مهاجرت یکی از راه‌های فرار از مشکلات معیشتی و اقتصادی‌ است و مردم معمولا برای دستیابی به زندگی بهتر تصمیم به مهاجرت می‌گیرند و از کشور خارج می‌شوند. اما در میان مهاجران ایرانی، مبدا فقط ۲.۶ درصد آن‌ها خارج از کشور است و مابقی در داخل ایران مهاجرت می‌کنند.

با افزایش فشارهای زندگی، کمبود شغل، گرانی مسکن و تورم اکنون مهاجرت معکوس روندی افزایشی در ایران پیدا کرده است. مهاجرت معکوس به گونه‌ای است که افراد برای دستیابی به زندگی راحت‌تر از شهرهای بزرگ و پایتخت به شهرهای کوچک و روستاها نقل مکان می‌کنند. تجارت نیوز در گزارشی به این موضوع پرداخته و اعلام کرده است که ۱۴.۶ درصد از مهاجران در ایران از شهر به روستا رفته‌اند.

بر اساس این گزارش که با نگاهی به آخرین گزارش مرکز آمار ایران، تدوین شده، در فاصله‌ سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۵ حدود ۴.۴ میلیون نفر مهاجرت کرده‌اند که مقصد ۹۷ درصد از آن‌ها در داخل ایران بوده است. از مجموع کل مهاجران، سه میلیون و ۵۶۴ هزار و ۷۳۵ نفر به نقاط شهری و ۷۳۶ هزار و ۲۵۳ نفر هم به نقاط روستایی وارد شده‌اند.

آن‌طور که رصدخانه مهاجرت ایران اعلام کرده است، در فاصله سال‌های ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۰ در مجموع پنج میلیون و ۵۳۴ هزار و ۶۶۶ نفر وارد ایران شده یا در داخل کشور جابه‌جا شده‌اند. از این میان، پنج میلیون ۸۹ هزار و ۳۵۴ نفر یعنی ۹۲ درصد محل اقامتشان را داخل و حدود ۱۰۲ هزار نفر از آن‌ها خارج از ایران ذکر کرده و سایر افراد نیز محل اقامت قبلی‌شان را اعلام نکرده‌اند.

رقیه صمدی، پژوهشگر حوزه مهاجرت، در مصاحبه با تجارت‌نیوز در مورد عامل اقتصادی مهاجرت معکوس داخل ایران گفت: «بالا بودن هزینه‌های زندگی در شهرهای بزرگ یکی از چالش‌های اقتصادی است که در سال‌های اخیر به‌عنوان عامل دافعه، برخی ساکنان شهرهای بزرگ را به سمت شهرها، شهرک‌ها یا نواحی حومه‌ای شهرهای بزرگ می‌کشاند.»

هرچند این فرار از شهرهای بزرگ نیز چندان موفق نبوده و شیب افزایش قیمت‌ها و تورم به شهرهای کوچک هم رسیده است. بانک مرکزی ایران آبان ماه امسال آمارهایی منتشر کرد که نشان می‌داد تورم اجاره‌‌‌بهای مسکن در شهرهای کوچک با جمعیت کمتر از ۲۰۰ ‌هزار نفر نسبت به شهرهای بزرگ با جمعیت بیشتر از ۲۰۰ ‌هزار نفر، سریع‌تر افزایش یافته است.

اجاره‌‌‌بها در شهرهای کوچک نسبت به شهرهای بزرگ کمتر است اما از سوی دیگر، تقاضای مسکن اجاره‌‌‌ای در این شهرها بیشتر است. بررسی‌ها نشان می‌دهند که مهاجرت از روستا به شهر که در سه دهه اخیر رشد جمعیت شهرها را بالا برده، بیشتر بازار مسکن شهرهای کوچک را تحت‌تاثیر قرار داده است.

شانزدهم مهرماه، بابک نگاهداری، رئیس مرکز پژوهش‌‌های مجلس، از داده‌های تجمیعی تورم بخش مسکن در پنج سال گذشته رونمایی کرد؛ او یادآوری کرد که قیمت مسکن و اجاره‌بها در بازه زمانی پنج ساله یعنی از سال ۱۳۹۷ تا سال جاری (۱۴۰۲)، ۱۰ برابر شده است.

این روزها نه تنها حداقل‌بگیران، بلکه افراد با حقوق متوسط نیز از پرداخت اجاره خانه در تهران و دیگر شهرهای بزرگ وامانده‌اند. چرا که با حقوق ماهی ۱۵ میلیون تومان و اجاره دست‌کم هشت تا ۱۰ میلیون تومانی نمی‌توان از پس مخارج خانه در شهرهای بزرگ برآمد و این اتفاق باعث می‌شود مهاجرت معکوس تنها راه مردم برای تامین مخارج زندگی باشد.