علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، پیش از ظهر چهارشنبه ۱۵ شهریور، در پایان مراسم عزاداری هیئت‌های دانشجویی دانشگاه‌های سراسر کشور که به مناسبت روز اربعین برگزار شد، از دانشجویان خواست در برابر جاذبه‌های شیطانی مقاومت کنند تا به قله برسند.

خامنه‌ای وظیفه دانشجویان را داشتن اراده دانست و گفت: «این راه شما، اراده است. باید با اراده حرکت کرد. با تصمیم باید حرکت کرد. جاذبه‌ها برای زاویه ایجاد کردن از این صراط مستقیم کم نیست. این زاویه‌ها امروز بیشتر از همیشه است.»

این سخنان در حالی مطرح شده است که پس از اعلام نتایج کنکور سراسری سال ۱۴۰۲، بر اساس گفت‌وگو‌ی برخی رسانه‌ها با نفرات اول در گردهمایی رتبه‌های برتر کنکور، مشخص شد که این جوانان نخبه حتی پیش از ورود به دانشگاه در فکر مهاجرت از کشورند و  برخی از آن‌ها گفته‌اند کشور مقصد را نیز انتخاب کرده‌اند.

افزایش مهاجرت نخبگان دانشگاهی به‌دلیل وضع مناسب زندگی در دیگر کشورها به نظر همان «جاذبه‌های شیطانی» مورد نظر رهبر جمهوری اسلامی است که روز ۱۵ شهریور از دانشجویان خواست در برابر آن مقاومت کنند.

علی خامنه‌ای در سخنانش به نقش خود و دستگاه‌های زیر نظرش در افزایش بی‌سابقه میزان تقاضا برای مهاجرت اشاره‌ای نکرد. او همچنین به موج تازه اخراج دانشجویان و استادان و جایگزین کردن آنها با چهره‌های حامی حکومت نظیر مداحان و مجریان سیمای جمهوری اسلامی هم نپرداخت.  

 اندیشکده هاتف با انتشار پژوهشی در خصوص مهاجرت رتبه‌های برتر رشته ریاضی و فیزیک در سال‌های ۱۳۸۰ تا ۱۳۹۵ تصریح کرده است که بر اساس نتایج این پژوهش، همه ده نفر دارای رتبه برتر در کنکور سال‌های ۱۳۸۷ و ۱۳۸۸ رشته ریاضی و فیزیک از ایران رفته‌اند. همچنین، از میان رتبه‌های یک تا ده قبول‌شدگان از رشته‌ ریاضی و فیزیک در سال‌های ۱۳۸۰ تا ۱۳۸۹، تعداد ۱۱۴ نفر از ایران مهاجرت‌ کرده‌اند.

آمار نگران‌کننده گزارش اندیشکده هاتف در حالی منتشر شده است که این پژوهش فقط تا سال ۱۳۹۵ را در بر گرفته است. به گفته تحلیلگران، شدت مهاجرت فارغ‌التحصیلان و‌ نخبگان دانشگاهی در فاصله سال ۱۳۹۵ تا ۱۴۰۱ به‌مراتب افزایش داشته است.

در بخش دیگر این گزارش اعلام شده است که بر اساس افکارسنجی صورت‌گرفته از چهار گروه فعالان استارت‌آپی، پزشکان و پرستاران، استادان، محققان و پژوهشگران، و دانشجویان و فارغ‌التحصیلان دانشگاهی، بین ۶۳ تا ۷۱ درصد این افراد تمایل زیاد یا بسیار زیادی به مهاجرت از ایران دارند.

همچنین، مهم‌ترین عامل مهاجرت در میان این گروه نارضایتی از اوضاع عمومی کشور عنوان شده است.

این افکارسنجی در شرایطی انجام شده بود که هنوز موج خالص‌سازی در دانشگاه‌های کشور از راه حذف استادان شناخته‌شده و نشاندن چهره‌های حکومتی مانند سعید حدادیان، مداح حکومتی، به‌جای آن‌ها شدت نیافته بود. مشخص نیست که در اثر این سیاست حکومت آیا نخبگان دبیرستانی کشور در سال‌های آینده تمایلی به شرکت در کنکور سراسری و تحصیل در دانشگاه خواهند داشت یا نه، و آیا میانگین سنی نخبگان تحصیلی که قصد مهاجرت دارند باز هم کاهش پیدا ‌خواهد کرد یا نه.