یافته‌های تحقیقاتی پایگاه داده‌های باز ایران نشان می‌دهد سالانه بیش از ۹ هزار هکتار از جنگل‌ها و بالغ‌ بر ۱۱ هزار هکتار از مراتع ایران در آتش‌ می‌سوزند.

بر مبنای این گزارش، در ۱۰ سال‌ منتهی به ۱۴۰۰، حدود ۲۲۸ هزار هکتار از جنگل‌ها و مراتع ایران طعمه حریق شدند که از این میان سهم جنگل‌ها ۱۰۳ هزار هکتار و سهم مراتع ۱۲۵ هزار هکتار بود.

بررسی‌های داده‌های آماری سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری، در همین بازه زمانی نشان می‌دهد که بیش از ۲۲ هزار و ۱۰۰ مورد آتش‌سوزی در جنگل‌ها و مراتع ایران رخ داده‌ است که از این میان، ۱۰ هزار و ۵۲۷ مورد در جنگل‌ها و ۱۱ هزار و ۵۷۶ مورد در مراتع رخ داده‌اند. به عبارتی، به ازای هر آتش‌سوزی که در جنگل‌ها رخ داده، حدود ۱۰ هکتار و به ازای هر آتش‌سوزی در مراتع حدود ۱۱ هکتار از منابع طبیعی ایران از بین رفته است.

بر اساس اطلاعات مندرج در سالنامه‌های مرکز آمار ایران، بدترین آمار طی یک دهه گذشته، مربوط به سال ۱۳۹۹ است که در این سال تعداد موارد آتش‌سوزی جنگل‌ها و مراتع بیش از ۸۰ درصد و مساحت آتش‌سوزی‌ها ۱۳۰ درصد بیشتر از میانگین سالانه بوده است. تعداد موارد آتش‌سوزی در سال ۱۳۹۹ نزدیک سه هزار و ۷۰۰ مورد و گستره آتش‌سوزی‌ها قریب به ۴۸ هزار هکتار اعلام شده است.

آمار آتش‌سوزی جنگل‌ها به تفکیک منطقه در دست نیست، اما بررسی داده‌های دیگری با عنوان «نرخ تخریب جنگل‌ها» که در گزارش جایگاه اقتصادی اجتماعی استان‌ها در سایت مرکز آمار ایران منتشر شده، نشان می‌دهد گستره و سطح تخریب در بخش‌های مرکزی و جنوبی زاگرس بیش از بقیه مناطق است.

طی هفته‌های اخیر، آتش‌سوزی گسترده در مریوان و از بین‌ رفتن بیش از ۳۰۰ هکتار از جنگل‌های زاگرس هم در کانون توجه رسانه‌ها و افکار عمومی قرار گرفت.

برای درک اهمیت سوختن ۲۲۸ هزار هکتار از مراتع و جنگل‌های ایران طی ۱۰ سال، کافی است بدانیم که این میزان از مساحت کشورهایی مانند لوکزامبورگ، لیختن‌اشتاین، بحرین و مالدیو بیشتر است. همچنین، طی یک دهه نزدیک به دو برابر مساحت لندن، دو برابر مساحت رم، سه برابر مساحت مادرید و سه برابر مساحت برلین و جنگل‌ و مرتع ایران در آتش سوخته‌ است.

پیش‌تر بهمن ایزدی، بوم‌شناس و کنشگر محیط‌ زیست، گفته بود: «مساحت جنگل‌های ایران از ۱۸ میلیون هکتار در دهه ۴۰ به حدود ۱۱ میلیون هکتار در دهه ۷۰ رسیده است. به‌ عبارت‌ دیگر، هفت میلیون هکتار از جنگل‌های ایران در طول سه دهه نابود شده‌اند.»

به گفته او، وسعت جنگل‌های هیرکانی حدود ۵۵ هزار کیلومترمربع، یعنی نزدیک به چهار درصد مساحت ایران بود اما در فاصله سال‌های ۱۳۳۴ تا ۱۳۷۹ نصف شد و یکی از دلایل کاهش مساحت آن نیز آتش‌سوزی‌های پیاپی بود.

آتش‌سوزی مراتع و جنگل‌ها در فصل‌های گرم سال آغاز می‌شود و در نتیجه فقدان تجهیزات مهار آتش‌سوزی و اعزام نشدن زودهنگام هلی‌کوپترهای اطفای حریق در موارد متعدد تا چندین ساعت یا حتی چندین روز ادامه می‌یابد.

مسئولان جمهوری اسلامی در آتش‌سوزی‌های جنگل‌ها و مراتع انگشت اتهام را به‌سوی مردم می‌گیرند و می‌گویند بیش از ۹۰ درصد آتش‌سوزی‌ها عامل انسانی دارند. در مقابل، ساکنان مناطق بومی می‌گویند با هر بار آتش‌سوزی جنگل‌ها مجبور می‌شوند بدون امکانات و با دست خالی برای اطفای حریق اقدام کنند.

در جریان آتش‌سوزی‌های اخیر جنگل‌های مریوان نیز ویدیوهایی در رسانه‌های اجتماعی منتشر شد که حضور نیروهای مردمی و فعالان محیط‌ زیست را برای اطفای آتش بدون امکانات موردنیاز اثبات می‌کرد.

فعالان محیط‌ زیست به‌تناوب هشدار داده‌اند که در صورت اعزام به‌موقع امکانات مهار آتش و تجهیز استان‌ها به هلی‌کوپتر و امکانات پیشرفته اطفای حریق از حجم نابودی جنگل‌ها و مراتع در آتش‌سوزی‌ها کاسته می‌شود اما مسئولان جمهوری اسلامی همواره نبود بودجه و اعتبار کافی را بهانه می‌کنند.

پس از آتش‌سوزی‌های اخیر مریوان، انجمن سبز چیا در بیانیه‌ای، ضمن انتقاد از کم‌کاری «متولیان امر و ارگان‌ها و نهادهای مرتبط» در اطفای حریق جنگل‌های مریوان، گزارش داد که «در فاصله یک ‌ماه و تنها و تنها در محدوده شهرستان‌های مریوان و سروآباد، بیش از ۱۰۰ مورد آتش‌سوزی رخ داده و بیش از هزار هکتار از جنگل‌های این دیار طعمه‌ حریق شده است.»