محمد صالح جوکار، رئیس کمیسیون شوراها در مجلس شورای اسلامی، از مصوبه این کمیسیون برای اخذ وثیقه از شهروندان افغانستان به‌منظور اقامت در ایران خبر داد و گفت قرار است برای افغان‌هایی که قانونی در ایران زندگی می‌کنند، بیشتر از قبل مجوز اشتغال به کار صادر شود.

جوکار در گفت‌وگو با ایرنا، با اشاره به نشست روز شنبه کمیسیون شوراهای مجلس با نمایندگان دیگر دستگاه‌های دولتی و حکومتی با موضوع «ساماندهی اتباع خارجی» گفت: «لایحه سازمان ملی مهاجرت و طرح ساماندهی اتباع خارجی در دوره جدید مجلس در کمیسیون شوراها بررسی شد تا برای تصویب در دستور کار علنی مجلس قرار گیرد. طبق این مصوبه، بنا شد اطلاعات اتباع خارجی در سامانه‌ای ثبت و در وزارت کشور، شورایی تحت عنوان شورای راهبری که نمایندگانی از ۲۱ دستگاه مرتبط با حوزه اتباع خارجی در آن عضویت خواهند داشت، تشکیل شود که کار سیاست‌گذاری در امور مربوط به اتباع بیگانه را برعهده داشته باشد.»

او همچنین توضیح داد که طبق مصوبه این کمیسیون، اجاره دادن اتاق هتل‌ها و مسافرخانه‌ها و واحدهای مسکونی به اتباع خارجی، باید با هماهنگی دستگاه‌های انتظامی و امنیتی باشد و «در صورتی که بدون هماهنگی دستگاه‌های مربوطه به اتباع خارجی واحد مسکونی اجاره داده شود، با کسانی که مرتکب این اقدام شوند برخورد قانونی صورت خواهد گرفت». اطلاعات محل کار و محل زندگی و اقامت اتباع خارجی نیز باید در یک بانک اطلاعاتی که راه‌اندازی می‌شود، به ثبت برسد.

منظور از «اتباع خارجی» در ادبیات مسئولان جمهوری اسلامی، شهروندان افغانستان است که درحال حاضر تعداد آنان در ایران حدود هشت میلیون نفر براورد می‌شود و گفته می‌شود که روزانه ۱۰ هزار افغان هم قانونی یا غیرقانونی وارد ایران می‌شوند. مصاحبه نکردن برای تایید درخواست پناهندگی افغان‌ها مشابه کشورهای دیگر جهان در ایران تاکنون انتقاد شمار زیادی شهروندان ایران را پی داشته است.

محمد صالح جوکار در ادامه سخنانش با بیان اینکه پیش از این، طبق قانون اتباع خارجی تنها در ۳۷ شغل تعیین‌شده می‌توانستند مشغول به کار باشند، خبر داد که بنا بر مصوبه کمیسیون شوراها قرار است از این پس قانون وزارت کار به‌روز شود و افغان‌ها بتوانند در واحدهای تولیدی و خدماتی هم مشغول به کار شوند.

رئیس کمیسیون امور داخلی کشور و شوراها ادامه داد: «همچنین طبق مصوبه کمیسیون، بنا شد از اتباع خارجی که قصد اقامت در کشورمان را دارند، مبلغی تحت عنوان وثیقه یا کفالت اخذ و هنگام خروج از ایران به آن‌ها بازگردانده شود. این وثیقه یا کفالت در واقع تضمینی برای خروج به‌موقع اتباع خارجی، پس از اتمام دوران اقامتشان از ایران است که میزان آن را وزارت کشور تعیین خواهد شد.»

ورود میلیون‌ها نفر از شهروندان افغانستان به ایران پس از تسلط مجدد طالبان بر این کشور به موضوعی چالش‌برانگیز در ایران تبدیل شده است. منتقدان معتقدند که جمهوری اسلامی تلاش دارد تا با جذب گروهی از افغان‌ها در نهادهای نظامی، از آنان برای سرکوب اعتراض‌ها و خیزش‌های خیابانی مردم علیه جمهوری اسلامی در ماه‌ها و سال‌های آتی بهره ببرد.

این گروه از ایرانی‌ها با اشاره به تفاوت‌های فرهنگی و دینی اکثر افغان‌ها با اکثریت مردم ایران، زندگی مسالمت‌آمیز آنان کنار ایرانی‌ها را نشدنی و موجب بروز انواع بحران‌های اجتماعی می‌پندارند.

تصاویری که رسانه‌های جمهوری اسلامی ایران در فروردین ۱۴۰۳ منتشر کردند، نیز نشان داد که گروهی از افغان‌ها و نیجریه‌ای‌ها در مراسم حکومتی «راهپیمایی روز قدس» در تهران شرکت کردند و با سربند و چفیه و در دست داشتن پلاکاردهای ضداسرائیلی و پرچم جمهوری اسلامی، هم‌صدا با سایر حاضران در این راهپیمایی شعار می‌دهند.

نهاد پژوهشی بروکینگز در ایالات متحده هم فروردین امسال اعلام کرد: «طالبان به جمهوری اسلامی اجازه داده‌ است تا به جذب سرباز برای فاطمیون ادامه دهد.» گروه فاطمیون گروه شبه‌نظامی متشکل از نیروهای افغان و وابسته به سپاه قدس است که وظیفه دارد از منافع جمهوری اسلامی در کشورهای دیگر دفاع کند.

با این حال شمار دیگری از شهروندان ایران و همچنین فعالان حقوق بشر، با اشاره موج مهاجرت گسترده ایرانی‌ها به کشورهای دیگر در سال‌های اخیر، پذیرایی از مهاجرانی را که ناچار به ترک خانه و وطن خود شده‌اند، امری اخلاقی و انسانی می‌دانند و معتقدند که اکثر ایرانی‌ها از دیرباز با زندگی در کنار مهاجران غیرقانونی، به‌خصوص فارسی‌زبانان افغان مشکلی نداشته‌اند.

امرالله صالح، معاون اول محمد اشرف‌غنی، رئیس‌جمهوری سابق افغانستان، در واکنش به خبر‌های منتشرشده مبنی بر «سوءرفتار» با برخی از شهروندان افغاستان در ایران، در نامه‌ای خطاب به مردم ایران خواستار «تحمل و بردباری بیشتر ایرانیان» در برابر مهاجران افغان شد و نوشت: «توصیه‌ها و مطالباتی بیان می‌شود که مهاجران بهتر است برگردند به خاک و وطن خود و آنجا را آباد کنند تا آواره و تحقیر نشوند. این مشورت و توصیه بجا است، اما دلایل و عواملی وجود دارد که این مهاجران به این زودی و سهولت که شما آرزو دارید، توان برگشت و ساختن حال خوشایند در وطنشان را ندارند. امروز افغانستان و مردم آن در چنگال استبداد خشن از داشتن دولت مسئول محروم‌اند. نه قانون وجود دارد، نه امنیت شهروندی و نه حقوق اولیه انسانی رعایت می‌شود. کشور ما در زیر سلطه یک گروه تبعیض‌گرا، متعصب، ستم‌پیشه و ضد پیشرفت و تمدن است.»