عباس جناتی کاشانی، عضو هیئت‌مدیره اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرش دستباف، با تشریح موانعی که دولت سر راه فعالان این بخش می‌گذارد، گفت که میزان صادرات فرش دستباف ایرانی که حدود ۳۰ سال پیش یک میلیارد و ۷۰۰ میلیون دلار بود، اینک به ۵۰ میلیون دلار در سال رسیده است.
به گفته این فعال اقتصادی، این میزان صادرات فرش دستباف ایرانی که شهرت جهانی دارد، حتی در حد صادرات یک شرکت لبنیاتی معروف عراق نیست.
عضو هیئت‌مدیره اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرش دستباف با بیان اینکه نهادهای داخلی علیه بازار فرش ایران دست به «خودتحریمی ویرانگر» زده‌اند، گفت که انباشت قوانین و مقررات غیرمنطقی و خلاف منافع عمومی در مسیر هنر‌ــ‌صنعتی که برای ۱۰ میلیون ایرانی اشتغال ایجاد کرده است، موانعی به وجود آورده‌اند.
جناتی کاشانی در ادامه افزود: «تا سال ۱۳۷۴ انحصار بازار فرش دستباف جهان در دست ایران بود اما اکنون نسبت به میزان صادرات قبل به عدد تکان‌دهنده یک سی‌وچهارم رسیده است.»
به‌رغم اینکه فرش دستباف ایرانی پیشینه‌ای قریب به شش هزار سال دارد و تا قرن‌ها انحصار تولید آن در دست ایرانیان بود، امروز به وضعیتی دچار است که رقبا با تولیدات کم‌ارزش‌تر و نازل بازار را به نفع خود قبضه کرده‌اند. جناتی کاشانی با بیان این موضوع گفت که وقتی مشتری خارجی حضور ایرانیان در بازارهای جهانی را کمتر می‌بیند، تقاضایش به سمت فرش‌های ارزان هندی، پاکستانی و ترکیه‌ای می‌رود.
فعالان فرش دستباف ایران طی سال‌های اخیر به‌تناوب درباره نابودی این هنرــصنعت هشدار داده‌اند. بیشتر آن‌ها اقدام‌های دولت را مانع اصلی ادامه کار تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرش می‌دانند.
جناتی کاشانی نیز این موضوع را تایید کرد و با تاکید بر اینکه دولتی‌ها و قانون‌گذاران هنرــصنعت فرش دستباف را درک نکرده‌اند، به خبرگزاری رکنا گفت: «آن‌ها همان قوانینی را که برای کارخانه‌های صنعتی وضع کرده‌اند، برای ما هم وضع می‌کنند در صورتی که چنین چیزی نباید باشد.»
به گفته این فعال اقتصادی، بانک مرکزی صادرکنندگان فرش دستباف را به سپردن تعهد بانکی وادار می‌کند که ظرف مدت چهار تا شش ماه پس از صادرات فرش، ارز آن را معادل ارزیابی گمرکی به کشور بازگردانند؛ حال آنکه صادرات فرش دستباف مثل صادرات دیگر کالاها نیست و ممکن است برخی فرش‌ها دو تا سه سال پس از صادرات فروخته شوند اما این سیستم بانکی مشکلات زیادی برای صادرکنندگان فرش ایجاد کرده است.
دولت‌های جمهوری اسلامی همواره ادعا می‌کنند که در زمینه حمایت از فرش دستباف و اشتغال‌زایی در این حوزه گام‌هایی برداشته‌اند اما در نقطه مقابل، فعالان اقتصادی می‌گویند فرش دستباف ایران به حمایت دولتی نیازی ندارد و همین که موانع از سر راه برداشته شود، مسیرش را پیدا می‌کند.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
جناتی کاشانی نیز این موضوع را تاکید کرد و گفت: «اگر دولت مانع‌تراشی نکند، خودمان می‌توانیم چرخ فرش دستباف را بچرخانیم و به وام و کمک مالی دولت هم نیازی نداریم.»
او در توضیح نتایج مانع‌تراشی‌های دولتی به وضعیت برخی صادرکنندگان اشاره کرد و افزود: «الان تاجر فرشی را داریم که ۶۰ سال در این زمینه فعالیت داشته و ارز وارد کشور کرده است اما چون مغازه‌اش اجاره‌ای است، کارت او را الان تمدید نمی‌کنند و می‌گویند باید سند رسمی داشته باشید. حالا این تاجر وقتی نتواند سند رسمی بیاورد، مجبور است برای فروش فرش به خارج یا قاچاق کند که گیر می‌افتد یا با کارت‌های اجاره‌ای کار کند که منطقی نیست و فردا نمی‌تواند طلبش را از خارج وصول کند؛ در نتیجه صادرات متوقف می‌شود.»
عضو هیئت‌مدیره تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرش دستباف، این هنرــصنعت را تنها بخشی می‌داند که تحریم‌ها روی آن اثر ندارند و در هر شرایطی می‌تواند به خارج از کشور صادر شود. به گفته او، ریشه‌های ارتباطی تجارت فرش دستباف ایران از گذشته چنان قوی شده که در همه نقاط دنیا شناخته‌شده است وبه بازاریابی و هزینه کردن برای تبلیغات نیاز ندارد.
او از هند، پاکستان و سپس ترکیه و افغانستان به‌عنوان رقبای ایران در تولید و صادرات فرش دستباف یاد کرد ولی تاکید کرد که تاکنون هیچ‌کدام نتوانسته‌اند فرش ایرانی را کپی کنند. البته زنگ خطر مهاجرت استادان و طراحان فرش‌های دستباف به کشورهای دیگر از جمله ترکیه مدت‌ها پیش به صدا درآمده و آن‌طور که فعالان این بخش می‌گویند موج مهاجرت‌ها سرعت بیشتری نیز یافته است.
جناتی کاشانی نیز با تایید این موضوع گفت: «طی دو سال اخیر، مهاجرت استادکاران ماهر ایرانی به ترکیه خیلی افزایش یافته است اما این قضیه زیرپوستی و بی‌سروصدا از طرف ترکیه انجام می‌شود.»
او در ادامه افزود که علاوه بر مهاجرت استادان ایرانی، خدمات پس از فروش فرش دستباف نیز اهمیت زیادی دارد که با توجه به مشکلات گمرکی ایران، ترکیه با توجه به سود سرشار برای گرفتن این بخش نیز خیز برداشته است.
طبق قوانین گمرک، باید تا ۸۰ درصد ارزش فرشی که برای تعمیر وارد کشور می‌شود، به‌عنوان مالیات و عوارض به گمرک پرداخت شود، در حالی که به گفته جناتی کاشانی، گاهی ارزآوری این فرش‌ها پس از رفو به آن ۸۰ درصد هم نمی‌رسد. در این میان ترکیه نهایت بهره‌برداری را به سود خود می‌کند و برای گرفتن بازار رفوی فرش‌های دستباف کارکرده ایرانی خیز برداشته است و با جذب استادکاران ماهر و خبره ایرانی در زمینه رفو و تعمیرات فرش، بین مشتریان آمریکایی و اروپایی تبلیغ می‌کند که رفوی فرش‌های ایرانی خود را به ترکیه بسپارند.
