مشاهده فعالیت جدید در تاسیسات هسته‌ای تسلیحاتی ایران که دو دهه غیرفعال بودند

تاسیسات سنجریان و گلاب‌دره در برنامه آماد جمهوری اسلامی برای توسعه و گسترش سلاح‌های هسته‌ای در اوایل دهه ۲۰۰۰ اهمیتی کلیدی داشتند

تصویری از تاسیسات سنجریان که ۹ خودرو بیرون آن پارک شده‌ است‌- Distribution Airbus DS

فعالیت‌های مشکوکی که ممکن است آزمایش‌های انفجاری، تحقیق فنی، و گسترش و توسعه باشد در تاسیسات هسته‌ای سنجریان و گلاب‌دره مشاهده شده است. نگرانی اصلی این است که چنین فعالیت‌هایی شاید در راستای رفع کاستی‌های فنی در برنامه هسته‌ای تسلیحاتی جمهوری اسلامی ایران باشد.  

دیوید آلبرایت و اسپنسر فارگاسو در گزارشی که موسسه علوم و امنیت بین‌الملل منتشر کرده است به این موضوع می‌پردازند و می‌نویسند جمهوری اسلامی ایران در یک و نیم سال گذشته فعالیت‌ها در تاسیسات سنجریان و گلاب‌دره را که در برنامه آماد، طرح توسعه سلاح‌های هسته‌ای، در اوایل دهه ۲۰۰۰ نقش کلیدی داشتند، از سر گرفته و تسریع کرده است.

مقام‌های اطلاعاتی غربی، که به‌شرط ناشناس ماندن با موسسه علوم و امنیت بین‌الملل صحبت کرده‌اند، تاکید کردند که در فعالیت‌های اخیر کارشناسان «سازمان پژوهش‌های نوین دفاعی» که با نام «سپند» نیز شناخته می‌شود، مشارکت داشته‌اند که در برنامه آماد نیز فعالیت داشتند. این نهاد هنوز بسیاری از نیروهای و تجهیزات برنامه آماد را در اختیار دارد و به‌منزله مرکز فعالیت هسته‌ای تسلیحاتی جمهوری اسلامی است.   

با توجه به اظهارات مقام‌های ارشد جمهوری اسلامی در مورد تغییر دکترین هسته‌ای ایران و همچنین پیشرفت سریع برنامه‌های غنی‌سازی اورانیوم، فعالیت‌های مشکوک در تاسیسات سنجریان و گلاب‌دره نگران‌کننده‌تر می‌شود و می‌تواند بازه زمانی گریز هسته‌ای برای تولید اورانیوم با درجه تسلیحاتی را به حدود یک هفته کاهش دهد.

Read More

This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)

جزئیات فعالیت‌های مشکوکی که گفته شده در این دو سایت انجام می شود ارائه نشده است. اما گفته می‌شود که این فعالیت‌ها آزمایش‌های انفجاری قوی و تحقیق فنی و گسترش و توسعه‌هایی با ماهیت حساس را شامل می‌شود. نگرانی اصلی این است که چنین فعالیت‌هایی در راستای رفع کاستی‌ها و پر کردن شکاف فنی برنامه هسته‌ای تسلیحاتی جمهوری اسلامی باشد.

تصاویر ماهواره‌ای نشان می‌دهد که حضور افراد در تاسیسات سنجریان افزایش یافته است و ادامه دارد که نشان‌دهنده ازسرگیری عملیات در این مکان است، و بهبود مشهودی در تجهیزات امنیتی و محوطه‌سازی دیده می‌شود.

بر اساس تصاویر ماهواره‌ای، تردد خودروها در این مکان افزایش یافته است، تعداد و نوع خودروها خارج از ورودی تاسیسات مدام تغییر می‌کند و یک ایست بازرسی جدید ایجاد شده است.

با این حال، هنوز فعالیت عملیاتی در تاسیسات گلاب‌دره مشاهده نشده است. اما پیش‌تر نیز آزمایش مواد منفجره در این تاسیسات در فضای بسته انجام شده بود و حتی زمانی که این مکان در اوایل دهه ۲۰۰۰ عملیاتی بود، فعالیت‌ چندانی از بیرون مشهود نبود.

در ادامه گزارش موسسه علوم و امنیت بین‌الملل آمده است در شرایط ایده‌آل، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی باید اطلاعات جدید را ارزیابی و درخواست بازدید از این تاسیسات و صحبت با پرسنل ایرانی را مطرح کند. در صورتی که امکان بازدید وجود نداشته باشد، آژانس دست‌کم باید این اطلاعات را در چارچوب گزارش گسترده‌تر میزان پایبندی جمهوری اسلامی به توافق جامع پادمانی ارزیابی کند.

تاسیسات سنجریان در حدود ۲۰ کیلومتری شرق تهران قرار دارد و یکی از تاسیسات کلیدی برنامه آماد برای آزمایش و تولید سلاح هسته‌ای بود. فعالیت‌های مهم در دو اتاقک ویژه در ساختمان اصلی انجام می‌شد و از بیرون قابل مشاهده نبود، اما در سال ۲۰۱۸ که آرشیو هسته‌ای جمهوری اسلامی در جریان عملیات مخفیانه اسرائیل افشا شد، مدارک مستند گسترده‌ای از آنچه در این اتاقک‌ها رخ داده بود به دست آمد.

تاسیسات گلاب‌دره کوچک است و در بخش جنوبی مجتمع نظامی پارچین قرار دارد، که یک تاسیسات مدیریت مواد منفجره را شامل می‌شود که به نظر می‌رسد برای دست‌کم دو تاسیسات آزمایش موشک‌های بالستیک که در همان نزدیکی قرار دارند کاربرد داشته باشد. از زمان پایان برنامه آماد، تصاویر ماهواره‌ای نشان می‌دهد که این سایت تغییرات بسیار اندکی داشته است.

بر اساس تازه‌ترین اطلاعات، این تاسیسات در یک و نیم سال گذشته «بیدار» شده است، و چند کارشناس سپند که در گروه تسلیحاتی آماد مشارکت داشتند در این سایت آزمایش انفجاری انجام داده‌اند. نمونه‌های تصاویر ماهواره‌ای سال گذشته فعالیت مشهودی در اطراف تاسیسات گلاب‌دره نشان نمی‌دهد. اما این وضعیت پیش‌تر نیز وجود داشت که عکس‌های زمینی پناهگاه هیچ‌گونه شواهد خارجی از آزمایش انفجاری نشان نمی‌داد، اما در داخل پناهگاه شمار زیادی از حفره‌های ناشی از انفجار قابل مشاهده بود.