۲۵ سال پیش در چنین روزی، ۷ اوت ۱۹۹۸، آمریکا با یکی از هولناک‌ترین حمله‌های تروریستی علیه خود مواجه شد. نیروهای اسلامگرایی که بعدا معلوم شد به القاعده وابسته‌اند، به حمله‌هایی علیه سفارتخانه‌های آمریکا در کنیا و تانزانیا دست زدند که بیش از ۲۲۰ نفر در اثر آن‌ها کشته شدند. سازمان «القاعده» از دل این حمله به شهرتی بیشتر رسید و سه سال بعد بود که فاجعه ۱۱ سپتامبر را رقم زد. 

با گذشت ربع قرن،‌ امروز، دوشنبه، ۷ اوت ۲۰۲۳ (۱۶مرداد ۱۴۰۲)، سه کشور حادثه‌دیده، یاد جانباختگان آن حادثه هولناک را گرامی داشتند. آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا، روز دوشنبه با سخنانی در موزه ملی دیپلماسی آمریکا واقع در وزارت خارجه این واقعه هولناک را یادآوری کرد. مالی فی، معاون وزیر خارجه آمریکا در امور قاره آفریقا، در آغاز سخنان خود پس از تسلیت به خانواده‌های کشته‌شدگان، خطاب به سفرای کنیا و تانزانیا که در این نشست حضور داشتند، گفت: «شما در همبستگی با مایید. ما فقدان و دردی که شما و هم‌میهنان شما تحمل کردند، به یاد می‌آوریم.» 

بلینکن در سخنان خود یادآوری کرد که ۲۵ سال است که سفارتخانه‌های آمریکا در سراسر دنیا، همه ساله یاد جانباختگان ۷ اوت را گرامی می‌دارند. او با یادآوری شمار کثیر کشته‌شدگان و زخمی‌های آن روز تلخ گفت: «می‌دانیم که پشت این عددها انسان‌ها قرار دارند: پدران، پسران، برادران، مادران، دختران، خواهران…؛ یک عضو خوش‌قلب از تفنگداران دریایی که ۲۱ سال داشت، دبیر سابق دبیرستان که سرکنسول شده بود و شور و شوق خدمت به مردم داشت، پسر او که می‌خواست راه پدر را ادامه دهد.» وزیر خارجه آمریکا همچنین به سایر چهره‌های مشابه اشاره کرد تا تصویری انسانی از قربانیان آن حمله به دست داده باشد.  

پرودنس بوشنل، سفیر سابق آمریکا در کنیا، و جان لنگ، کاردار سابق آمریکا در تانزانیا، از دیگر سخنرانان مراسم بودند. 

مراسم سالگرد این واقعه در منطقه وقوع آن نیز برگزار شد. به گزارش خبرگزاری شینهوآی چین، کنیا ضمن بزرگداشت یاد جانباختگان این حمله، خواهان دریافت غرامت از دولت آمریکا شد. سال‌ها است که کمیته‌ای در مجلس سنای کنیا مسئول پیگیری غرامت برای قربانیان کنیایی حمله مزبور شده است. اگنس کاویندو، رئیس این کمیته، به روزنامه‌نگاران گفت که اکثر قربانیان حمله نایروبی، شهروندان بیگناه کنیا بودند و افزود:‌ «پرداخت غرامت به قربانیان کنیایی باید مدت‌ها پیش انجام می‌شد.»

کاویندو گفت که کمیته ۹ نفره او در تدارک سفر به آمریکا در سپتامبر آینده برای دیدار با اعضای مجلس سنای آمریکا است. طبق قوانین آمریکا، شهروندان کنیایی محق دریافت غرامت مربوط به این واقعه نیستند و خواست کنیایی‌ها، تغییر مصوبه مربوطه در سنای آمریکا است. 

روزنامه «نیشن» نایروبی ضمن گفت‌وگو با برخی از بازماندگان قربانیان حمله نوشت: «این قربانیان چیزی نمی‌خواهند مگر کمی توجه، کمی غرامت، کمی صداقت از طرف دولت‌های کنیا و آمریکا درمورد مصائبشان و دریافت غرامت برای آرام گرفتن درد، رنج و مصیبتی که چون سایه همه‌جا آن‌ها را دنبال می‌کند.»

کارولین موتوکا، بنیانگذار «کنسرسیوم قربانیان ۷ اوت ۱۹۹۸»، می‌گوید: «آن روز را با وضوح تمام به یاد می‌آورم. در آن هنگام هفت‌ماهه باردار بودم و در دفترم در ساختمان «کوپراتیو» کار می‌کردم که صدای انفجار بسیار بزرگی را شنیدم. زخم‌های بسیاری برداشتم و مقداری شیشه وارد چشم راستم شد…. هر جور بود خودمان را به بیمارستان نایروبی رساندیم. در سه سال اول، دولت آمریکا از طریق کمک پزشکی، غذایی و اندکی کمک‌‌هزینه تحصیلی به ما یاری می‌رساند… اما بعد ناگهان همه چیز متوقف شد. من از طرح جدید مجلس سنا برای تقاضای غرامت راضی‌ام. ما به کمک نیاز داریم.»

عدالت برای مرتکبان

آمریکا در سال‌های پس از حمله سخت کوشید مرتکبان آن ‌را به سزای اعمالشان برساند. متهم ردیف اول این حمله، اسامه بن لادن بود که بعدها در صدر القاعده به یکی از مشهورترین تروریست‌های جهان بدل شد. از میان ۲۱ نفری که برای نقششان در این واقعه با اتهام قانونی روبه‌رو شده بودند، ۱۰ نفر، از جمله بن لادن، به دست آمریکا یا متحدانش کشته شدند. یکی از آن‌ها عبدالله احمد عبدالله، از رهبران مصری القاعده، بود که سه سال پیش در تهران به دست نیروهای اسرائیلی (به خواست آمریکا) کشته شد. هفت نفر از آنان در آمریکا دوران حبس ابد خود را می‌گذرانند. یک نفر دو سال پیش پس از گذراندن بخش عمده ۲۵ سال حبس خود آزاد شد و به لندن نقل‌مکان کرد. دو نفر نیز در جریان مراحل قضایی در آمریکا و بریتانیا درگذشتند. با این حساب، فقط یکی از این ۲۱ نفر است که هنوز به چنگال عدالت گرفتار نشده است:‌ سیف‌العدل، پیکارجوی مصری که پس از کشته شدن ایمن الظواهری در سال گذشته، اصلی‌ترین رهبر القاعده محسوب می‌شود. جالب این است که طبق گزارش کمیسیون ۱۱ سپتامبر، سیف‌العدل از جمله رهبران القاعده بود که در ۲۰۰۱ با برنامه بن لادن و ظواهری برای حمله به خاک آمریکا با هواپیما مخالف بود. سیف‌العدل پس از سقوط طالبان، از افغانستان گریخت و به ایران پناه برد. او در ایران تحت حفاظت و نظارت سپاه پاسداران است؛ هرچند، گفته می‌‌شود که در سال‌های اخیر کوشیده است به یمن نقل‌مکان، و القاعده را از آنجا رهبری کند.