گزارش جدید بلومبرگ نشان می‌دهد که طالبان با استفاده از پول‌های نقدی که هر هفته به عنوان کمک بشردوستانه به کابل می‌رسند، توانسته‌اند ارزش افغانی، پول افغانستان، را در بازار جهانی بالا ببرند. این گزارش نقش قاچاق دلار آمریکا از پاکستان به افغانستان را هم در این موضوع برجسته خوانده است.

طالبان در دو سال گذشته تلاش کرده‌اند با ممنوع کردن استفاده از دلار و روپیه پاکستانی در معاملات محلی و نیز وضع محدودیت برای انتقال دلار به خارج از این کشور و همچنین ممنوعیت تجارت آنلاین، ارزش پول افغانی را در بازار بالا ببرند. یافته‌های بلومبرگ نشان می‌دهد که در سه ماه گذشته، ارزش پول افغانستان ۹ درصد بالا رفته و از پول کلمبیا پیشی گرفته است. بر اساس این گزارش، ارزش پول افغانستان در سال ۲۰۲۳ حدود ۱۴ درصد رشد داشته و پس از کلمبیا و سریلانکا قرار گرفته است.

بخش عمده‌ای از این پیشرفت مدیون پول نقدی است که از اواخر ۲۰۲۱ تا نیمه اول ۲۰۲۳ به نام کمک‌های بشردوستانه به هر هفته در بسته‌های ۳۰ تا ۴۰ میلیون دلاری از آمریکا به افغانستان ارسال می‌شد. منابع در کابل تایید می‌کنند که ارسال این بسته‌ها هنوز هم ادامه دارد اما بانک مرکزی افغاستان برخلاف گذشته، وصول این پول‌ها را اعلام نمی‌کند.

با این حال، بانک مرکزی افغانستان تحت کنترل طالبان هر هفته حدود ۱۶ میلیون دلار به حراج می‌گذارد و به این ترتیب به تثبیت ارزش افغانی در بازار کمک می‌کند. اما کارشناسان معتقدند که به دلیل فروپاشی عمومی اقتصاد افغانستان این افزایش ارزش ماندگار نخواهد بود.

کامران بخاری، کارشناس امور خاورمیانه و آسیای مرکزی و جنوبی در واشنگتن، به بلومبرگ گفت: «طالبان برای کنترل ارز سخت کار می‌کند، اما بی‌ثباتی اقتصادی، اجتماعی و سیاسی این افزایش ارزش پول را به یک پدیده کوتاه‌مدت تبدیل خواهد کرد.»

پس از بازگشت طالبان به قدرت در اوت ۲۰۲۱، علاوه بر اینکه آمریکا هفت میلیارد دلار ذخایر ارزی بانک مرکزی افغانستان در نیویورک را مسدود کرد، دیگر مسیرهای کمک مالی به افغانستان از طرف جامعه جهانی نیز مسدود شدند. در چنین وضعیتی، تنها امید مردم فقیر و بیکار افغانستان کمک‌های بشردوستانه بودند که آژانس‌های سازمان ملل توزیع می‌کردند.

سازمان ملل متحد در دو سال گذشته بیشتر از ۵.۸ میلیارد دلار برای ارائه کمک‌های بشردوستانه در افغانستان هزینه کرده است؛ با این حال آژانس‌های این سازمان در ماه‌های اخیر از کمبود بودجه شدید و بالا رفتن تعداد گرسنگان و افراد آسیب‌پذیر در افغانستان خبر می‌دهند.

این در حالی است که طالبان از بالا رفتن ارزش افغانی در برابر دلار بسیار خوشحال‌اند و تصور می‌کنند این کار باعث رشد و شکوفایی اقتصاد افغانستان خواهد شد. ناگفته نماند که پول موجود در افغانستان در معاملات تجار این کشور به صورت غیررسمی و غیرشفاف از طریق سیستم‌های حواله صرافی دست‌به‌دست می‌شوند؛ زیرا بانک‌های افغانستان تحت تحریم‌های جهانی‌اند و نمی‌توانند فرایندهای رسمی را انجام دهند.

در دو سال گذشته و هم‌زمان با تلاش طالبان برای تثبیت ارزش پول افغانستان، ارزش روپیه پاکستانی در برابر دلار به‌شدت سقوط کرد. مقام‌های دولت پاکستان مدعی‌اند که تاجران افغان روزانه میلیون‌ها دلار از بازارهای این کشور به افغانستان قاچاق می‌کنند و مقدار قابل‌ملاحظه‌ای از ارزهای پاکستان در دست تاجران افغان است.