعدی