کارشناسان می‌گویند گروگان‌ها و زندانیان تازه‌آزادشده ممکن است به طیفی از آثار روانی چند‌لایه دچار شوند، مانند اضطراب، افسردگی، آشفتگی و سرگشتگی، اندوه، اختلال استرس پس از سانحه، و احساس گناه از بازگشت به خانه.
به گزارش سی‌ان‌ان، در جریان چهار روز اول آتش‌بس موقت میان حماس و اسرائیل، حماس ۶۹ گروگان و اسرائیل ۱۵۰ زندانی فلسطینی را آزاد کرده است.
دکتر اسپنسر ات، استاد دانشگاه میامی، می‌گوید می‌شود پیش‌بینی کرد که پیامدهای روانشناختی و احساسی این اتفاق شدید خواهد بود اما بسیاری از آن‌ها فقط دچار ضربه روحی ناشی از حمله و زندان نیستند، بلکه در حال سوگواری‌اند. اشاره این متخصص سلامت روان به ابیگیل ادن، گروگان ۴ ساله آمریکایی-اسرائیلی است که پدر‌و‌مادرش در حمله ۷ اکتبر به‌دست افراد حماس کشته شدند.
نوام ۱۷ ساله و آلمای ۱۳ ساله روز شنبه آزاد شدند و متوجه شدند که مادرشان در حمله ۷ اکتبر کشته شده است. تصور می‌شود که پدرشان هنوز در غزه اسیر باشد.
ات می‌گوید: «بنابراین این‌جا فقط با ضربه روحی مواجه نیستیم، بلکه اندوه نیز هست، و همین اثر روانشناختی و اثر آسیب‌شناختی این رویدادها را پیچیده می‌کند.»
او در ادامه می‌افزاید علاوه بر ارزیابی اولیه، آن‌ها را باید در طول زمان نیز زیر نظر داشت. برخی ممکن است به نظر برسد که حالشان خوب است، اما بعد علائم جدی در آن‌ها بروز کند که می‌تواند افسردگی و سوءمصرف مواد را شامل شود.
بهبود روانی پس از چنین ضربه‌‌هایی، بسته به نوع مراقبت، ممکن است سال‌ها یا حتی یک دهه طول بکشد و برای کودکان و سالمندان طولانی‌تر خواهد بود.
کارشناسان می‌گویند در روند مراقبت و بهبود پس از ضربه روحی، باید به پنج بخش توجه داشت. بخش جسمی که بسیار مهم است ویتامین‌ها، غذای مناسب، و ورزش را شامل می‌شود. در بخش احساسی به کرختی، ترس، استیصال؛ در بخش اجتماعی به زودرنجی و گوشه‌گیری؛ در بخش معنوی به از دست دادن ایمان و اعتقاد و مفاهیم؛ و در بخش شناختی به اختلال حافظه و کاهش تمرکز باید توجه کرد.
والتر باساتیل، مدیر بخش پژوهش و آموزش در «کامبت استرس»، موسسه خیریه سلامت روان کهنه‌سربازان در بریتانیا، می‌گوید هر بار که با گروگان‌ها یا اسرای جنگ کار کرده است وقتی آزاد شدند، در ابتدا، بسیار آشفته و سرگشته بودند. او در ادامه مثال می‌زند این افراد هرگز نمی‌دانند که آیا آزاد خواهند شد یا خیر. بنابراین، ابتدا ممکن است واقعا خوشحال به نظر برسند، اما برخی از آن‌ها متوجه می‌شوند که گروگانهای دیگری هنوز باقی مانده‌اند و ممکن است کم‌کم دچار احساس گناه شوند.
بعضی از آن‌ها ممکن است دچار اختلال استرس پس از سانحه شوند، عارضه‌ای که علائمش معمولا ظرف سه ماه پس از رویداد بروز می‌کند اما ممکن است دیرتر هم ظاهر شود. افراد دچار این اختلال اغلب همزمان به عارضه‌های دیگری مانند افسردگی، سوءمصرف مواد یا اختلال‌‌های اضطرابی هم مبتلا می‌شوند.
علائم و نشانه‌های اختلال استرس پس از سانحه در بزرگسالان ممکن است عبارت باشد از یادآوری مکرر رویداد یا خاطرات؛ خواب‌‌ها یا افکار پریشان؛ نشانه‌های جسمی استرس؛ اجتناب از مکان‌ها، رویدادها یا اشیائی که یادآور آن رویداد باشند؛ وحشت‌زدگی و از جا پریدن؛ مشکل به خواب رفتن و از خواب پریدن مکرر؛ زودرنجی و تحریک‌پذیری: یا مشکل به یاد آوردن مشخصه‌های کلیدی رویداد.
اما کودکان ممکن است واکنش‌های شدیدی به ضربه روحی داشته باشند که با علائمی که در بزرگسالان دیده می‌شود متفاوت باشد. در کودکان زیر ۶ سال، این علائم می‌تواند شب‌اداری، فراموشی یا ناتوانی در تکلم، وابستگی شدید به پدر و مادر، و اجرای مجدد رویداد تکان‌دهنده هنگام بازی را شامل شود.
باساتیل معتقد است به همین دلیل باید نوع بازی‌های کودکان آسیب‌دیده، پرخاشگری یا گوشه‌گیری‌شان را زیر نظر داشت.
دافنه دالبرگ، روانشناس بالینی و رشدی، می‌گوید در بسیاری از گروگانهای اسرائیلی که آزاد شده‌اند ممکن است علائم اختلال استرس پس از سانحه بروز کند، به‌خصوص در کودکان که یکی از آن‌ها ۲ ساله است.
به گفته دالبرگ، کودکان خردسال رویدادهای تکان‌دهنده را به خاطر می‌آورند اما چون مهارت‌های کلامی‌شان کامل رشد نکرده است، نمی‌توانند آنچه بر آن‌ها گذشته است پردازش کنند و با دیگران در میان بگذارند. بنابراین، آشفتگی و پریشانی‌شان در واکنش‌های جسمی بروز پیدا کند، مثلا ممکن است از خوردن و خوابیدن اجتناب کنند یا بیمار شوند، یا ناراحتی‌شان نمود رفتاری و تحلیل رشدی داشته باشد.
او در ادامه می‌افزاید کودکان گروگان آزادشده به‌رغم اینکه در محیطی امن هستند، تا مدت‌ها گیج، وحشت‌زده و محتاط خواهند بود و ویران‌کننده‌ترین موضوع این است که به بزرگسالان اطرافشان اعتماد نمی‌‌کنند، به‌خصوص پدر و مادرشان، زیرا در ذهن کودکانه آن‌ها، والدینشان از آن‌ها محافظت نکرده بودند. بنابراین، مدتی طولانی لازم است تا این کودکان دوباره احساس اعتماد و امنیت کنند.
وزارت رفاه و امور اجتماعی اسرائیل دستورالعمل دقیقی در مورد چگونگی مراقبت از کودکان گروگان آزادشده منتشر کرده است.
به نیروهای ارتش اسرائیل توصیه شده است که پس از آزادی کودکان و پیش از بستری آن‌ها در بیمارستان، چگونه خودشان را به کودکان معرفی کنند و چطور با آن‌ها رفتار کنند.
به آن‌ها توصیه شده است که سربازان پیش از لمس یا بلند کردن کودکان، باید از آن‌ها اجازه بگیرند.
در این دستورالعمل بر اهمیت ایجاد روال، از جمله استراحت، تغذیه مناسب، و فعالیت جسمی متعادل در فضای آزاد در هفته اول تاکید شده است.
به افراد توصیه شده است در برخورد با کودکان گروگان آزادشده، از سوال‌های متعدد و گفت‌و‌گو درباره جزئیات آنچه رخ داده است بپرهیزید، و از کلمات ساده و جمله‌های کوتاه استفاده کنید. پیامی که مهم است منتقل شود این است که آماده‌ایم بشنویم و درباره موضوع‌های سخت صحبت کنیم.
