ژان ایو لودریان، فرستاده ویژه فرانسه در امور لبنان، برگزاری نشستی در سپتامبر آینده را دنبال می‌کند که هدف از آن ایجاد «فضای اعتماد» به منظور پایان دادن به بحران خلا ریاست‌جمهوری در این کشور است که از اکتبر ۲۰۲۲ تاکنون ادامه دارد. وزارت خارجه فرانسه در بیانیه‌ای اعلام کرد که لودریان تمام بازیگران دخیل در انتخاب رئیس‌جمهوری لبنان را به نشست سپتامبر که هدف آن دستیابی به اجماع درباره موضوع‌ها و پروژه‌هایی است که در اولویت دستورکار رئیس‌جمهوری آینده قرار دارد، دعوت خواهد کرد.
پس از سفر اخیر لودریان به بیروت که در وضعیت موجود در لبنان هیچ تغییری ایجاد نکرد، اکنون شهروندان لبنان این پرسش را مطرح می‌کنند که آیا سفر آینده لودریان دستاوردی خواهد داشت و آیا این سفر می‌تواند به بحران‌های سیاسی پس از آخرین نشست مجلس نمایندگان در ۱۴ ژوئن که در آن حزب‌الله نتوانست نامزد پیشنهادی‌اش برای ریاست‌جمهوری را تحمیل کند، پایان دهد؟
واقعیت این است که پیش‌نویس معامله‌ای که کاخ الیزه ارائه و امانوئل مکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه، آن را تصویب کرده است با سیاست دوگانه شیعه (حزب‌الله و جنبش امل) و در پس آن ایران همخوانی دارد. از زمان وقوع انفجار در بندر بیروت، مکرون پیوسته به دنبال معامله‌ای است که به ضرر مردم لبنان تمام می‌شود. او به زبان از مردم لبنان حمایت می‌کند اما در عمل می‌کوشد در چارچوب بازی منافع دوجانبه که هیچ سودی برای ملت لبنان به دنبال ندارد، با تهران و حزب‌الله معامله کند.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
به همین دلیل، فرانسه (که از انتشار بیانیه هیئت پنج نفره در نشست پاریس خودداری کرد) با اصرار ایالات متحده، عربستان سعودی، قطر و مصر مبنی بر رد «معامله‌ای» که کاخ الیزه مشتاق تصویب آن بود، مواجه شد. بر اساس این معامله، مخالفان در ازای مشارکت در تعیین نواف سلام به عنوان نخست‌وزیر، مخالفت با نامزدهای پیشنهادی برای سمت ریاست‌جمهوری را «که حزب‌الله از آن دست‌بردار نیست»، کنار می‌گذارند.
در این معامله که مردم لبنان آن را رد می‌کنند، آمده است: سمت ریاست‌جمهوری لبنان باید بنا به روال معمول و همان‌طور که پس از سال ۱۹۹۰ پیوسته در دست متحدان حزب‌الله یعنی الیاس هراوی، امیل لحود و میشل عون بود، در اختیار متحدان حزب‌الله باقی بماند. به این معنی که حزب‌الله قصد ندارد از موضعش عقب‌نشینی کند، اما مخالفان باید با مشارکت در تعیین نواف سلام به عنوان نخست‌وزیر بسنده کنند و نقش بیشتری در امور کشور نداشته باشند. این در حالی است که نه مردم لبنان از نواف سلام چیزی می‌دانند و نه از او در تصمیم‌گیری‌ها و تحولاتی که در لبنان به وقوع پیوسته است، نقش و اثری به چشم می‌خورد.
هرچند آخرین نشست پنج‌جانبه در دوحه مفهوم معامله پیشنهادی (سلیمان فرنجیه در ازای نواف سلام) را اقدامی نادرست تلقی کرد، فرانسه همچنان به دنبال فراهم کردن زمینه راه‌حل موردنظر است و هدف از سفر اخیر لودریان به بیروت آگاهی لبنانی‌ها از نتایج نشست دوحه بود.
البته چشم‌پوشی فرانسه از اصرارش بر انتخاب سلیمان فرنجیه به عنوان رئیس‌جمهوری لبنان، ناشی از موضع قاطع چهار کشور باقی‌مانده و همچنین هماهنگی قوی گزینه‌های مسیحی، سنی و دروزی در رد این اصرار بود که ملت لبنان را به یاد روزهای می‌اندازد که فرانسه و سوریه مشغول دستور دادن و فرمان صادر کردن بودند.
در واقع، مخالفت با گفت‌وگو درباره این معامله و تلاش برای پرده‌برداری از جزئیات و پیامدهای بعدی آن بر دو اصل استوار است:
اول، هرگونه گفت‌وگو زیر تهدید سلاح و «گذاشتن تفنگ روی میز مذاکره» تنها به نفع حزب‌الله است و به تحمیل هژمونی آن بر سایر گروه‌های لبنانی منجر می‌شود.
دوم، گفت‌وگو درباره شرط حزب‌الله که جز سلیمان فرنجیه هیچ نامزد دیگری را نمی‌پذیرد، آسیب جدی به لبنان می‌رساند و باعث نابودی توافق طائف می‌شود.
البته آخرین نشست پنج‌جانبه توانست ابتکار فرانسه را از مفهوم معامله و مبادله به مفهوم راه‌حل فراگیر (که مردم لبنان می‌خواهند) منتقل کند. در این نشست برای یک راه‌حل جامع بر فرمولی تاکید شد که هدف آن تنها حل بحران نامزدهای ریاست‌جمهوری نبود، بلکه به دنبال ارائه طرح گسترده‌ای است که مردم لبنان را از بحران مالی و اقتصادی که بر همه عرصه‌ها سایه افکنده است، نجات می‌دهد. سپس گزینه سوم که از گزینه ازعورــ‌فرنجیه فاصله دارد، مطرح می‌شود تا در چارچوب اجماع نیمه‌داخلی و پوشش گسترده منطقه‌ای و بین‌المللی، با طرح اصلاحات و میزان توانایی و شایستگی اسامی پیشنهادی برای اجرای آن همخوانی داشته باشد.
در نتیجه، محافل سیاسی در تهران احساس کردند که باید راه‌حل‌هایی را در لبنان تسهیل کنند تا بتوانند از ثمره مذاکرات هسته‌ای با واشنگتن و کشورهای پنج به علاوه یک بهره‌مند شوند. همین امر باعث شد نبیه بری، رئیس مجلس، در یک مصاحبه مطبوعاتی بگوید که «روزنه‌ای جدیدی از امید باز شده است».
ممکن است سفر لودریان در ماه سپتامبر آینده نشان دهد که این آخرین دیدار او قبل از تصدی سمت جدیدش در مدیریت اداره توسعه منطقه العلا در عربستان سعودی خواهد بود. با این حال، معامله پایاپای فرانسه به پایان رسید، زیرا مردم لبنان دیگر بیشتر از این نمی‌توانند منطق معامله‌گری و طرح نادیده‌گیری سلاح حزب‌الله در ازای پوشش فساد را تحمل کنند. تردیدی نیست که شهروندان لبنانی برای رهایی از بحران‌های ناشی از رویکرد طبقه سیاسی فاسد به راه‌حل‌هایی عمیق و فراگیر نیاز دارند؛ به‌ویژه اینکه چالش پیش‌رو بزرگ‌تر از هرگونه ابتکار مغرضانه‌ای است که فرانسه یا طرف دیگری برای حل بحران لبنان پیشنهاد می‌کند.
