در روزهایی که مقام‌های جمهوری اسلامی برای بازگشت هنرمندان خارج از ایران ابراز تمایل می‌کنند و مدعی‌اند که خواننده‌ای مانند معین در صورت بازگشت به ایران می‌تواند به فعالیت‌های هنری‌اش ادامه دهد، کنسرت علیرضا قربانی در اصفهان برای دومین بار در شش ماه اخیر به دلیل داشتن نوازنده زن در ترکیب نوازندگان لغو شد.

کنسرت علیرضا قربانی قرار بود از ۱۴ تا ۲۱ اسفند در سالن مجموعه سیتی‌سنتر اصفهان برگزار شود اما علاقه‌مندانی که بلیت نخستین شب اجرای این کنسرت را تهیه کرده بودند، روز دوشنبه وقتی به محل برگزاری کنسرت رفتند، با در بسته و خبر لغو کنسرت روبرو شدند.

ستاد امر به‌ معروف و نهی از منکر اصفهان عصر دوشنبه ۱۴ اسفند، تنها چند ساعت مانده به برگزاری کنسرت، با صدور بیانیه‌‌ای که لحن تندی داشت، با برگزاری کنسرت این هنرمند در اصفهان مخالفت کرد و به وزارت ارشاد تاخت. در بخش‌هایی از این بیانیه آمده بود: «مردم ارزشی اصفهان معتقدند که شئون ارزشی باید در این شهر رعایت شود.» 

این ستاد به‌صراحت اعلام کرد که با حضور نوازنده زن در کنسرت علیرضا قربانی مخالف است و «طبق نظر علما»، حضور نوازنده زن چنانچه «امکان مفسده وجود داشته باشد، جایز نیست».

ستاد امر به‌ معروف و نهی از منکر در ادامه، به انتقاد از وزارت ارشاد پرداخت و مدعی شد که این وزارتخانه می‌خواهد «بعضی اتفاق‌ها را در اصفهان رقم بزند تا اگر موفق شد، در مشهد و قم هم مشابه آن را انجام دهد».

این ادعای ستاد امر به‌ معروف و نهی از منکر در حالی مطرح شد که اصفهان در ایجاد محدودیت برای هنرمندان و اجراهای هنری در حال تبدیل شدن به مشهدی دیگر است. در مشهد نیز سال‌ها است که هنرمندان موسیقی اجازه برگزاری کنسرت ندارند و احمد علم‌الهدی، نماینده علی خامنه‌ای در مشهد، با «شهر امام رضا» خواندن مرکز استان خراسان رضوی، اجازه نمی‌دهد برنامه‌های هنری در این شهر اجرا شود.

مسئولیت ممانعت از برگزاری برنامه‌های هنری مانند کنسرت‌ها را نیز شورای تامین استان یا استانداری‌ها برعهده می‌گیرند. درباره کنسرت علیرضا قربانی در اصفهان نیز همین اتفاق افتاد و علیرضا قاسمی، معاون سیاسی و اجتماعی فرمانداری اصفهان، عصر دوشنبه به خبرگزاری ایمنا گفت که این هنرمند هیچ اجرایی در اصفهان نخواهد داشت. این مقام استانداری اصفهان حتی ادعا کرد که قربانی برای اخذ مجوز نهایی همه مراحل را طی نکرده و فروش بلیت کنسرت «غیرقانونی» بوده است اما این ادعا در حالی مطرح می‌شود که پیش‌تر مهدی سیدین‌نیا، مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان اصفهان، برگزاری کنسرت علیرضا قربانی در اصفهان را با حضور زنان نوازنده گروه او، تایید کرده بود.

به دنبال لغو کنسرت علیرضا قربانی، علاقه‌مندانی که روز دوشنبه به محل برگزاری اجرا رفته بودند، پشت درهای بسته سالن ترانه «روزگار غریبی‌ است» این هنرمند را همخوانی کردند. برخی نیز علیه معاون سیاسی و اجتماعی فرمانداری اصفهان شعار «بی‌شرف، بی‌شرف» سر دادند.  

پس از لغو نخستین شب اجرای علیرضا قربانی در اصفهان، اداره‌کل ارشاد اصفهان که مجوز برگزاری این برنامه را صادر کرده بود، در اطلاعیه‌ای خبر داد که اجراها از روز سه‌شنبه ۱۵ بهمن از سر گرفته می‌شوند. شامگاه دوشنبه نیز مهدی سموعی، رئیس مرکز روابط‌ عمومی وزارت ارشاد، در حساب کاربری‌اش نوشت: «امشب این برنامه به دلیل برخی ناهماهنگی‌ها برگزار نشد، در تلاشیم برای جبران، یک شب به اجرای آقای قربانی اضافه شود.»

کنسرت علیرضا قربانی روز ۲۴ مهر  نیز به دلیل حضور نوازنده زن در اصفهان لغو شد، در حالی‌ که بلیت‌های آن فروخته شده بود. در همان زمان، معاون امور هنری وزارت ارشاد بدون اشاره به دلیل لغو برنامه، ادعا کرد که این کنسرت در پی «برخی ناهماهنگی‌ها» لغو شده است. علیرضا قربانی هم در اینستاگرام نوشت که «علی‌رغم تلاش‌ و پیگیری‌های خارج از تصور تیم اجرایی برای برگزاری کنسرت در شهر اصفهان، مجوز کنسرت صادر نشد».

لغو اجراهای زنده هنرمندان موسیقی در ایران تازگی ندارد. پیش‌تر نیز کنسرت‌ هنرمندان دیگری مانند سیروان خسروی و سهراب پاکزاد خبرساز شده بود. به‌تازگی نیز لغو اجراهای پایانی جشنواره موسیقی بوشهر در کانون توجه قرار گرفته است.

با وجود اینکه هنرمندان موسیقی در ایران با انواع محدودیت‌ها و ممنوعیت‌ها مواجه‌اند، مقام‌های حکومتی پیوسته ادعا می‌کنند که هنرمندان خارج ایران می‌توانند، به کشور بازگردند و فعالیتشان را ادامه دهند. این روزها نیز موضوع بازگشت معین نیز مطرح است و محمدمهدی اسماعیلی، وزیر ارشاد تاکنون چندین بار در سخنانش تلویحا برای بازگشت معین به ایران ابراز تمایل کرده است.

موضوع بازگشت معین به ایران نخستین‌ بار پس از اعتراض‌های مردمی سال ۱۳۸۸ مطرح شد. پس از رویدادهای خیزش سراسری سال ۱۴۰۱ نیز که هنرمندان موسیقی در همراهی با مردم برنامه‌هایشان را لغو کردند، مقام‌های حکومتی بار دیگر موضوع بازگشت معین به ایران را پیش کشیدند. به‌تازگی نیز وزیر ارشاد دولت ابراهیم رئیسی در پاسخ به سوالی درباره احتمال بازگشت معین گفته بود: «در مورد ایرانیان خارج کشور هیچ‌ ممنوع‌الورودی نداریم و همه ایرانیان می‌توانند بیایند و در چارچوب قوانین موجود در کشور فعالیت کنند.»

جمهوری اسلامی حدود ۱۵ سال قبل با همین ترفند حبیب محبیان را به ایران بازگرداند اما هرگز اجازه فعالیت به او نداد. در همان زمان، اسفندیار رحیم مشایی، رئیس وقت دفتر محمود احمدی‌نژاد، رئیس‌جمهوری وقت، در سخنانی مشابه وزیر فعلی ارشاد گفته بود: «اینکه یک ایرانی بخواهد مطابق چارچوب و قوانین فعالیتی در داخل و خارج کشور داشته باشد، مشکلی ندارد.»

حبیب یکی از هزاران ایرانی دور از وطن بود که از فرصت بازگشت به ایران و ادامه فعالیت هنری در کشورش استقبال کرد و سال ۱۳۸۸ به ایران بازگشت و برای دریافت مجوز آلبوم جدیدش به وزارت ارشاد درخواست داد اما او را حدود سه سال سر دواندند تا اینکه حمید شاه‌آبادی، معاون هنری وقت وزیر ارشاد سال ۱۳۹۱ به‌صراحت گفت که تا وقتی او در راس کار است، هیچ خواننده لس‌آنجلسی مجوز نمی‌گیرد.

شاه‌آبادی اردیبهشت ۱۳۹۹، حدود چهار سال پس از درگذشت حبیب، همچنان از کاری که کرده بود، دفاع کرد و گفت: «پخش آهنگ لس‌آنجلسی تنها به این مفهوم نیست که این آهنگ تند، قوی یا ضعیف است بلکه مهم این است که یک فرهنگ دیگر را معرفی می‌کند. به‌عنوان حاکمیت، حتی اگر بدنه کشوری نتواند جلو استفاده روزانه مردم از موسیقی لس‌آنجلسی را در منزلشان بگیرد، باز هم نباید بر یک اندیشه غربی مهر تایید بزنیم. برای همین همیشه از این فضا فاصله گرفتم و گفتم چیزی که نماد کشور دیگری است، در کشور ما نباید تایید حاکمیت را داشته باشد.»

نکته‌ای که در سخنان شاه‌آبادی اهمیت داشت، این بود که او به‌صراحت گفت با نامه کتبی نهاد ریاست‌‌جمهوری، «اجازه پیگیری» موضوع به او داده شده بود؛ به‌ عبارت‌ دیگر همان نهادی که حبیب محبیان را با ترفند بازگشت به ایران فریب داد، به معاون هنری وزیر ارشاد دستور داد مانع ادامه فعالیت این هنرمند در ایران شود.

جمهوری اسلامی طی سال‌های اقامت حبیب در ایران نه‌تنها به این هنرمند مجوز نداد بلکه یک‌ بار هم او را با اتهام «فعالیت هنری بدون مجوز» بازداشت کرد. حبیب خرداد ۱۳۹۵ از دنیا رفت اما مقام‌های حکومتی از ترفند بازگرداندن هنرمندان ساکن خارج از کشور بعد از اعتراض‌های مردمی دست برنداشتند تا به این وسیله افکارعمومی را سرگرم کنند و حالا برای معین دام پهن کرده‌اند. با این حال سوال اینجا است ساختاری که اجرای زنده کنسرت با حضور نوازنده زن را برنمی‌تابد، چگونه ممکن است به معین که کنسرت‌هایی شاد و همراه با رقص و پایکوبی برگزار می‌کند، اجازه ادامه فعالیت بدهد؟

از آنجا که معین تاکنون درباره وعده بازگشت به ایران سکوت کرده است، اظهارنظر درباره گفت‌وگوهای احتمالی و پشت‌پرده مقام‌های حکومتی با این هنرمند امکان‌پذیر نیست؛ اما پس‌ از اینکه محسن برهانی، حقوقدان، با استناد به برخی مواد قانونی، اعلام کرد معین در صورت بازگشت، به ۲۸ سال حبس محکوم می‌شود، حسن شماعی‌زاده، خواننده و آهنگساز مطرح در شبکه اجتماعی ایکس، نوشت که معین به او گفته در صورت بازگشت به ایران، زندانی می‌شود.

هنرمندانی مانند معین و شهرام شب‌پره حتی اگر در بازگشت به ایران با حبس و جریمه نقدی مواجه نشوند، در ساختاری که هنر موسیقی را «گناه» می‌داند و رقص را جرم‌ می‌انگارد، امکان ادامه فعالیت ندارند. وجود محدودیت‌های فراقانونی برای هنرمندان در جمهوری اسلامی حقیقتی است که مهاجرت برخی خوانندگان مانند شادمهر عقیلی و مازیار فلاحی، سرنوشت حبیب محبیان یا منع ادامه فعالیت هنرمندانی مانند فردین، ناصر ملک‌مطیعی، جواد یساری و عباس قادری پس از انقلاب آن را اثبات می‌کند.