وضعیت تالاب بین‌المللی شادگان به گفته فعالان محیط‌زیست در استان خوزستان بحرانی و قرمز است؛ اما به دلیل محدودیت‌های وضع شده امنیتی در‌این‌باره اطلاع‌رسانی نمی‌شود.

مسئولان سازمان محیط‌زیست دلیل اوضاع بحرانی این زیستگاه منحصربه‌فرد طبیعی در ایران را کاهش آبگیری از یک‌سو و حضور صنایعی مانند پتروشیمی و فولاد و اشغال نزدیک به ۱۰۰ هکتار از اراضی تالاب از سوی دیگر عنوان کرده‌اند.

با آغاز فصل بهار و خشک‌شدن بخش بزرگی از تالاب شادگان، درحالی‌که ساخت‌وساز شرکت پتروشیمی در محدوده این زیستگاه طبیعی سرعت گرفته است، نخستین تبعات این وضع مرگ‌ومیر گسترده آبزیان بوده، ضمن آنکه آتش‌سوزی در اثر خشک‌شدن پوشش گیاهی و خالی‌شدن روستاهای هم‌جوار تالاب از سکنه را هم باید به این موارد اضافه کرد.

مهم‌ترین دلایل وضع اسف‌بار بزرگ‌ترین تالاب بین‌المللی ایران با ۵۰۰ هکتار مساحت در آغاز تابستان سال ۱۴۰۲، شامل وارد نشدن آب از رودخانه کرخه، پرداخت ‌نشدن حقابه، نبود برنامه‌ریزی مناسب در فصل زمستان با توجه به بارندگی‌ها و منتقل نشدن آب از سرشاخه‌های کرخه و کارون برای آبگیری تالاب است.

البته تنها قربانی مشکل بی‌آبی و خشکسالی وسیع در جنوب خوزستان و ساخت‌وساز طرح‌های صنعتی، تالاب شادگان نیست، نخلستان‌ها و نخل‌هایی که از تیر و ترکش جنگ ایران و عراق نجات یافتند، نتوانستند از بحران بی‌کفایتی مدیران در بهره‌برداری از منابع آبی استان خوزستان جان به در ببرند و دیگر قربانیان این شرایط بحرانی‌اند.

این در حالی است که به گفته منابع خبری محلی در خوزستان و شهر شادگان، دستگاه‌های اطلاعاتی و امنیتی به‌دلیل اعتراض‌های گسترده به وضع خشکسالی و نبود آب در خوزستان طی سال‌های گذشته، هرگونه اطلاع‌رسانی در مورد وضع محیط‌زیست، بی‌آبی، خشکسالی و مهاجرت مردم مناطق مختلف این استان از سوسنگرد تا دشت آزادگان، اهواز، شادگان و روستاهای بندر ماهشهر، خرمشهر و آبادان را اکیدا ممنوع و انتشار اطلاعات از دستگاه‌های مرتبط به‌ویژه سازمان محیط‌زیست و وزارت نیرو را محدود کرده‌اند.

یک منبع آگاه در اداره آب‌و‌فاضلاب استان خوزستان ضمن تایید امنیتی‌بودن مسئله خشکسالی و آب در این استان، در‌خصوص پرداخت‌نشدن حقابه تالاب بین‌المللی شادگان و هورالعظیم از وزارت نیرو، به خبرنگار ایندیپندنت فارسی گفته است که علاوه بر خشکسالی، حجم بالای ورود فاضلاب شهری و خانگی و زهاب طرح‌های نیشکر به رودخانه‌هایی که به تالاب شادگان می‌رسند، وضعیت اکوسیستم طبیعی تالاب را تغییر داده‌اند و درعین‌حال موجب به خطر افتادن سلامت ساکنان مناطق هم‌جوار آن شده‌اند.

او اشاره کرده که تحقیقات معمول که هرساله برای سنجش وضعیت سلامت تالاب انجام می‌شده، به دلایل نامعلومی در سال جاری انجام نشده است.

تالاب شادگان که روزگاری مهم‌ترین محل درآمد برای ساکنان آن بود و با وجود گونه‌های مختلف جانوری، ماهیان و گیاهان در فصول مختلف سال، به‌ویژه تابستان، به گوهری درخشان در استان خوزستان تبدیل می‌شد و رونق را به زندگی مردم می‌آورد و گردشگران و بازدیدکنندگان را از هزاران کیلومتر آن‌سوتر به سمت خود می‌کشاند، حالا بی‌رونق به حال خود رها شده است.

توقف هرآنچه تضمین‌کننده سلامت تالاب است، ازجمله منتقل نشدن آبی که باید از حوزه کارون به تالاب می‌رسید و بستن مسیر انتقال آب شیرین خور در اسفندماه به سمت خوریات منطقه، در کنار تبخیر بالا به‌دلیل افزایش بی‌سابقه دمای هوا، اگر ساکنان تالاب را نگران و تالاب را خشک کرده، در عوض بهره‌برداران جدید را منتفع و پرکار کرده است.

ساکنان تالاب شادگان در اعتراض‌های سالیان گذشته تاکید داشته‌اند که علت اصلی خشک شدن تالاب، تصرف اراضی و فراهم شدن زمینه کوچ اجباری ساکنان آن است.

این افراد حالا دلایل مهمی برای تایید ادعای خود دارند. هم‌زمان با وضع اسفناک خشکسالی در تالاب بین‌المللی شادگان، ۸۵ هکتار از زمین‌های بستر تالاب برای ساخت طرح پتروشیمی «پترو پالایش ملل» در نزدیکی شهر بندر امام (شاهپور)، هم‌جوار کارخانه فولاد شادگان، تصرف شده است که با سکوت سازمان محیط‌زیست همراه بود. این یکی دیگر از اقداماتی است که حیات زیستگاه بکر و منحصربه‌فرد شادگان را با مخاطرات بسیار جدی مواجه کرده است.

ساخت پتروشیمی در شادگان به ۱۷ مجوز نیاز دارد که تاکنون و به گفته منابع مختلف، با وجود انجام تسطیح و خاکریزی، مجوزهای زیست‌محیطی آن صادر نشده است.