محمدرضا آشتیانی، وزیر دفاع جمهوری اسلامی ایران، در دیدار با همتایانش در شهر آستانه قزاقستان در قالب اجلاس وزرای دفاع کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای، از اسرائیل، آمریکا، ناتو و غرب به‌شدت انتقاد کرد.
به گزارش رسانه‌های دولتی جمهوری اسلامی، آشتیانی در جریان بیست‌ویکمین نشست وزرای دفاع سازمان همکاری شانگهای (SCO) که ایران به‌تازگی به آن پیوسته است، مدعی شد که تهران به دنبال جنگ و افزایش تنش در منطقه نیست.
او در عین حال حمله به اسرائیل را «دفاع مشروع» خواند و افزود: «پاسخ جمهوری اسلامی ایران به این تجاوزگری صرفا یک اعلان هشدار محدود با هدف ایجاد بازدارندگی و در عین حال پرهیز از گسترش درگیری بود.»
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
وزیر دفاع جمهوری اسلامی از مواضع و دیدگاه‌های دولت چین درباره تحولات منطقه به‌ویژه محکومیت حمله اسرائیل به کنسولگری جمهوری اسلامی ایران قدردانی و تاکید کرد: «تنش‌های اخیر در منطقه و شرایط اسفناک غزه نتیجه اقدام‌های بی‌ثبات‌کننده آمریکا در منطقه و حمایت از اسرائیل است.»
این مقام جمهوی اسلامی با وزرای دفاع قزاقستان، روسیه، بلاروس و دبیر کل وزارت دفاع هند نیز دیدار و بر لزوم گسترش ارتباط‌های دوجانبه تاکید کرد.
او در این اجلاس پیشنهادهایی هم مطرح کرد؛ از جمله تاسیس مرکز تحقیقات ضدتروریسم، تدوین سازوکاری برای دفاع مشترک سایبری، مقابله با استفاده از رمزارزها به منظور تامین مالی اقدام‌های تروریستی، آمادگی جمهوری اسلامی برای برگزاری رزمایش مشترک ضدتروریسم در سال ۲۰۲۵ و تشکیل ساختار صنایع دفاعی میان اعضا با هدف تقویت همکاری در مقابل تهدیدهای امنیتی و تروریستی.
آشتیانی با انتقاد از غرب و نهادهایی مانند ناتو افزود: «بدون تردید بسیاری از بحران‌ها و جنگ‌های چند دهه اخیر به‌ویژه در عراق، افغانستان، اوکراین و فلسطین نتیجه رویکردها و سیاست‌های سلطه‌طلبانه و تمامیت‌خواهانه غرب و ناتو بوده است. در این شرایط، سازمان همکاری شانگهای به یک نهاد تاثیرگذار و نقش‌آفرین در روندهای جهانی و به ویژه ایجاد سازوکارهای چندجانبه‌گرایی تبدیل شده است.»
رسانه اسرائیلی اورشلیم‌پست در گزارشی درباره حضور وزیر دفاع جمهوری اسلامی ایران در نشست شانگهای نوشت: «جمهوری اسلامی از این اجلاس برای انتقاد از اسرائیل و غرب استفاده کرد. در حالی که امروز چین به دنبال تبدیل شدن به یک قدرت جهانی است و مقام‌های پکن به‌تازگی با آنتونی بلینکن، وزیر خارجه ایالات متحده، دیدار کرده‌اند، جمهوری اسلامی ایران خواهان آن است که روابط این دو کشور بهبود نیابد و همچنین به دنبال سوءاستفاده از جنگ غزه برای ایجاد نظم جدید منطقه‌ای و جهانی است.»
سازمان همکاری شانگهای که چین در سال ۱۹۹۶ تاسیس کرد، ابتدا متشکل از کشورهای چین، قزاقستان، قرقیزستان، روسیه و تاجیکستان بود و رفته‌رفته کشورهای بیشتری به آن پیوستند. هند و پاکستان هم در سال ۲۰۱۷ به عضویت دائم این سازمان بین‌المللی درآمدند.
عضویت دائم جمهوری اسلامی ایران در سازمان همکاری شانگهای چهارم ژوییه ۲۰۲۳ (۱۳ تیر ۱۴۰۲) رسما اعلام شد. پس از اعلام پیوستن جمهوری اسلامی ایران به سازمان همکاری شانگهای، ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه، عضویت کامل جمهوری اسلامی ایران در این نهاد را تبریک گفت و افزود که الحاق رسمی جمهوری اسلامی به این سازمان می‌تواند ظرفیت جدیدی به آن اضافه کند.
برخی کارشناسان عضویت جمهوری اسلامی ایران در سازمان همکاری شانگهای را که یک گروه امنیتی منطقه‌ای است، نشانه‌ای از این می‌دانند که جمهوری اسلامی با وجود حواشی فراوان از جمله سرکوب مرگبار معترضان در داخل و ارسال تسلیحات به مسکو برای جنگ اوکراین، در تلاش برای یافتن راه‌های تعامل با برخی کشورهای همسو با خود است.
جمهوری اسلامی ایران که عضو ناظر سازمان همکاری شانگهای بود، از ۱۶ سال پیش برای عضویت دائم در این سازمان درخواست داده بود. روسیه و چین که دو عضو اصلی این سازمان‌اند، تا پیش از این درباره عضویت کامل جمهوری اسلامی ایران در این سازمان جانب احتیاط را نگه داشته بودند اما با بالا گرفتن اختلاف‌های این دو کشور با واشینگتن و آرایش تازه جغرافیای سیاسی منطقه، موضوع پیوستن جمهوری اسلامی به این سازمان جدی شد.
با توجه به مزایای عضویت قطعی جمهوری اسلامی ایران در پیمان شانگهای، تهران در سال‌های اخیر بسیار تلاش کرد تا عضویت قطعی آن در این پیمان تصویب شود. در سال ۲۰۱۶، عضویت جمهوری اسلامی ایران در پیمان شانگهای تا حدی قطعی شد و ایران توانست حمایت ضمنی روسیه و چین به‌عنوان اعضای اصلی و مهم پیمان شانگهای را به دست آورد اما تاجیکستان به دلیل حمایت جمهوری اسلامی ایران از برخی گروه‌های اسلام‌گرای مخالف دولت این کشور، با عضویت جمهوری اسلامی ایران در این سازمان مخالفت کرد. مخالفت تاجیکستان در آن زمان سبب شد ایران نتواند عضو رسمی این پیمان شود.
