محبوبه سراج فعال حقوق زنان اهل افغانستان جزو اسامی مطرح برای دریافت جایزه نوبل صلح ۲۰۲۳ بود. انتشار خبر این احتمال، واکنش‌ برخی از فعالان حقوق‌ بشر‌ را به دنبال داشت و آن‌ها از سراج به‌عنوان «لابی طالبان» نام بردند. 

«موسسه تحقیقات صلح اسلو»، هفتم مهر، نام محبوبه سراج را به عنوان یکی از نامزدهای مورد نظر این موسسه برای دریافت جایزه صلح نوبل مطرح کرد.

نرگس محمدی، ویکتوریا تاولی-کورپوز و خوان کارلوس جینتیاچ، دیوان بین‌المللی دادگستری، کیاو مو تون، شورای مشورتی وحدت ملی میانمار و گروه تحلیل داده‌های حقوق بشر، نیز در فهرست این موسسه قرار داشتند. 

موسسه تحقیقات صلح اسلو در معرفی سراج نوشته است: «محبوبه سراج، روزنامه‌نگار و فعال حقوق زنان برجسته افغانستان است. او پس از ۲۶ سال تبعید، در سال ۲۰۰۳ به افغانستان بازگشت و اکنون در کابل مستقر است.» 

این موسسه نوشت: «او قهرمان سلامت کودکان، آموزش، مبارزه با فساد و توانمندسازی بازماندگان خشونت خانگی است. او همچنین موسس نهاد غیرانتفاعی زنان افغان و سازمان تحقیقات در زمینه صلح و همبستگی است و برای مشارکت زنان در جرگه صلح و شورای عالی صلح تلاش کرده است.» 

جایزه صلح نوبل، یکی از پنج جایزه نوبل است که برای نخستین‌بار در سال ۱۹۰۱ اعطا شد. این جایزه همه ساله در اسلو، پایتخت نروژ، اهدا می‌شود. 

دویست نفر از فعالان مدنی اهل افغانستان، روز پنجشنبه ۱۳ مهر، به بنیاد نوبل نامه نوشتند و از این نهاد خواستند که نام محبوبه سراج را از فهرست نامزدهای نهایی جایزه صلح نوبل حذف کند. این فعالان ادعا کردند که محبوبه سراج در دو سال سلطه طالبان بر افغانستان، در برابر مبارزات زنان معترض افغان ایستاده و در فرایند آپارتاید جنسیتی با طالبان همراه بوده است. 

این فعالان نوشتند نام محبوبه سراج که برای سفیدنمایی طالبان کار می‌کند، جفای بزرگ به ارزش‌ها و باورهای «صلح نوبل» است.  

در این نامه آمده است: «خانم محبوبه سراج، بارها از کارکردهای اجداد و به‌خصوص پدربزرگش، عبدالرحمان خان، تقدیر و ستایش کرده است. پدر‌بزرگ‌ خانم سراج، امیر عبدالرحمان خان، به قتل‌عام کتلوی اقوام، از‌جمله هزاره‌ها و نورستانی‌ها متهم است.» 

محبوبه سراج نواده امیر عبدالرحمان‌خان، مشهور به «امیر آهنین» افغانستان است و همواره از عملکرد پدربزرگش دفاع کرده و گفته است که او برای از میان برداشتن «ملک الطوایفی» حتی به قیمت سر‌نیزه اقدام کرده است. عبدالرحمان خان به «سرکوب» هزاره‌ها متهم است، اما محبوبه سراج این موضوع را رد می‌کند. سراج تاکید دارد که مدافع حقوق زنان اهل افغانستان است. 

محبوبه سراج دبیرستان را در شهر کابل به پایان رساند و در دانشگاه کابل نیز تحصیل کرد. پس از سرنگونی دولت جمهوری سردار محمد داوود خان، رئیس‌جمهوری وقت افغانستان، به دست حزب کمونیست، سراج زندانی شد و پس از رهایی از زندان به ایالات متحده آمریکا رفت و بیش از دو دهه را در آنجا سپری کرد. او پس از سرنگونی رژیم نخست طالبان درپی حمله ائتلاف جهانی به رهبری آمریکا، به افغانستان بازگشت و به‌عنوان فعال حقوق زنان به کارش ادامه داد. 

با تسلط دوباره طالبان، محبوبه سراج به افغانستان بازگشت و پس از آن در سال ۲۰۲۱ نامش در فهرست ۱۰۰ چهره تاثیرگذار مجله تایم قرار گرفت. سراج پس از آن در چندین نشست به نمایندگی از زنان افغانستان شرکت کرد، اما منتقدان می‌گویند که او در این نشست‌ها به‌عنوان «لابی» طالبان عمل کرده است.  

محبوبه سراج هم‌اکنون در افغانستان زندگی می‌کند و بنیانگذار سازمانی به‌نام شبکه زنان افغانستان است. 

با سرنگونی نظام جمهوری در اوت ۲۰۲۱ و در شرایطی‌ که طالبان محدودیت‌های شدیدی علیه زنان وضع کرده‌اند، محبوبه سراج با برخی از مقام‌های طالبان ازجمله ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی این گروه، دیدار کرده است. این در حالی است که طالبان از ملاقات با زنان و دختران اهل افغانستان امتناع می‌کنند و زنان را در چهار دیواری خانه‌ها محصور کرده‌اند. 

محبوبه سراج در چندین مصاحبه خواستار تعامل جهان با طالبان شده بود که این‌ موضع‌گیری وی با واکنش تند فعالان حقوق بشر و زنان مواجه شد. 

طالبان زنان معترض را سرکوب، زندانی و شکنجه کرده‌اند وهم اینک ندا پروانی و ژولیا پارسی، دو تن از فعالان حقوق زنان، در زندان‌های طالبان به سر می‌برند و به‌رغم درخواست مکرر نهادهای مدافع حقوق بشر، طالبان به آزادی این شهروندان اقدام نکرده‌اند.  

توقع فعالان حقوق زنان از محبوبه سراج در دوران حکومت طالبان این بود که در راستای دفاع از ارزش‌های انسانی و حقوق زنان در نشست‌های بین‌المللی اقدام کند، اما این فعالان معتقدند که  سراج صدای زنان افغان نبوده است.