واکنش‌های سوال‌برانگیز و مبهم نامزدهای چهارهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری به موضوع حجاب اجباری و خودداری از اعلام موافقت صریح با راه‌اندازی خودروهای گشت ارشاد در خیابان‌ها به موضوعی داغ در رسانه‌های اجتماعی و فضای مجازی تبدیل شده است.

کاربران فضای مجازی و برخی فعالان سیاسی چنین تحلیل کرده‌اند که حتی نامزدهای مورد تایید نظام نیز حاضر نیستند مسئولیت برخوردهای خشونت‌آمیز با زنان مخالف حجاب اجباری را گردن بگیرند بلکه آرای بیشتری به‌دست آورند. حال‌آنکه شش نامزد چهاردهمین دوره انتخابات ریاست‌ جمهوری از فیلتر نظارت استصوابی شورای نگهبان عبور کرده‌اند و مهر تایید حاکمیت را بر پیشانی دارند.

طی روزهای اخیر اظهارنظرها و مصاحبه‌هایی از شش نامزد انتخابات ریاست جمهوری در رسانه‌ها فراگیر شد که طفره رفتن آنان از پاسخ شفاف و صریح در موضوع حجاب و حضور زنان در عرصه‌های سیاسی و اجتماعی را آشکار می‌کرد.

هم‌زمان ویدیوهایی در رسانه‌های اجتماعی منتشر شد که برخوردهای خشونت‌آمیز ماموران سرکوب نیروی انتظامی را با زنان مخالف حجاب اجباری نشان می‌داد. این ویدیوها با توجه به اظهارنظرهای نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری درباره حجاب و زنان در کانون توجه عمومی قرار گرفت. بسیاری از کاربران و فعالان تاکید کردند، صرف‌نظر از اینکه چه کسی رئیس‌جمهور شود، بنای حکومت ایران مبارزه علیه زنان و آزادی‌های مدنی آنان است.

علیرضا زاکانی؛ انکار استخدام حجاب‌بانان مترو

کمتر از یک سال پیش، روزنامه اینترنتی فراز در گزارشی اختصاصی به نقل از منابع آگاه در شهرداری تهران خبر داد که دست‌کم ۴۰۰ مامور حجاب‌بان با حقوق ماهی ۱۲ میلیون تومان برای حضور در ایستگاه‌های مترو استخدام شده‌اند.

مدیران شهرداری تهران ابتدا این خبر را تکذیب کردند اما مدتی بعد ایستگاه‌های مترو تهران به محل استقرار شماری زیادی از حجاب‌بانان تبدیل شد. تا آنجا که برخی کاربران با انتشار عکس‌هایی از حجاب‌بانان با چادرهای سیاه، ایستگاه‌های مترو را به «تونل وحشت» تشبیه کردند.

علیرضا زاکانی، شهردار کنونی تهران و نامزد انتخابات ریاست‌ جمهوری، وقتی در میزگرد تلویزیونی با سوال «مداخلات شهرداری در مقوله حجاب» مواجه شد، در چشم مردم نگاه کرد و گفت: «در شهرداری چیزی به نام حجاب‌بان وجود ندارد و آنچه در رسانه‌های تبلیغ می‌شود، حقیقت ندارد.» او مدعی شد حجاب‌بان‌های مستقر در مترو از مردم‌اند.

مصطفی پورمحمدی؛ عضو هیئت‌ مرگ و ادعای نگاه جامع به زنان

نامزد چهاردهمین دوره انتخابات ریاست‌ جمهوری که عضویت در هیئت موسوم به «مرگ» و نقش‌آفرینی در قتل‌های زنجیره‌ای را در کارنامه دارد، از اعلام موضع صریح درباره تحمیل حجاب اجباری به زنان خودداری کرد و با پیش کشیدن وعده‌های تکراری گفت: «نگاه ما به زنان نباید منحصر به حجاب و پوشش باشد و باید به زنان نگاه جامع و کامل داشته باشیم.»

امیرحسین قاضی‌زاده؛ ادعای سپردن مدیریت به زنان

رئیس کنونی بنیاد شهید که در انتخابات سیزدهمین دوره ریاست جمهوری به عنوان نامزد پوششی حضور یافت و به نفع ابراهیم رئیسی کنار رفت، در دوران مدیریتش بر بنیاد شهید و امور ایثارگران از سپردن پست‌های مدیریتی به زنان خودداری کرد. با این حال، در اظهارنظرهای انتخاباتی اخیر مدعی شد که نگاه جنسیتی به پست‌های مدیریتی ندارد.

او نیز با طفره رفتن از اظهارنظر شفاف درباره تحمیل حجاب اجباری به زنان به حضور تاریخ‌ساز زنان در نهضت‌های بزرگ اشاره کرد و عبور رندانه از موضوع حجاب اجباری به مسئله فساد اقتصادی گریز زد و گفت: «زنان قابل‌ اعتمادترند و فساد در آنان کمتر است».

محمدباقر قالیباف؛ از لایحه حجاب تا فضولی در کار مردم

رئیس‌ کنونی مجلس شورای اسلامی که لایحه موسوم به «حجاب و عفاف» در دوران ریاستش بر مجلس یازدهم به تصویب رسید، در گفت‌وگوهای انتخاباتی‌اش از اظهارنظر درباره مسئله حجاب اجباری طفره رفت و با دست گذاشتن روی مسائل اقتصادی و وعده حل بحران‌های معیشتی تلاش کرد برای خود آرای بیشتری تصاحب کند.

سعید جلیلی؛ عمق راهبردی نظام

مهم‌ترین واکنش‌های روزهای اخیر به اظهارنظرهای نامزدهای انتخاباتی در موضوع حجاب، به سخنان سعید جلیلی و مسعود پزشکیان مربوط بود.

سعید جلیلی، در میزگرد انتخاباتی شبکه دو تلویزیون، به سوال حسین انتظامی، فعال رسانه‌ای درباره حجاب اجباری پاسخی داد که دستمایه طنز کاربران و مایه شگفتی ناظران شد.

حسین انتظامی از سعید جلیلی درباره پلمپ رستوران‌ها و توقیف تاکسی‌های اینترنتی به دلیل خدمات‌دهی به زنان مخالف حجاب اجباری سوال کرد و رئیس دولت در سایه پاسخ داد: «اگر عمق راهبردی را درک نکنیم سطح را هم درک نمی‌کنیم. نمی‌توانیم بدانیم این چه معنایی با آن دارد.»

این پاسخ مبهم که نوعی طفره رفتن از اظهارنظر صریح و شفاف در موضوع حجاب اجباری بود، به سرعت در رسانه‌های اجتماعی منتشر شد و کاربران با فراگیر کردن هشتگ «عمق راهبری» تاکید کردند که حتی تندروترین مهره‌های نظام هم حاضر نیستند مسئولیت گشت ارشاد را گردن بگیرند.

مسعود پزشکیان؛ از سیاهی طرح نور تا ذوب شدن در خامنه‌ای

جنجالی‌ترین اظهارنظر درباره گشت ارشاد و برخورد با زنان مخالف حجاب اجباری را نیز مسعود پزشکیان، تنها نامزد جریان اصلاحات بر زبان آورد. او که به همراه پنج نامزد اصولگرا از فیلتر نظارت استصوابی شورای نگهبان عبور کرده و خود نیز معترف است که برای بالا بردن مشارکت در انتخابات حضور دارد، طی سخنانی طرح موسوم به «نور» نیروی انتظامی را «سیاه» خواند.

پزشکیان وقتی در دانشگاه تهران، اسم علی خامنه‌ای را بر زبان آورد و با واکنش اعتراضی دانشجویان روبه‌رو شد به صراحت اعتراف کرد که «ذوب» در رهبری است و اجازه نمی‌دهد آن‌ها به کسی که او قبول دارد، «توهین کنند».

پزشکیان در نخستین برنامه تلویزیونی‌اش نیز به صراحت گفت که برنامه‌ای ندارد و دولتش بر اساس «سیاست‌های کلی» علی خامنه‌ای پیش می‌رود.

طرح موسوم به نور نیروی انتظامی نیز که این نامزد انتخابات ریاست جمهوری آن را «سیاه» خواند، از بیست و پنجم فروردین و اندکی پس از آن آغاز شد که رهبر جمهوری اسلامی به نهادهای اجرایی دستور داد به «وظیفه‌شان» در قبال «حجاب» عمل کنند.

خودداری نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری از قبول مسئولیت برخوردهای خشونت‌آمیز با زنان در معابر عمومی، واکنش فعالان سیاسی و رسانه‌ای نزدیک به حاکمیت را نیز در پی داشت.

محمدرضا جوادی یگانه، معاون سابق شهردار تهران با انتشار پستی در رسانه اجتماعی اکس نوشت: «هیچ‌کدامشان نه گشت ارشاد را گردن می‌گیرند نه محدودیت فضای مجازی را. همان‌ها که در جلسات و شوراها، نظام را با نظرسنجی‌ها و نظریه‌ها تشجیع می‌کردند. ‏مشخص است که برای آنها هم مورد تنفر مردم قرار نگرفتن مهم‌تر است تا ایستادن پای نظام. حتی آن‌ها که آمده‌اند تا نمانند هم، لگدی می‌زنند.»

محمد فاضلی، جامعه‌شناسی که در دوران ابراهیم رئیسی از دانشگاه اخراج شد نیز در پستی نوشت: «اکثریت مردم ایران طرفدار گشت ارشاد، حجاب اجباری و طرح نور هستند - آنگونه که طرفداران سیاست‌های گشت ارشاد و حجاب اجباری ادعا می‌کنند - پس نامزدهای اصولگرا چرا برای افزایش رای خود آشکارا از گشت ارشاد دفاع نمی‌کنند و آن‌ را گردن نمی‌گیرند؟ خود می‌دانند ادعای بی‌خود دارند.»

عباس عبدی، فعال رسانه‌ای اصلاح‌طلب نیز به این موضوع چنین واکنش نشان داد: «این ماجرای عمق راهبردی یکی از نامزد‌های اصولگرا را من هم شنیدم. واقعا متاسفم که حداقلی از شهامت و صداقت را ندارند که صریح و روشن از موضع واقعی خود دفاع کنند و بگویند؛ بله می‌زنیم و می‌بندیم زنان هم باید تابع اراده ما که قانون و فراتر از آن است باشند.»

محسن برهانی، حقوق‌دان نیز در حساب کاربری‌اش نوشت: «وقتی سعید جلیلی در برابر یک سوال ساده در مورد پلمب مغازه‌ها و توقیف خودروها به خاطر حجاب، طفره می‌رود و سوال‌کننده را به ناکجاآبادی به نام عمق راهبردی ارجاع می‌دهد یعنی این آقا اساسا با موضوعاتی چون قانون و حقوق ملت و احترام به مالکیت آشنایی ابتدایی ندارد.»

شماری از دانشجویان دانشگاه صنعتی شریف نیز با صدور بیانیه‌ای به مسعود پزشکیان توصیه کردند «با خروج از این بازی تکراری به توهم دموکراسی دامن نزند» زیرا او جرئت ایستادن در برابر بالادستی‌هایی را که دستور برخورد خشونت‌آمیز با زنان می‌دهند را ندارد.

چهاردهمین دوره انتخابات ریاست‌ جمهوری، روز هشتم تیرماه برگزار می‌شود. قرار است پنج مناظره انتخاباتی میان کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۳ از شبکه‌ یک سیمای جمهوری اسلامی پخش شود. نخستین بخش از این مناظره‌ها روز دوشنبه ۲۸ خرداد از ساعت ۲۰ تا ۲۴ برگزار خواهد شد.

مناظره‌های بعدی به ترتیب در روزهای پنج‌شنبه ۳۱ خرداد، جمعه یکم تیر، دوشنبه چهارم تیر و سه‌شنبه پنجم تیر برگزار خواهند شد.