در حالی که فضای سیاسی ایران روز یکشنبه ۳۰ اردیبهشت در پی انتشار خبر «سقوط بالگرد» ابراهیم رئیسی و همراهانش ملتهب شده است، یکی از نخستین پرسش‌ها مساله جانشینی برای رئیس جمهوری، در صورت فوت او است.
قانون اساسی جمهوری اسلامی در اصل ۱۳۱ با اشاره به احتمال خالی ماندن مقام ریاست جمهوری از متصدی مقرر داشته است: «در صورت فوت، عزل، استعفاء، غیبت یا بیماری بیش از دو ماه رئیس جمهور و یا در موردی که مدت ریاست جمهوری پایان یافته و رئیس جمهور جدید بر اثر موانعی هنوز انتخاب نشده و یا امور دیگری از این قبیل، معاون اول رئیس جمهور با موافقت رهبری اختیارات و مسئولیت‌های او را برعهده می‌گیرد و شورایی متشکل از رئیس مجلس و رئیس قوه قضاییه و معاون اول رئیس جمهور موظف است ترتیبی دهد که حداکثر ظرف مدت پنجاه روز رئیس جمهور جدید انتخاب شود، در صورت فوت معاون اول و یا امور دیگری که مانع انجام وظایف او گردد و نیز در صورتی که رئیس جمهور معاون اول نداشته باشد مقام رهبری فرد دیگری را به جای او منصوب می‌کند.»
این اصل، یکی از اصول قانون اساسی است که در جریان بازنگری سال ۱۳۶۸، تغییر کرد و پای مقام جدید التاسیس معاون اول به آن باز شد.
از زمان تشکیل جمهوری اسلامی در سال ۱۳۵۸، مقام ریاست جمهوری سه مرتبه در ایران خالی مانده است: نخستین بار در خرداد سال ۱۳۶۰ و پس از استیضاح ابوالحسن بنی صدر در مجلس و برکناری او با رای عدم اعتماد، مرتبه دوم، پس از کشته شدن محمد علی رجایی در بمب‌گذاری جلسه هیات دولت در شهریور همان سال و سومین بار پس از درگذشت روح‌الله خمینی و انتصاب علی خامنه‌ای، رئیس جمهوری وقت به‌عنوان دومین رهبر جمهوری اسلامی.
در ماجرای برکناری بنی صدر، محمد علی رجایی، نخست وزیر در کنار حسین بهشتی و پس از او، عبدالکریم موسوی اردبیلی، شورای ریاست جمهوری را در دست داشت. این نهاد در مرداد ۱۳۶۰ انتخابات ریاست جمهوری را برگزار کرد. محمد علی رجایی، دومین رئیس جمهوری اسلامی کمتر از یک ماه پس از تصدی این مقام، در بمب‌گذاری جلسه هیات دولت کشته شد. تنها یک ماه بعد، بار دیگر انتخابات زودهنگام ریاست جمهوری برگزار شد و در مهر ۱۳۶۰، علی خامنه‌ای، سومین رئیس جمهوری اسلامی ایران شد.
در سال ۱۳۶۸ و پس از درگذشت روح‌الله خمینی، مجلس خبرگان رهبری علی خامنه‌ای را در حالی که دو ماه به پایان دوران ریاست جمهوری باقی مانده بود، به رهبری برگزید. اکبر هاشمی رفسنجانی، رئیس وقت مجلس در مرداد ۱۳۶۸ در انتخاباتی که همزمان با همه‌پرسی قانون اساسی برگزار شد، پنجمین رئیس جمهوری اسلامی شد.
