کشور کانادا در سال‌های اخیر به یکی از مقاصد محبوب ایرانی‌ها برای تحصیلات دانشگاهی تبدیل شده بود و بسیاری تلاش می‌کردند خود را با شرایط دریافت ویزای این کشور مطابقت دهند اما حالا رویای تحصیل و سپس زندگی زیر پرچم کانادا دورازدسترس‌تر شده است.

خبری که از روز دوشنبه بسیاری از متقاضیان ایرانی و بین‌المللی تحصیل در کانادا را در شوک فرو برد، این بود که درهای این کشور مهاجرپذیر قرار است به مدت دو سال مثل قبل به روی دانشجویان گشوده نباشد و تعداد کمتری این امکان را خواهند داشت که در دانشگاه‌های متعدد این کشور ثبت‌نام کنند.

جزئيات محدودیت صدور ویزای دانشجویی کانادا چیست؟

کانادا که طی سال‌های گذشته به پذیرش دانشجویان بین‌المللی شهرت یافته بود، اکنون قرار است تا دو سال برای پذیرش دانشجویان خارجی سقف بگذارد. بر اساس داده‌های دولتی، کانادا در سال ۲۰۲۳ نزدیک به یک میلیون ویزای تحصیلی صادر کرد که تقریبا سه برابر یک دهه قبل است و پیشنهاد جدید محدودیت صدور ویزا قرار است تعداد دانشجویان خارجی در کانادا را نزدیک به یک‌سوم کاهش دهد.

خبرگزاری رویترز در گزارشی نوشت که مارک میلر، وزیر مهاجرت کانادا، اعلام کرده است که دولت لیبرال این کشور یک سقف موقت و دو ساله برای محدود کردن صدور ویزای دانشجویی در نظر خواهد گرفت و به این ترتیب در سال ۲۰۲۴ حدود ۳۶۴ هزار ویزای تحصیلی صادر خواهد شد.

پیشنهادهای جدید در این زمینه، برای صدور اجازه کار پس از فارغ‌التحصیلی برای دانشجویان خارجی هم محدودیت‌هایی می‌گذارد؛ سختگیری‌هایی که احتمالا قرار است آن‌ها را به بازگشت به کشورشان تشویق کند. این در حالی است که تا پیش از این اعطای مجوز کار در کانادا پس از فارغ‌التحصیلی، یک راه آسان برای کسب اقامت دائم این کشور در نظر گرفته می‌شد.

به گفته مارک میلر، پذیرش دانشجویان برای دوره‌های تحصیلات تکمیلی کارشناسی ارشد و دکترا از سقف محدودیت معاف است و این افراد واجد شرایط دریافت مجوز کار سه ساله نیز خواهند بود. ورود دانش‌آموزان در مقاطع ابتدایی و متوسطه نیز از قانون جدید مستثنی است و شامل محدودیت نمی‌شود.

وزیر مهاجرت کانادا همچنین اعلام کرد که همسران دانشجویان بین‌المللی که در مقطع تحصیلی کارشناسی یا کالج ثبت‌نام کرده‌اند، دیگر واجد شرایط دریافت ویزای این کشور نخواهند بود و تا چند هفته دیگر، مجوز کار آزاد فقط به همسران دانشجویانی ارائه می‌شود که در مقاطع کارشناسی ارشد یا دکترا و همچنین رشته‌های حرفه‌ای مانند پزشکی و حقوق ثبت‌نام کرده‌اند.

در عین حال گفته شده است که پذیرش درخواست‌های جدید اجازه تحصیل در سال ۲۰۲۵ مشروط به ارزیابی مجدد در پایان سال جاری خواهد بود.

چرا کانادا چنین تصمیمی گرفت؟

کانادا در عین حال که به یک مقصد محبوب برای دانشجویان بین‌المللی تبدیل شده، به دلیل حضور پرتعداد این دانشجویان با مشکلاتی به‌ویژه در بخش مسکن مواجه شده و کمبود شدید آپارتمان‌ برای اجاره‌ و افزایش قیمت مسکن یکی از مشکلاتی است که انتقادهای بسیاری را متوجه دولت جاستین ترودو کرده است.

بر اساس گزارش‌ نهادهای دولتی کانادا، اجاره‌بها در ماه دسامبر ۲۰۲۳، در سراسر این کشور نسبت به سال قبل ۷.۷ درصد افزایش یافت. بالا رفتن اجاره‌ در کنار مشکلات اقتصادی دیگر سبب شده است که محبوبیت نخست‌وزیر کانادا کاهش یابد و پی‌یر پولیور، رهبر حزب محافظه‌کار مخالف، در نظرسنجی‌های پیش از انتخابات ۲۰۲۵، از ترودو پیشی بگیرد.

مقام‌های کانادایی می‌گویند که جدا از بحران اجاره‌ مسکن، موضوع دیگری که آن‌ها را نگران کرده و به محدود کردن صدور ویزای دانشجویی واداشته، دغدغه درباره کیفیت آموزش برخی موسسات پذیرش دانشجو است.

میلر در این زمینه تاکید کرد: «اینکه برخی موسسات خصوصی با راه‌اندازی دانشکده‌هایی با منابع ناکافی و دریافت هزینه‌های تحصیلی بالا، از دانشجویان خارجی سوءاستفاده می‌کنند، پذیرفتنی نیست.»

این طرح بر چه کسانی تاثیر می‌گذارد؟

این تصمیم در حالی اتخاذ شده است که دانشجویان بین‌المللی سالانه حدود ۲۲ میلیارد دلار کانادا به اقتصاد این کشور کمک می‌کنند و محدودیت ورود دانشجو نه‌تنها برای داوطلبان تحصیل مشکل‌ساز خواهد شد، بلکه به بسیاری از موسسات آموزشی کانادا که به امید ورود مداوم دانشجویان، محوطه‌های دانشگاهی‌شان را گسترش داده‌اند، هم آسیب خواهد زد.

انتاریو، پرجمعیت‌ترین استان کانادا، بیشترین تعداد دانشجویان بین‌المللی را دارد و اکنون پیش‌بینی می‌شود که بیشترین تاثیر کاهش ورود دانشجویان و دریافت هزینه تحصیلی آن‌ها در این استان محسوس باشد.

در عین حال برخی مشاغل از جمله رستوران‌ها و خرده‌فروشی‌ها نیز هشدار داده‌اند که محدودیت ورود دانشجویان خارجی به کمبود کارگران موقت منجر می‌شود. بر اساس برخی از گزارش‌ها، رستوران‌های سراسر کانادا با نزدیک به ۱۰۰ هزار فرصت شغلی خالی، با کمبود نیروی کار دست‌وپنجه نرم می‌کنند و دانشجویان بین‌المللی ۴.۶ درصد از ۱.۱ میلیون کارگر صنعت خدمات غذایی در سال ۲۰۲۳ را تشکیل می‌دهند.

بانک‌های کانادایی نیز در سال‌های گذشته از هجوم دانشجویان جدید بهره‌مند شده بودند، زیرا هر دانشجو ملزم به داشتن گواهی سرمایه‌گذاری تضمین‌شده بیش از ۲۰ هزار دلار کانادا بود که پیش‌نیاز ورود دانشجویان بین‌المللی برای پوشش هزینه‌های زندگی محسوب می‌شد.

طبق داده‌های رسمی، از سال ۲۰۲۲، بیشتر دانشجویان کانادا یعنی حدود ۴۰ درصد از کشور هند وارد شده بودند و چین با حدود ۱۲ درصد در رتبه دوم قرار داشت. با این حال، دانشجویان ایرانی نیز سهم زیادی از تحصیل در دانشگاه‌های کانادا را داشتند و حالا این تصمیم ممکن است زندگی و آینده آن‌ها را تحت تاثیر قرار دهد.

سختگیری برای ورود مهاجران در کشورهای مختلف

البته این تنها کانادا نیست که مسیر ورود مهاجران را دشوارتر از گذشته می‌کند. پس از پشت سر گذاشتن بحران‌های پناهجویی در سال‌های مختلف و بر هم خوردن توازن جمعیتی و اقتصادی در برخی از مناطق، اکنون بسیاری از کشورها تصمیم گرفته‌اند درهایشان را بیش‌ازپیش به روی تازه‌واردها ببندند. یکی از این کشورها استرالیا است که آن هم طی سال‌ها به یکی از مقاصد محبوب برای مهاجرت ایرانی‌ها تبدیل شده بود.

دولت چپ میانه استرالیا به‌تازگی اعلام کرده است از این پس برای مهاجران ثروتمند علاقه‌مند به زندگی در استرالیا، «ویزای طلایی» صادر نمی‌کند. یکی از شرایط صدور این ویزا سرمایه‌گذاری سه میلیون و ۳۰۰ هزار دلاری در استرالیا بود. منتقدان این ویزا که خواستار لغو آن بودند، تاکید داشتند که این سرمایه‌گذاری‌ها در تولید اقتصادی استرالیا موثر نیست و بیشتر به سمت بازار مسکن و سهام می‌رود. برخی هم آن را راهی برای سودجویی توصیف کرده بودند.

دولت استرالیا می‌گوید که در زمینه مهاجرت تمرکز بیشتری بر جذب نیروی ماهر خواهد داشت. این در حالی است که ماه گذشته در این کشور اعلام شد که قوانین ویزا برای دانشجویان بین‌المللی و کارگران کم‌مهارت دشوارتر خواهد شد. این امر می‌تواند طی دو سال آینده پذیرش مهاجر در این کشور را به نصف کاهش دهد.

پیش از استرالیا، چندین کشور دیگر هم بررسی ویزاهایی را به سرمایه‌گذاران ثروتمند اجازه می‌داد سریع اقامت بگیرند، در آغاز کرده بودند؛ از جمله بریتانیا که در سال ۲۰۲۲ بعد از افزایش نگرانی‌ها در مورد ورود پول روسیه به این کشور، خدمات ارائه ویزای سریع  به سرمایه‌گذاران را حذف کرد.

بحث‌های مربوط به مهاجرت در آلمان نیز بسیار پررنگ‌تر از گذشته شده است. بیش از ۱۰۰ هزار نفر روز شنبه در ۱۰۰ نقطه مختلف آلمان به خیابان‌ها آمدند تا به نشست محرمانه حزب راست افراطی آلمان موسم به «آلترناتیو برای آلمان» (آ.اف‌.د) و نئونازی‌ها که با هدف اخراج گروهی مهاجران برگزار شده بود، اعتراض کنند. شرکت‌کنندگان در این نشست اعلام کردند که تصمیم دارند پس از رسیدن به قدرت، مهاجرانی را که به باور آن‌ها حتی با وجود کسب شهروندی این کشور نتوانسته‌اند در جامعه آلمان ادغام شوند، اخراج کنند.