عربستان سعودی می‌خواهد اتکا به واردات را کاهش بدهد و خود را با عنوان مهد پرورش استعدادهای داخلی به جهان بشناساند. مد و خوش‌پوشی یکی از نقاط درخشان این برنامه جدید اقتصادی-فرهنگی است.
گزارش «وضعیت مد در پادشاهی عربستان سعودی، ۲۰۲۳»، ظرفیت رشد عظیم صنعت مد عربستان و توسعه سریع و همسویی استراتژیک آن با چشم‌انداز بلندمدت آن کشور و نیز این موضوع را نشان می‌دهد که چگونه جوانان عربستان آن کشور را در صحنه جهانی مد قرار می‌دهند.
پرورش نسلی از طراحان مد
نشریه العربیه در گزارشی مفصل زیروبم صنعت نوپای مد در عربستان سعودی را بررسی کرده است. ظهور صنعت مد داخلی عربستان سعودی عنصری محوری در چشم‌انداز ۲۰۳۰ است؛ استراتژی جامعی با هدف تنوع بخشیدن به اقتصاد کشور و کاهش وابستگی به نفت. این گزارش بر نقش حیاتی بخش مد در حال شکوفایی آن کشور در دستیابی به هدف‌های چشم‌انداز ۲۰۳۰ تاکید می‌کند. در این گزارش، بوراک چاکماک، مدیرعامل کمیسیون مد عربستان سعودی، می‌گوید: «ما اکنون و اینجا در حال ساختن پایه‌های آینده مد در عربستان سعودی هستیم.»
عربستان سعودی با تقویت زنجیره ارزش مد خودکفا، شامل طراحی و تولید و تدارکات و خرده‌فروشی، قصد دارد اتکا به کالاهای مد وارداتی را کاهش دهد.
در اثر اجرای این استراتژی نه‌تنها فرصت‌های شغلی تازه‌ای ایجاد می‌شود، بلکه تولید ناخالص داخلی غیرنفتی (GDP) نیز تقویت و بافت فرهنگی کشور نیز غنی می‌شود.
در سال ۲۰۲۱، هزینه چشمگیر ۷.۳ میلیارد دلار برای کالاهای مد وارداتی در صنعت مد عربستان سعودی اختصاص داده شد که نشان‌دهنده اثر اقتصادی بالقوه پرورش قابلیت‌های مد داخلی است.
پیش‌بینی می‌شود که در پی توسعه و رشد این بخش، صنعت مد سهم چشمگیری در تحقق هدف‌های چشم‌انداز ۲۰۳۰ داشته باشد و ضمن معرفی میراث فرهنگی منحصربه‌فرد عربستان سعودی، آن کشور را به‌عنوان بازیگر جهانی مد وارد صحنه کند.
کل کسری تجاری صنعت کالاهای نهایی عربستان سعودی برای مد در سال ۲۰۲۱ حدود ۶.۵ میلیارد دلار (۲۴.۴ میلیارد ریال سعودی) بود که نسبت به سال ۲۰۱۷ حدود ۵.۱ میلیارد دلار (۱۹.۱ میلیارد ریال سعودی) افزایش داشت. بخش عمده‌ای از این کسری تجاری مربوط به پوشاک و کفش است.
دلایل اساسی متعددی برای وابستگی بازار مد عربستان سعودی به واردات وجود دارد، از جمله نظام تجارت باز پادشاهی، اتصال به بازار جهانی، و چالش‌های هزینه و مهارت‌های محلی.
تغییر در سازوکار صدور مجوز فروش کالاها در عربستان این امکان را به مالکان مستقیم خارجی می‌دهد که بر فروش خود نظارت مستقیم داشته باشند. قبلا این تولیدکننده‌ها می‌بایست برای فروش داخل عربستان با خرده‌فروشان داخلی همکاری کنند.
این امر توان عربستان سعودی برای تبدیل شدن به مقصد اصلی خرید کالاهای مد را افزایش داده است، زیرا که فروشگاه‌هایی که مستقیما متعلق به خانه‌های مد هستند معمولا ارزان‌تر از سرمایه‌گذاری مشترک یا تحت لیسانس هستند.
گروه آدیداس و نایک از مارک‌های جهانی‌اند که به‌تازگی در عربستان سعودی سرمایه‌گذاری مستقیم کرده‌اند.
کمال عثمان جمجوم نیز نمونه‌ای از این فروشگاه‌ها است.
هشام العمودی، مدیرعامل کمال عثمان جمجوم، فروشگاهی که کالاهای مد بین‌المللی را در عربستان سعودی می‌فروشد، می‌گوید: «توسعه مارک‌های خودمان به ما کمک کرده است که با پیوندهای محکمی به بازار عربستان متصل شویم. پویایی سریع در حال تحول بازار باعث توسعه ما شده است و تضمین می‌کند که ما در موقعیت مناسبی برای بهره‌مند شدن از رشد آینده بازار باشیم.»
در این گزارش، چاکماک اشاره می‌کند که از لباس‌های سنتی گرفته تا بازیگران مد جهانی، تحول مد در پادشاهی سعودی در لحظه‌ای تعیین‌کننده قرار دارد.
چاکماک گفت: «هنگام سفر در عربستان سعودی، این تنوع لباس‌های سنتی چیزی است که همه متوجه آن می‌شوند. بعد، ۴۰-۵۰ سال پیش، با قرار گرفتن بیش از پیش در معرض مد بین‌المللی، امکان تحول در مد در اینجا نیز فراهم شد.»
بسیاری از این جمعیت جوان در خارج از کشور تحصیل کرده‌اند و به وطن می‌آیند تا بخشی از تحقق چشم‌انداز ۲۰۳۰ باشند. چاکماک گفت که با این حضور بین‌المللی، آن‌ها فرهنگ‌های گوناگونی را با خود به وطن بازمی‌گردانند و با فرهنگ بومی مخلوط می‌کنند.
اعمال تغییر: بخشی در حال رشد و شکوفایی
صنعت مد عربستان رشدی چشمگیر داشته که با کمک‌های اقتصادی محسوسی همراه بوده است.
در سال ۲۰۲۲، سهم تولید ناخالص داخلی این صنعت به ۱.۴ درصد، بالغ بر ۱۲.۵ میلیارد دلار، رسید. این بخش همچنین فرصت‌های شغلی برای ۲۳۰ هزار نفر فراهم کرد که ۱.۸ درصد از کل نیروی کار عربستان سعودی است.
بر اساس این گزارش، ارزش این صنعت که از ۲۴.۶ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۱ به ۴۶.۹ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۲ افزایش یافته است، این مسیر رشد شایان توجه را بیش از پیش نشان می‌دهد.
علاوه بر این، تعهد عربستان سعودی به تنوع جنسیتی مشهود است، به‌طوری که ۵۲ درصد از نیروی کار صنعت مد را زنان تشکیل می‌دهند. همچنین، در ۶۶ درصد از مشاغل مد در داخل کشور اتباع سعودی شاغل‌اند که نشان‌دهنده تعهد به توسعه استعدادهای محلی و توانمندسازی اقتصادی است.
طراحی آینده متمایز
تلاقی لباس‌های سنتی عربستان سعودی و اثرگذاری مد معاصر جهانی بر آن، زیبایی‌شناسی طراحی منحصربه‌فردی را شکل می‌دهد که نویدبخش موفقیت صنعت مد در این پادشاهی است.
ظهور طراحان جوان سعودی، که هم در داخل کشور و هم در مراکز آموزشی بین‌المللی تحصیل کرده‌اند، در خط مقدم این آمیختگی فرهنگی قرار دارد.
مدرسه‌ها و دانشگاه‌های طراحی محلی، مانند دانشگاه ملک عبدالعزیز و دانشگاه امیره نوره بنت عبدالرحمن، این انرژی خلاقانه را پرورش می‌دهند، در حالی که بورس‌های تحصیلی بین‌المللی به آفرینشگران سعودی این امکان را می‌دهد که طرح‌هایشان را با دیدگاه‌های جهانی درآمیزند.
آموزش: پایه رشد آینده
برنامه‌های آموزش مد در عربستان سعودی برای پیشرفت صنعت مد بسیار اهمیت دارد. در حال حاضر، دوازده دانشگاه در سراسر آن کشور برنامه‌های مرتبط با مد در پایه‌های مختلف دانشگاهی دارند. این موسسات نه‌تنها دانش‌آموزان را به مهارت‌های ضرور مجهز می‌کنند، بلکه نوآوری و انتقال دانش را نیز تقویت می‌کنند.
در حالی که رشد دوره‌های مرتبط با طراحی آشکار است، این گزارش خاطرنشان می‌کند که چالش این رشد در توسعه مهارت‌های فنی حیاتی برای تولید، مانند الگوسازی و فناوری پوشاک، نهفته است.
بیشتر افراد در این صنعت هنوز فرصت کسب تجربه در مورد نحوه عملکرد بخش‌های مد در کشورهای دیگر را نداشته‌اند. این همان جایی است که بزرگ‌ترین فرصت نهفته است: وصل کردن افراد در صنعت مد داخلی به موسسات بین‌المللی و برنامه‌های آموزش حرفه‌ای با درک عمیق از سیستم جهانی مد.
چاکماک همچنین فرصتی بزرگ برای بین‌المللی کردن بازار داخلی می‌بیند. این کار از طریق برنامه «۱۰۰ برند سعودی» انجام می‌شود که در صحنه بین‌المللی مد در میلان و نیویورک و پاریس دیده می‌شود.
چاکماک افزود: «ما همچنین نخستین رویداد عمده‌فروشی بین‌المللی خود را با ۱۰۰ برند در هفته مد میلان در سپتامبر ۲۰۲۲ برگزار کردیم.»
از آنجا که صنعت مد جهانی توجهش را به پایداری و زیست‌پذیری معطوف کرده است، عربستان سعودی نیز از این قاعده مستثنی نیست. ابتکار سبز سعودی، همسو با چشم انداز ۲۰۳۰، بر حفاظت از محیط‌زیست و انتقال انرژی و پایداری زیست تاکید دارد. صنعت مد آن کشور با استفاده از روش‌های پایدار در بطن خود، از طراحی تا تولید، رویکردی فعالانه در پیش گرفته است.
ابتکار مرکز ملی مدیریت ضایعات برای بازیافت لباس‌های دور ریخته شده و همچنین «فروشگاه مبادله» کمیسیون مد، که لباس‌های دست دوم را تبلیغ می‌کند، نشان‌دهنده تعهد عربستان سعودی به اصول چرخه‌ای در مد است.
همکاری با موسسات دانشگاهی، مانند مرکز تحقیقات مواد پایدار دانشگاه ملک عبدالعزیز، نمایانگر تعهد پادشاهی به پرورش نوآوری و راه‌حل‌هایی در عرصه مواد پایدار است.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
به گفته چاکماک، در دو سال گذشته، کارشناسان بین‌المللی با تمرکز بر طراحی پایدار وارد کشور شده‌اند. این کارشناسان دانش خود را در تمام دوره‌های آموزشی مد، از جمله مسترکلاس‌ها و کارگاه‌هایی که در طول رویداد سالانه «آیندگان مد» (Fashion Futures) برگزار می‌شود، منتقل می‌کنند.
سرمایه‌گذاری بزرگی نیز در بخش نوآوری شده است. تمرکز اصلی بر مواد پایدار، از مواد بازیافتی و سایر مواد جایگزین است. یک مرکز تحقیقات مواد پایدار در مرکز علم و فناوری دانشگاه ملک عبدالعزیز (KAUST) راه‌اندازی شده است تا به یافتن راه‌حل‌هایی برای ساخت و مصرف مواد پایدارتر، نه‌تنها به نفع عربستان سعودی، بلکه برای دیگر نقاط جهان، کمک کند.
صنعت مد عربستان در سال ۲۰۵۰ چگونه خواهد بود؟
چاکماک زنجیره ارزش قدرتمندی را تصویر می‌کند که در پادشاهی ایجاد شده و با تمام عناصر محلی مرتبط است، اما همچنین به طور کامل در سطح بین‌المللی وارد شبکه شده است.
او خاطرنشان می‌کند: «ما باید با رشد دادن بخش‌های خرده‌فروشی، بخش فنی صنعت را توسعه دهیم. این شامل همه‌چیز می‌شود؛ از موادی که در اینجا تولید می‌کنیم و چقدر از آن چرخه‌ای و پایدار است تا اینکه چه محصولاتی را در اینجا طراحی می‌کنیم، توسعه می‌دهیم، و حتی تولید می‌کنیم.»
چاکماک همچنین بر نیاز به سیستم نظارتی قوی تاکید می‌کند که از همه تلاش‌ها پشتیبانی می‌کند، در حالی که به سهام‌داران اجازه می‌دهد پیشرفت‌های انجام شده را مستند و پیگیری کنند.
او می‌گوید: «ما نقشی کلیدی در حمایت از تولید ناخالص داخلی پادشاهی داریم، از خرده‌فروشی گرفته تا برندها و همه عناصر حاضر در زنجیره ارزش. در سال ۲۰۵۰، برندهای محلی توان و هویت خود را با دیگر نقاط جهان به اشتراک خواهند گذاشت.»
او در پایان گفت: «مفتخریم که توانمندساز این چشم‌انداز هیجان‌انگیز هستیم و مشتاقانه منتظر حضور برندهای محلی در سطح جهانی هستیم.»
