پاکستان یکی از مسیرهای اصلی قاچاق مواد مخدر است. سازمان‌های که مسیر تولید و ترافیک مواد مخدر را رصد می‌کنند، می‌گویند بیشترین قاچاق مواد مخدر به سراسر جهان از طریق مرزهای آبی پاکستان به‌خصوص منطقه بلوچستان این کشور صورت می‌گیرد؛ اما قاچاق مواد مخدر تنها مشکل این کشور نیست. پاکستان در حال حاضر با روند روبه‌افزایش اعتیاد به مواد مخدر نیز روبرو است.
بر اساس گزارش شبکه دیاسپورای افغان، در حال حاضر چرس (حشیش) بیشترین مخدر مورداستفاده در پاکستان است و در کنار آن استفاده از تریاک و هروئین نیز در حد زیادی رواج دارد. سازمان ملل متحد در گزارشی که اکتبر ۲۰۲۲ منتشر کرد، تعداد معتادان در پاکستان را حدود ۷.۶ میلیون نفر اعلام کرد. از این میان، ۷۸ درصد معتادان را مردان و ۲۲ درصد را زنان تشکیل می‌دهند. چرخش مواد مخدر در این کشور به‌راحتی صورت می‌گیرد و حتی به مدارس و دانشگاه‌ها نیز راه پیدا کرده است.
این گزارش می‌افزاید که مشکل اعتیاد به موادمخدر در میان دانش‌آموزان در شهر کراچی به‌شدت در حال افزایش است؛ به طوری که قبلا بیشتر مراکز بازپروری فقط دانش‌آموزان دبیرستانی را مداوا می‌کردند، اما بسیاری از آن‌ها اکنون حتی دانش‌آموزان کلاس پنجم را نیز درمان می‌کنند. مانند بسیاری از آسیب‌های اجتماعی، این تهدید اعتیاد به مواد مخدر در سراسر پاکستان فراگیر است و فرهنگ فراگیر مواد مخدر چالش بزرگی برای بافت اجتماعی این کشور ایجاد می‌کند.
یک سازمان غیرانتفاعی واقعیتی عمیقا نگران‌کننده را در مورد مواد مخدر آشکار کرد و بحران اعتیاد به مواد مخدر در میان کودکان ساکن پیشاور را فاش کرد.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
به نقل از این سازمان، پیشاور از سال ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۸ به‌تنهایی شاهد افزایش نگران‌کننده اعتیاد به مواد مخدر در میان نوجوانان بود. با آمار بیش از پنج کودک مبتلا و از آن زمان تاکنون این آمار افزایش یافته است. بر اساس داده‌های منابع، سالانه حدود ۵۰۰ تا ۶۰۰ کودک با مراکز توانبخشی تماس می‌گیرند که سن آن‌ها بین ۱۲ تا ۱۸ سال است. بیشتر این افراد زباله‌‌گرد یا متکدی‌اند. به طور مشابه، میزان اعتیاد میان زنان در خیبرپختونخواه هم ۱۰ برابر شده است اما متاسفانه طبق منابع، تنها حدود دو درصد زنان برای درمان به کلینیک‌های خصوصی یا مراکز توانبخشی مراجعه می‌کنند.
در همین حال بیشترین تعداد مصرف‌کنندگان مواد مخدر تزریقی ساکن استان پنجاب‌اند و در میان معتادان در لاهور که از تریاک و هروئین استفاده می‌کنند، درصد بالایی از سوءمصرف مواد مخدر گزارش شده است. در همین حال بر اساس آخرین گزارش‌ها، در لاهور حداقل ۴۶۰ معتاد سال گذشته در پیاده‌روها، خیابان‌ها و پارک‌ها جان خود را از دست داده‌اند.
سیدذوالفقار حسین، مشاور یک سازمان اجتماعی، بر این باور است که حدود ۸۰ درصد مواد مخدر در این شهر از طریق تلفن همراه و واتس‌اپ سفارش داده می‌شوند. موارد زیادی هم وجود داشته است که معتادان نه‌تنها برای خرید مواد مخدر سرقت کرده‌اند، بلکه به والدین، همسر و فرزندان خود نیز حمله کرده یا حتی آن‌ها را کشته‌اند.
سایه تاریک مواد مخدر بیشتر از هرجا در بلوچستان پاکستان گسترده است. این منطقه از دهه ۸۰ میلادی، هم زمان با شعله‌ور شدن آتش جنگ در افغانستان با بلای هروئین آشنا شد. پس از آن، استان هلمند در افغانستان مرکز اصلی تولید تریاک جهان شد و همانجا کارخانه‌های تولید هروئین نیز به وجود آمدند. این مواد مخدر از مسیرهای ناهموار به بلوچستان می‌رسند و از آنجا به کشورهای حاشیه خلیج فارس، ایران، هند و اروپا فرستاده می‌شوند. به همین دلیل بلوچستان در حال حاضر مرکز تجارت بین‌المللی مواد مخدر شده است.
گزارش‌ها حاکی از آن است که شبکه قاچاق مواد مخدر در سراسر بلوچستان گسترش یافته و هفت مسیر حیاتی از این ایالت عبور می‌کند و شریان‌های این شبکه غیرقانونی را تشکیل می‌دهد. مسیر ژوب، به‌ویژه، به عنوان یکی از بزرگراه‌های اصلی قاچاق مواد مخدر در جنوب آسیا، بیشترین ترافیک مواد مخدر را به خود اختصاص داده است.
اما این مسئله هم‌زمان بحران اعتیاد را نیز در این منطقه به وجود آورده است. جهانگیر کاکر، مدیرکل امور مالیاتی ایالت بلوچستان می‌گوید، بر اساس آمار سال ۲۰۲۲، حدود ۲۸۰ هزار معتاد در بلوچستان حضور دارند و مسلما در سال ۲۰۲۳ این آمار بیشتر هم شده است. یکی از دلایل اصلی ناتوانی دولت پاکستان در کنترل و مهار ترافیک و قاچاق مواد مخدر دست داشتن تعداد از سیاست‌مداران در قدرت در این تجارت است.
پاکستان حالا به واردکننده و صادرکننده مواد مخدر تبدیل شده است. مواد مخدر از افغانستان وارد و از پاکستان به سراسر جهان صادر می‌شود. افزایش موارد کشف و ضبط مواد مخدر در گذرگاه‌های مرزی تورخم از افزایش تجارت مواد مخدر خبر می‌دهد. دولت این کشور در مقابله با این چالش کوچک‌ترین دستاوردی نداشته است.
ژانویه ۲۰۲۳ افشا شد که سه هزار و ۷۴۷ پرونده مربوط به مواد مخدر در دادگاه‌های پاکستان بدون پیگیری مانده‌اند. پنجاب پاکستان با داشتن ۹۶۳ پرونده بیشترین پرونده‌های حل‌نشده را از خود کرده است. این به معنای آن است که توان دادگاه‌ها برای پیگیری پرونده‌های موادمخدر که مسلما پشت آن‌ها هم دست سیاست‌مداران بزرگ در کار است، کافی نیست. این مسئله باعث شده است تنها ترافیک و قاچاق مواد مخدر افزایش نیابد، بلکه به تبع آن، آمار اعتیاد نیز بالا رود.
