در روزهای گذشته خبر شوکه‌کننده مرگ الکسی ناوالنی، سرسخت‌ترین دشمن ولادیمیر پوتین، افکار عمومی جهان را تحت تاثیر قرار داد.

ناوالنی در یک زندان دورافتاده در قطب شمال که یکی از بدنام‌ترین زندان‌های روسیه است نگهداری می‌شد و بر خلاف ادعای کرملین، بسیاری معتقدند که مرگ او طبیعی نبوده است.

مرگ این منتقد سرشناس، بار دیگر گفت‌وگوها را درباره اینکه در زندان‌های بدنام روسیه چه بر سر مخالفان سیاسی ولادیمیر پوتین می‌آید مطرح کرده است.

خبرگزاری آسوشیتدپرس روز سه‌شنبه ۲۷ فوریه (هشتم اسفند) در گزارشی به شرایط وخیم زندان‌های روسیه برای منتقدان رئیس‌جمهوری این کشور پرداخت و نوشت: «برای زندانیان سیاسی زندگی در زندان‌های دورافتاده روسیه واقعیتی تلخ سرشار از فشارهای جسمی و روانی، محرومیت از خواب، غذای ناکافی، مراقبت‌های بهداشتی ضعیف و وظایف تحمیلی سختگیرانه است.»

گریگوری وایپان، وکیل گروه مموریال که برای مستندسازی سرکوب در اتحاد جماهیر شوروی، به‌ویژه در زندان‌های مخوف معروف به گولاگ فعالیت می‌کند، به آسوشیتدپرس گفت: «هیچ‌کس از سیستم مجازات روسیه در امان نیست. با این حال، وضعیت برای زندانیان سیاسی اغلب بدتر است زیرا دولت قصد دارد آن‌ها را با انزوا مجازات کند و هر کاری برای تضعیف روحیه آن‌ها انجام دهد.»

میراث گولاگ

زندانیان سابق، بستگان آن‌ها و حامیان حقوق بشر تصویری تیره و تار از سیستم زندان‌های روسیه را ترسیم می‌کنند که از گولاگ‌های مخوف اتحاد جماهیر شوروی سرچشمه می‌گیرد.

اولگ کوزلوفکسی، محقق عفو بین‌الملل در روسیه، می‌گوید در حالی که اصلاحاتی انجام شده، کم و بیش همچنان ستون فقرات نظام شوروی در زندان‌های کنونی روسیه وجود دارد.

اغلب، زندانیان در سلول‌هایی زندگی می‌کنند که پر از تخت‌های دوطبقه است. کنستانتین کوتوف، فعالی که بیش از یک سال را در یکی از این زندان‌ها گذراند، به یاد می‌آورد که هر اتاق حدود ۶۰ مرد زندانی را در خود جای داده بود. او به آسوشیتدپرس گفت که حتی همه‌گیری کرونا هم آن وضعیت را تغییر نداد.

وعده‌های غذایی ناکافی

کنستانتین کوتوف با یادآوری وعده‌های غذایی ناکافی برای زندانیان اشاره کرد که جیره غذایی برای هیچکس کافی نیست و اغلب غذاها غیرقابل خوردن است.

به گفته او، غذای اضافی در دکه‌ها فروخته می‌شود یا بستگان زندانیان می‌توانند بسته‌هایی را در مقادیر محدود ارسال کنند. در این میان، کسانی که در سلول‌های انفرادی باشند هیچ بسته‌ای دریافت نمی‌کنند.

در کنار جیره‌بندی ناکافی مواد غذایی، قوانین سختگیرانه‌ای شامل وظایف دشوار برای زندانیان وجود دارد.

همسر یکی از زندانیان که همسرش به‌دلیل اداره یک سازمان سیاسی ممنوعه چهار سال را باید در حبس بگذارند، درباره شرایط سخت زندگی در زندان‌ها گفت: «زندانیان باید سلول‌های انفرادی را برای چند ساعت در روز تمیز کنند و در عین حال، مقررات دیگری را از جمله نحوه نشستن و ایستادن رعایت کنند. اگر کسی نتواند به طور همزمان این کارها را انجام بدهد، نگهبانانی که از طریق دوربین مداربسته زندانی‌ها را تماشا می‌کنند، قانون‌شکنان را مجازات خواهند کرد».

سیستم برده‌داری

حدود ۷۰۰ زندان در روسیه وجود دارد که شرایطی متوسط تا ویژه برای نگهداری زندانیان متفاوت‌ دارند. برای زنان هم حدود ۳۰ – ۴۰ مجتمع کیفری وجود دارد.

زویا سوتووا، روزنامه‌نگار و مدافع حقوق زندانیان، می‌گوید که زندانیان سیاسی معمولا به مراکزی فرستاده می‌شوند که کنترل‌های شدیدتری بر آن‌ها وجود دارد. به گفته او، زندانیان باید کار کنند این در حالی است که اغلب وظایف کافی برای مردان وجود ندارد.

ساشا گراف، فعال مدافع زندانیان، گفت که زنان معمولا برای ارتش، پلیس و کارگران لباس می‌دوزند و ساعت‌های طولانی با دستمزد ناچیز کار می‌کنند.

به گفته او قرار است به زندانیان کمتر از حداقل دستمزد مصوب - ۱۹ هزار و ۲۴۲ روبل (حدود ۲۰۰ دلار) در ماه در سال ۲۰۲۴ - پرداخت شود اما در واقع این مبلغ کمتر از ۳۰۰ روبل (حدود ۳.۲۰ دلار) است که خرید سیگار و محصولات بهداشتی از غرفه‌های زندان را هم به سختی تامین می‌کند.

نادیا تولوکونیکوا، یکی از اعضای گروه معترض پوسی رایت که در سال‌های ۲۰۱۲ تا ۲۹۱۳ نزدیک به ۲۲ ماه در زندان بود، خیاطی در شیفت‌های ۱۶ تا ۱۸ ساعته را به یاد می‌آورد. او تاکید کرد: «این یک سیستم برده‌داری وحشتناک است.»

ارعاب و سرکوب

نادیا تولوکونیکوا گفت وقتی به زندان کیفری شماره ۱۴ در منطقه موردویا رسید، سرپرستش به او گفت: «شاید خارج از اینجا صدایی داشته باشی و افرادی از تو حمایت کنند، اما در اینجا کاملا در اختیار من خواهی بود.»

ماموری که از سال ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۶ در یک اداره مرتبط با زندان‌های روسیه خدمت می‌کرد، گفت که اگرچه زندان‌ها از نظر فنی از طرف کمیسیون‌های بازرسی مورد نظارت قرار می‌گیرند، اما این بازرسان در سال‌های اخیر با وفاداران پوتین جایگزین شده‌اند و دولت فعلی به راحتی از زندان‌ها برای ارعاب و سرکوب استفاده می‌کند.

مدافعان حقوق بشر می‌گویند که گزارش‌های مربوط به آزار جسمی برای زندانیان عادی رایج است، اما برای زندانیان سیاسی چنین مواردی به‌دلیل تبعات آن نادر است. در عوض، ارعاب اغلب از طریق اعمال مجازات‌های سنگین برای تخلفات جزئی صورت می‌گیرد.

الکسی ناوالنی ماه‌ها را در سلول تنبیهی گذراند، زیرا دکمه‌های لباس‌اش را به‌درستی نبست یا مانند مقررات دست‌هایش را پشت سرش قرار نداد. او زمانی این سلول انفرادی تنبیهی را به‌عنوان «لانه‌ای بتنی» به ابعاد دو و نیم در سه متر توصیف کرد که در فصول مختلف «سرد و مرطوب» یا «به شدت گرم و بدون هوا» بود.

حضور طولانی‌مدت در سلول‌های تنبیهی یا انواع دیگر سلول های انفرادی برای بسیاری از زندانیان رخ می‌دهد و تنها راه نجات آن‌ها ملاقات وکیل یا نوشتن نامه‌هایی است که آن‌ها هم سانسور می‌شوند و گاهی هفته‌ها طول می‌کشد به دست مخاطبان برسد.

تهدید سلامت زندانیان

زندانیان و مدافعان فعلی و سابق می‌گویند که مراقبت‌های بهداشتی تقریبا وجود ندارد و فقط داروهای اولیه در دسترس است.

یوگنیا کارا مورزا گفت که وضعیت سلامتی همسر ۴۲ ساله‌اش که به‌دلیل فعالیت سیاسی در انفرادی نگه داشته می‌شود، روزبه‌روز بدتر می‌شود.

ولادیمیر کارا مورزا در سال‌های ۲۰۱۵ و ۲۰۱۷ دو بار دچار مسمومیت تقریبا کشنده شد و فلج احساسی در اندام‌هایش را تجربه کرد. او با اینکه در بازداشت موقت در مسکو تحت درمان قرار گرفت، اکنون در زندان کیفری اومسک هیچ درمانی برایش وجود ندارد.

کارا مورزا سال گذشته به‌دلیل محکوم کردن جنگ در اوکراین به خیانت محکوم شد. او در حال گذراندن ۲۵ سال حبس است که سخت‌ترین حکم برای یک منتقد کرملین در روسیه به شمار می‌رود.

در حالی که فشار عمومی در سال‌های اخیر به توقف خشونت‌های شدید علیه زندانیان روسیه کمک کرد، منتقدان پوتین می‌گویند که مرگ ناوالنی مرزها را جابه‌جا کرده است. به گفته آن‌ها، مرگ این منتقد سرشناس که هنوز دلیل روشنی برای آن اعلام نشده، یک پیام نگران‌کننده و نشانه‌ای از آن است که اوضاع ممکن است برای زندانیان سیاسی بدتر از گذشته شود.