حدود دو هفته پس از آنکه دولت کانادا اعلام کرد سپاه پاسداران را در فهرست سازمان‌های تروریستی‌اش قرار داده است، خبر اخراج یکی از برادران خانواده‌ پرنفوذ لاریجانی از این کشور در کانون توجه عمومی قرار گرفت.

روز پنج‌شنبه چهاردهم تیرماه، خبر رسید که باقر اردشیر لاریجانی، مقام سابق وزارت بهداشت جمهوری اسلامی، از دولت کانادا حکم اخراج گرفته و درخواست تجدیدنظرش نیز مورد قبول واقع نشده است.

باقر اردشیر لاریجانی برادر چهارم خانواده لاریجانی و پزشک است. فوق تخصص غدد درون‌ریز دارد و در سال ۱۳۹۶، براساس رده‌بندی مهاجرتی «مهارت شخصی»، به همراه خانواده‌اش اقامت کانادا را دریافت کرده است.

براساس اطلاعات موجود، پسر باقر لاریجانی شهروندی کانادا را دارد، دخترش که چندین سال در کانادا اقامت‌ داشته است، اکنون در آمریکا زندگی می‌کند و درخواست شهروندی همسرش فاطمه حسن‌زاده آملی نیز در حال بررسی است.

دولت کانادا پیش‌تر اعلام کرده بود که روند اخراج ایرانیانی را که احتمال همکاری‌شان با جمهوری اسلامی وجود دارد آغاز کرده است.

باقر لاریجانی، که اکنون حکم اخراجش از کانادا صادر شده است، یکی از مظنونان همکاری با جمهوری اسلامی است. او که با تمرکز بر فعالیت‌های علمی و تخصصی می‌کوشد خود را تحت عنوان پزشک و متخصص معرفی کند، همچون برادرانش محمدجواد، فاضل، علی و صادق در سمت‌های مختلف دولتی و حکومتی فعالیت کرده است.

او فرزند پنجم میرزا هاشم آملی از مراجع تقلید شیعه است. پدر آنان که سال‌ها در نجف اشرف اقامت داشت، برخلاف عمویشان آیت‌الله حسن‌زاده آملی، روحانی با نفوذی به شمار نمی‌رفت. با این حال، برادران لاریجانی برای ازدواج سراغ خانواده‌های با نفوذ و سرشناس مذهبی و نظامی رفتند.

علی لاریجانی با دختر آیت‌الله مطهری ازدواج کرد، صادق لاریجانی با دختر آیت‌الله وحید خراسانی و باقر لاریجانی نیز دخترعمویش فاطمه حسن‌زاده آملی را انتخاب کرد.

سعیده‌ حسن‌زاده آملی، خواهر همسر باقر لاریجانی، پیش‌تر در مصاحبه‌ای گفته بود فرزندان حسن‌زاده آملی از کودکی تحصیلات حوزوی را نزد پدر آغاز کردند. خود سعیده حسن‌زاده آملی نیز رساله دکتری‌اش را با موضوع «عرفان اسلامی» نوشت.

ارتباط سببی و نسبی خاندان لاریجانی با شخصیت‌های مطرح سیاسی، نظامی و مذهبی در جمهوری اسلامی آن‌ها را به خانواده‌ای بانفوذ طی سال‌های پس از انقلاب تبدیل کرد؛ به‌طوری‌که در برهه‌هایی برخی رسانه‌ها و فعالان سیاسی با اشاره به قدرت سیاسی لاریجانی‌ها از پدیده «لاریجانیسم» سخن می‌گفتند.

نفوذ و قدرت لاریجانی‌ها بعدها با کنار گذاشتن صادق از قوه قضاییه و طرد علی از مجلس شورای اسلامی و رد صلاحیتش در شورای نگهبان به‌تدریج کاهش یافت. با این حال، هنوز هم قدرت و نفوذ آنان در رده‌های بالادستی نظام جمهوری اسلامی انکارناپذیر است.

از میان آنان، باقر لاریجانی، چنانچه گفته شد، همواره در تلاش است که خود را به عنوان یک پزشک متخصص در داخل و خارج از کشور معرفی کند. حال‌ آنکه در دولت‌های مختلف جمهوری اسلامی  مسئولیت‌های متعددی در کارنامه‌اش دارد.

باقر، برخلاف برادرانش که همگی در نجف متولد شده‌اند، در قم به دنیا آمده است. او، که سابقه تحصیل در کالج متخصصان بیماری‌های غدد درون‌ریز آمریکا را دارد، مدتی رییس دانشکده علوم پزشکی دانشگاه تهران بود. مدتی نیز ریاست شورای سیاست‌گذاری وزارت بهداشت را برعهده داشت و در دوره‌ای نیز قائم‌مقام رییس دانشگاه آزاد اسلامی شد و همچنین نقشی کلیدی در تدوین اسناد ملی بالادستی جمهوری اسلامی در بخش سلامت داشت.

نکته قابل توجه درباره فعالیت‌های مدیریتی باقر لاریجانی این است که او طی سال‌های متمادی در دولت‌های مختلف جمهوری اسلامی در جایگاه معاون وزیر بهداشت ابقا شد. او با روی کار آمدن دولت حسن روحانی نیز با حکم سعید نمکی، وزیر وقت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به سمت معاون آموزشی وزیر بهداشت منصوب شد اما در دی‌ماه ۱۳۹۸، هم‌زمان با زمزمه‌های ورود همه‌گیری کرونا به ایران، استعفا کرد و در نامه‌ای به وزیر بهداشت نوشت که به‌دلیل بیماری همسرش و «لزوم مراقبت از او» از مسئولیتش کناره‌گیری می‌کند.

اکنون اسناد مهاجرتی دولت کانادا آشکار می‌کند که باقر لاریجانی در سال ۱۳۹۶، یعنی دو سال قبل از اینکه به بهانه «بیماری همسر» از جایگاهش در وزارت بهداشت کناره‌گیری کند، اقامت دائم کانادا را دریافت کرده بود و درواقع خود را برای مهاجرت به کانادا و زندگی در این کشور آماده می‌کرد.

همسر باقر لاریجانی نیز که در سال ۱۳۹۸ مسئله بیماری‌اش مطرح بود، اکنون در انتظار پاسخ دولت کانادا برای درخواست شهروندی است.

نکته حائز اهمیت در پرونده اخراج باقر لاریجانی این است که باقر لاریجانی از زمان گرفتن اقامت کانادا، بیشتر اوقاتش را در ایران گذرانده و تا مهر ۱۴۰۱ تنها ۲۵۸ روز در کانادا اقامت داشته است.

باقر لاریجانی مهرماه ۱۴۰۱ در جریان خیزش سراسری، درحالی‌که ۱۲ روز به پایان مهلت اقامتش در کانادا زمان باقی بود، به اداره مهاجرت این کشور مراجعه کرد تا اقامتش را تمدید کند، اما به او اعلام شد از آنجا که طی پنج سال، دست‌کم ۷۳۰ روز در کانادا اقامت نداشته است، باید خاک این کشور را ترک کند.

باقر لاریجانی برای این حکم درخواست تجدیدنظر داد اما درنهایت پنجم بهمن‌ماه ۱۴۰۲ حکم اخراجش صادر شد.

هرچند پرونده اقامت باقر لاریجانی از نظر ساختاری و مقررات مهاجرتی کانادا هم اشکال و ایراد داشت، با این حال، حکم اخراجش از کانادا به‌منزله بخشی از تلاش‌های گسترده‌تر برای مقابله با نفوذ مقام‌های جمهوری اسلامی در کشورهای خارجی تلقی می‌شود.

اقامت، کار و تحصیل وابستگان جمهوری اسلامی و فرزندانشان در کشورهای اروپایی، آمریکا و کانادا بارها در کانون توجه افکار عمومی در ایران قرار گرفته است، زیرا وابستگان جمهوری اسلامی که در وخیم شدن اوضاع سیاسی، اقتصادی و اجتماعی ایران نقش دارند، با استفاده از سرمایه‌های ملی به خارج از کشور می‌روند و برای خود و خانواده‌شان زندگی‌های مرفه دست‌وپا می‌کنند.

پیش‌تر هاجر چنارانی، نماینده نیشابور در مجلس یازدهم، گفته بود که فرزندان پنج هزار و ۴۰۰ مسئول در خارج از کشور زندگی می‌کنند. یکی از آن‌ها نیز فاطمه دختر علی لاریجانی است که با ادعای تحصیل و گرفتن تخصص به آمریکا رفته است.