پایان نشست دوحه؛ سازمان ملل از نمایندگان کشورها خواست با طالبان در ارتباط باشند

دومین نشست سازمان ملل متحد درباره افغانستان در دوحه قطر دوشنبه، ۱۹ فوریه (۳۰ بهمن)، بدون اینکه به تعیین نماینده ویژه سازمان ملل در امور افغانستان منجر شود، به پایان رسید. 

آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل، در سخنرانی خود در دومین روز نشست دوحه درباره افغانستان، گفت که برای تعیین نماینده ویژه سازمان ملل در امور افغانستان، به مشورت و رایزنی بیشتر نیاز است و این امر را به آینده موکول کرد. او همچنین از نمایندگان کشورها خواست که با طالبان در ارتباط باشند.

او تاکید کرد که روندی را برای رایزنی جدی با شماری از کشورها، از جمله کشورهای عضو شورای امنیت سازمان ملل، برای تعیین نماینده ویژه در امور افغانستان آغاز خواهد کرد.

گوترش تصریح کرد: «در این زمینه نیاز است که با همه طرف‌های ذینفع و کشورهای عضو شورای امنیت و جناح‌های مختلف در افغانستان صحبت شود. من روند مشورت جدی را آغاز می‌کنم.»

به گفته دبیرکل سازمان ملل، در کنار نشست دوحه، ضروری است که فرمت تازه‌ای در پیوند با مسائل افغانستان ایجاد شود که در آن گفت‌وگوهای بیشتری انجام گیرد و زمینه حضور طرف‌های مختلف افغانستان، از جمله طالبان، در آن مساعد شود.

گوترش در یک کنفرانس خبری در حاشیه دومین نشست سازمان ملل متحد در دوحه، گفت که خواست سازمان ملل این است که افغانستان کشوری باثبات برای مردمش و همسایه‌های آن باشد. 

او خاطرنشان کرد: «سازمان ملل افغانستانی می‌خواهد که از خاک آن تهدیدی علیه کشوری نباشد، به اقوام مختلف، از جمله پشتون، تاجیک، هزاره، ازبک و سایر اقوام احترام گذاشته شود، و زنان از حقوقی مانند کار و تحصیل برخوردار باشند.» 

غیبت طالبان بی‌تاثیر بود  

دبیرکل سازمان ملل در سخنرانی خود در دومین روز نشست دوحه، این نشست را بسیار مفید و موثر دانست و گفت که غیبت طالبان هیچ لطمه‌ای به آن وارد نکرد. 

او افزود که نمایندگان کشورها در نشست دوحه اتفاق‌نظر داشتند و هیچ کشوری ضرورت‌ها و خواست‌های اصلی را درباره افغانستان زیرسوال نبرد. 

او تاکید کرد: «همانطور که می‌دانید، موضوع این نشست بر مفاد قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل مبنی بر تعیین یک نماینده ویژه سازمان ملل در امور افغانستان متمرکز بود که از حمایت کشورهای عضو برخوردار باشد.»

او همچنین با اشاره به نپذیرفتن شروط طالبان برای حضور و مشارکت آنان در نشست دوحه، گفت که طالبان در ازای مشارکت در این نشست، از سازمان ملل توقع رفتاری را داشتند که به نوعی مصداق به رسمیت ‌شناختن رژیم آن‌ها بود. 

گوترش گفت: «ما نامه‌ای را با پیش‌شرط‌هایی از طالبان دریافت کردیم که نمی‌توانستیم بپذیریم. شرط‌های طالبان، حق گفت‌وگو با اقشار دیگر جامعه افغانستان را از ما  می‌گرفت. این گروه همچنان رفتاری را از ما توقع داشت که مصداق به رسمیت شناختن آن‌ها بود.» 

نگرانی درباره حقوق زنان 

دبیرکل سازمان ملل در جریان سخنرانی‌اش در دومین روز نشست دوحه ضمن محکوم کردن منع آموزش و کار زنان در افغانستان به دستور طالبان، تاکید کرد که امیدوار است دختران در افغانستان بتوانند مانند نوه او تحصیل کنند.

او گفت: « پیام من به دختران و زنان افغانستان، پیام هبستگی عمیق است. من نوه دختر دارم. برای من پذیرفتنی نیست که نوه‌ام نتواند به دانشگاه برود. امیدوارم که زنان و دختران در افغانستان همان حقوقی را داشته باشد که نوه من دارد.»

او روابط طالبان را با جامعه جهانی را به مسئله «مرغ و تخم‌مرغ» تشبیه کرد؛ به این معنا که طالبان فکر می‌کنند نگرانی‌های جامعه جهانی به آن‌ها ربطی ندارد و خواستشان به رسمیت ‌شناخته‌شدن است، در مقابل جامعه جهانی می‌گوید که طالبان برای به‌رسمیت شناخته شدن، نخست باید این نگرانی‌ها را رفع کنند، ولی هیچ اقدامی دراین‌باره انجام نداده‌اند. 

دبیرکل سازمان ملل تاکید کرد: «در جامعه بین‌الملل برداشتی مطرح است که [در تشکیل حکومت طالبان] اصل‌های فراگیری [و مشارکت و احترام به حقوق همگان] پیشرفتی نداشته است. وضعیت حقوق بشر و زنان نه‌تنها بهتر نشده، بلکه بدتر شده و مشکل مبارزه با تروریسم نیز کاملا حل نشده است.»

تشکیل گروه تماس

دبیرکل سازمان ملل در دومین نشست دوحه درباره افغانستان ضمن درخواست از نمایندگان کشورها برای ایجاد هماهنگی با گروه طالبان، تاکید کرد که که برای انسجام بیشتر، همسایگان افغانستان و کشورهای اهداکننده کمک‌ها به این کشور باید گروه تماس تشکیل دهند. 

او تصریح کرد که گزینش و برگماری نماینده ویژه در امور افغانستان، بیشتر وظیفه کشورها، به ویژه کشورهای عضو شورای امنیت است. 

دبیرکل سازمان ملل تاکید کرد: «این به نفع کشورها است که یک گروه تماس تشکیل، و با طالبان هماهنگی شود.  کشورهای عضو باید درباره فرمتی که [برای این کار] تنظیم می‌کنند، تصمیم بگیرند. از دید من، پنج کشور همسایه به اضافه کشورهای اهداکننده کمک‌های بشردوستانه باید فرمتی تنظیم کننند.» 

دومین دور نشست سازمان ملل متحد در امور افغانستان با حضور نمایندگان ویژه کشورها  در روزهای یکشنبه و دوشنبه، ۱۸ و ۱۹ فوریه (۲۹ و ۳۰ بهمن)، در دوحه برگزار شد. از طالبان نیز برای شرکت در این نشست دعوت شده بود، اما طالبان اعلام کردند که به دلیل پذیرفته نشدن شروطشان در این نشست شرکت نخواهند کرد.

موضوع این نشست، بر مفاد قطعنامه ۲۷۲۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد متمرکز بود که گفت‌وگو برای تشکیل دولت فراگیر و تعیین نماینده ویژه سازمان ملل در امور افغانستان از مهم‌ترین بندهای آن است. طالبان تاکید دارند که با حضور یوناما در افغانستان، به برگماری نماینده ویژه سازمان ملل در افغانستان نیازی نیست. 

در نشست دوحه نمایندگان دست‌کم ۲۵ کشور شرکت داشتند. 

در روز نخست نشست دوحه، نمایندگان ویژه کشورها و سازمان‌ها به گفت‌وگوهای غیررسمی پرداختند و بخشی از سخنرانی‌ها پشت درهای بسته برگزار شد. برای دومین روز این نشست،  سخنرانی دبیرکل سازمان ملل و جلسه نمایندگان ویژه کشورها با نمایندگان جامعه مدنی افغانستان برنامه‌ریزی شده بود.

نماینده روسیه در نشست دوحه در بیانیه‌ای اعلام کرد که با نمایندگان جامعه مدنی افغانستان دیدار نخواهد کرد، اما آنتونیو گوترش در سخنانش تاکید کرد که بدیهی است که گفت‌وگو با طالبان به مثابه یکی از طرف‌های اصلی در افغانستان، مهم است، اما ما باید صدای اقشار مختلف افغانستان را نیز بشنویم.