خاورمیانه در حال حاضر با رویدادهای متعددی مواجه است که از جمله آن‌ها می‌توان به حمله ۷ اکتبر حماس به اسرائیل، بمباران شدید غزه، آوارگی گسترده فلسطینیان، هدف قرار دادن بیمارستان‌ها، قطع برق و آب از اسرائیل به غزه و درگیری با حزب‌الله اشاره کرد.

تا چندی قبل، پیش‌بینی همه این بود که از شهروندان غربی‌ و اسرائيلی‌‌های ربوده‌شده به عنوان کارت اصلی در جنگ استفاده می‌شوند، اما به جای آن‌ها حدود یک میلیون فلسطینی به کارت فشاری برای اسرائیل تبدیل شدند.

اسرائیل که تهدید به تهاجم بزرگی کرده بود، فعلا از گزینه بمباران هوایی استفاده می‌کند که آسیب زیادی به غیرنظامیان می‌رساند و میزان تلفات نیروهایش را کاهش می‌دهد. اگر بمباران ادامه یابد، خسارات و آسیب‌ها بیشتر می‌شوند و حجم تلفات غیرنظامیان افزایش می‌یابد.

حمله به بیمارستان در غزه هم به احتمال زیاد کار اسرائیل بود، زیرا ارتش اسرائیل پیش از وقوع این حمله با این استدلال که رهبران حماس آنجا پنهان شده‌اند، تهدید کرده بود که بیمارستان را هدف قرار خواهد داد. از سوی دیگر، تلفاتی که حماس در این میان متحمل می‌شود، نسبتا اندک است، زیرا اتکا به حملات هوایی بیشتر به ارتش‌ها صدمه می‌زند، در حالی که تاثیرپذیری گروه‌های شبه‌نظامی مانند حماس و جهاد اسلامی از این گونه حملات کمتر است؛ درست مانند درگیری‌های که در گذشته در لبنان و عراق به وقوع پیوست.

خطرناک‌ترین مسئله ناشی از این بحران آواره شدن حدود یک میلیون نفر از شمال نوار غزه به سمت جنوب آن و احتمال آواره شدن آن‌ها از جنوب به سینای مصر است که بزرگ‌ترین مهاجرت فلسطینی‌ها از زمان جنگ ۱۹۶۷ خواهد بود. اکنون آیا اخراج حدود یک‌سوم از جمعیت نوار غزه به مصر امکان‌پذیر است؟

مهاجرت اول بخشی از نبرد با حماس است که به ایجاد منطقه حائل پهناوری در شمال غزه منجر می‌شود تا از مرزهای اسرائيل محافظت کند. در حالی که ورود یک میلیون آواره فلسطینی به مصر اقدامی است که باعث نگرانی همه کشورهای منطقه می‌شود.

آیا پیشنهاد چنین طرحی معقول و واقع‌بینانه است؟ در پاسخ می‌توان گفت با توجه به شرایط فعلی منطقه، بعید است که این طرح عملی شود، به‌ویژه اینکه مصر به دلیل ملاحظات سیاسی و امنیتی، این پیشنهاد را کاملا رد می‌کند. گذشته از آن، مصر متحد آمریکا است، بنابراین اسرائيل نمی‌خواهد روابط دیپلماتیکش با مصر را قربانی این طرح کند. در نتیجه، جابه‌جایی فلسطینی‌ها بدون موافقت مصر که مطمئنا با آن مخالفت خواهد کرد، صورت نخواهد گرفت. اگر اسرائيل با سوریه یا لبنان درگیر جنگ می‌بود، در آن صورت ممکن بود ساکنان مناطق مجاور مرزها را به سمت مرزها براند.

البته مهاجرت حدود یک میلیون سوری به ترکیه مسئله‌ای کاملا متفاوتی است، زیرا شهروندان سوریه مناطقشان را به دلیل تهاجم نظامی آنکارا ترک کردند. دمشق ترکیه را مسئول حمایت از مخالفان می‌دانست و ترکیه قادر به مداخله نظامی مستقیم نبود، بنابراین مرزهایش را به روی پناهجویان سوری باز کرد. در نتیجه، شمار پناهجویان سوری در ترکیه به حدی افزایش یافت که از زمان جنگ جهانی دوم بی‌سابقه است و ترکیه اینک با چالش‌های ناشی از افزایش شمار پناهندگان و پیامدهای اقتصادی، اجتماعی و سیاسی آن مواجه است.

در واقع، تصمیم اسرائيل برای جابه‌جایی ساکنان غزه به مصر به این معنا است که گویا تل‌آویو می‌خواهد مصر را برای آنچه سهل‌انگاری در نظارت بر گذرگاه‌ها، تونل‌ها و مرزها می‌داند، مجازات کند. تردیدی نیست که آوارگی صدها هزار فلسطینی چه در داخل و چه در خارج، پاداشی برای اسرائیل و ایران خواهد بود. اسرائیل از شر تعداد زیادی از فلسطینیان در مرزهایش رهایی می‌یابد، در حالی که ایران با بهره‌جویی از این تحول که مصر را تضعیف و امنیت آن را تهدید می‌کند، موقعیت خود، حزب‌الله و رژیم سوریه را در هرگونه مذاکره‌ای که در آینده صورت گیرد، تقویت می‌کند.

برگرفته از روزنامه الشرق‌الاوسط