سازمان حقوق بشری هه‌نگاو در گزارشی اعلام کرد،  در هشت ماه گذشته، از ابتدای سال ۲۰۲۳ میلادی تاکنون، دست‌کم شش زندانی سیاسی در زندان‌های مختلف ایران جان باخته‌اند. سه نفر از این زندانیان شهروندان کرد، یک زندانی بلوچ، یک زندانی بختیاری و یک زندانی نیز گیلک بودند.

برمبنای این گزارش، صادق فولادی‌وندا اهل گچساران، ابراهیم ریگی اهل زاهدان، شیرزاد احمدی‌نژاد اهل بوکان، موسی اسماعیلی اهل پیرانشهر، پیمان گلوانی اهل مهاباد و جواد روحی اهل آمل، زندانیان سیاسی بودند که طی هشت ماه گذشته در زندان‌های جمهوری اسلامی ایران جان باخته‌اند. هه‌نگاو می‌گوید پنج تن از این افراد زیر شکنجه جان خود را از دست داده‌اند.

صادق فولادی‌وندا، جوان ۲۹ ساله، فعال حقوق کودکان و کارگر کفاش بود که در گچساران زندگی می‌کرد. بر اساس گزارش حساب کاربری ۱۵۰۰ تصویر، ماموران امنیتی این شهروند را در ۱۴ بهمن‌ بازداشت کردند و روز دوم اسفند نیز پیکر بی‌جانش درحالی‌که آثار شکنجه و کبودی بر آن مشهود بود در یک کانال آب در گچساران پیدا شد.

کمیته پیگیری وضعیت بازداشت‌شدگان در همان زمان گزارش داد که به‌دلیل شدت جراحات، خانواده صادق قادر به تشخیص هویتش نبودند و از روی تتوهای روی بدن موفق شدند او را شناسایی کنند. پزشکی قانونی زمان مرگ صادق فولادی‌وندا را یک روز قبل از پیدا شدن جسد اعلام کرد. کولبرنیوز گزارش داده بود که صادق به‌دلیل انتشار فراخوان تجمع اعتراضی دستگیر شد. از او شعارهایی بر دیوارهای خیابان‌های گچساران باقی مانده است.

ابراهیم ریگی، جوان ۲۴ ساله و پزشک اهل زاهدان بود که به مجروحان اعتراضات در این شهر کمک می‌کرد. او اواخر مهرماه گذشته بازداشت و روز یازدهم دی‌ماه نیز با تودیع وثیقه آزاد شد، اما شامگاه چهارشنبه سوم اسفند، به دست «چند نفر با یک دستگاه خودرو تویوتا هایلوکس» دستگیر شد و حدود یک ساعت پس از انتقال به کلانتری ۱۲ شهرستان زاهدان، جان خود را از دست داد.

پس از جان ‌باختن ابراهیم ریگی، سازمان عفو بین‌الملل در بیانیه‌ای اعلام کرد که اطلاعات و اسنادی در اختیار دارد که نشان می‌دهد این جوان بلوچ در اثر «ضرب و جرح» حین بازداشت و «شکنجه» در کلانتری انتظامی زاهدان کشته شده است. نهادهای امنیتی جمهوری اسلامی ادعا کرده بودند که ابراهیم ریگی در اثر حمله قلبی جان خود را از دست داده است.

شیرزاد احمدی‌نژاد، شهروند ۴۱ ساله اهل بوکان، یک ماه پس از بازداشت، روز ۲۴ بهمن در اداره اطلاعات ارومیه فوت کرد در همان زمان سازمان‌های حقوق بشری تایید کردند که او زیر «شکنجه» جان باخته است. به خانواده شیرزاد گفته بودند که برایش وثیقه تامین کنند، اما درحالی‌که خانواده در حال تامین وثیقه بودند، مطلع شدند که او فوت کرده است.

موسی اسماعیلی، شهروند ۳۱ ساله اهل پیرانشهر، ۱۷ اردیبهشت ۱۴۰۲، به ظن «عضویت در یکی از احزاب مخالف نظام» بدون ارائه حکم قضایی به دست نیروهای امنیتی بازداشت شد. به گزارش هرانا، ارگان خبری مجموعه فعالان حقوق بشر، روز ۱۷ تیرماه، از اداره اطلاعات ارومیه با خانواده موسی تماس گرفتند و به آن‌ها گفتند برای تحویل پیکر فرزندشان مراجعه کنند. همچنین خانواده موسی اسماعیلی تهدید شدند که اجازه برگزاری مراسم ختم ندارند.

در همان زمان، شبکه حقوق بشر کردستان اعلام کرد که موسی اسماعیلی در اثر «شکنجه بازجویان امنیتی» جان خود را از دست داده است، اما خبرگزاری قوه قضاییه مدعی شد که این شهروند ۲۲ اردیبهشت ماه درحالی‌که مسلح بود، با «ماموران حافظ امنیت» درگیر و کشته شد.

برمبنای گزارش شبکه حقوق بشر کردستان، پیمان گلوانی، شهروند ۲۴ ساله اهل مهاباد نیز که در چهارم تیرماه بازداشت شده بود، در اثر «شکنجه» جان خود را از دست داد و آثار شکنجه بر بدن او مشهود بود.

پس از انتشار تصاویری از بدن مجروح پیمان گلوانی، خبرگزاری فارس، وابسته به سپاه پاسداران، به نقل از دادستان عمومی و انقلاب مهاباد نوشت که این شهروند به اتهام کلاه‌برداری بازداشت شده بود و به علت بیماری در بیمارستان فوت کرد. مراسم خاکسپاری پیمان گلوانی و موسی اسماعیلی با حضور شمار زیادی از معترضان، به صحنه اعتراض علیه حکومت تبدیل شد.

برمبنای گزارش هه‌نگاو، جواد روحی ششمین زندانی سیاسی بود که طی هشت ماه اخیر در زندان فوت کرد. درگذشت این جوان معترض در روز پنجشنبه هشتم شهریور، موجی از واکنش‌ها را در‌پی داشت و سازمان عفو بین‌الملل در بیانیه‌ای خواستار تشکیل کمیته حقیقت‌یاب درباره علت مرگ جواد روحی شد.

آماری که سازمان حقوق بشری هه‌نگاو اعلام کرد تنها شامل زندانیانی می‌شود که از ابتدای سال جاری میلادی تاکنون در زندان‌های جمهوری اسلامی جان باخته‌اند. کمیته پیگیری وضعیت بازداشت‌شدگان، روز ۱۴ دی‌ماه ۱۴۰۱ مصادف با چهارم ژانویه ۲۰۲۳، پس از گذشت کمتر از چهار ماه از آغاز خیزش سراسری، در گزارشی اعلام کرد که دست‌کم ۱۶ تن از بازداشتی‌ها در زمان بازداشت جان باخته‌اند.

این کمیته دلیل اصلی مرگ این شهروندان را «شکنجه» و «ممانعت از دریافت موثر درمان پس از زخمی شدن با گلوله» اعلام کرده بود. مقام‌های جمهوری اسلامی ایران روایت‌های متفاوتی از علت مرگ بازداشتی‌ها در هنگام بازداشت مطرح کرده‌اند.