مسعود پزشکیان، رئیس‌ جمهوری اسلامی ایران، روز جمعه بیستم مهرماه، در عشق‌آباد، پایتخت ترکمنستان، با ولادیمیر پوتین، رئیس‌ جمهوری روسیه، دیدار کرد و به او اطمینان داد که «روابط راهبردی» تهران و مسکو در دولت چهاردهم نیز ادامه می‌یابد.

پزشکیان و پوتین برای شرکت در همایش بین‌المللی «ارتباط متقابل زمان‌ها و تمدن‌ها، مبنای صلح و توسعه» به مناسبت سیصدمین سالگرد «مختومقلی فراغی» به ترکمنستان سفر کرده‌اند.

رئیس دولت چهاردهم جمهوری اسلامی، در دیدار با رئیس‌ جمهوری روسیه به «اراده رهبران عالی دو کشور» برای همکاری‌های متقابل اشاره کرد و گفت «تقویت» این ارتباطات «ضرورت» دارد و باید «تسریع» شود.

پزشکیان در ادامه به «نزدیکی مواضع جمهوری اسلامی و روسیه» اذعان کرد و گفت که امیدوار است، سند راهبردی مشارکت ایران و روسیه در جریان اجلاس بریکس در روسیه نهایی شود.

خبرگزاری دولتی ایرنا، به نقل از رئیس جمهوری روسیه نیز نوشت که «همکاری‌های دو کشور» برای مسکو «اولویت بالایی» دارد و «توسعه روابط تجاری در حال انجام است».

ارگان رسمی دولت همچنین خبر داد که ولادیمیر پوتین از مسعود پزشکیان برای شرکت در اجلاس بریکس و برگزاری نشست مشترک دوجانبه دعوت و او نیز قبول کرده است.

رئیس‌ جمهوری روسیه همچنین خطاب به رئیس دولت جمهوری اسلامی گفت که «رویکردهای جهانی تهران و مسکو» یکسان است.

ولادیمیر پوتین ضمن دعوت از مسعود پزشکیان برای شرکت در اجلاس بریکس و برگزاری نشست مشترک دوجانبه گفت: «ما به‌طور مشترک در سطح بین‌المللی همکاری می‌کنیم و ارزیابی‌ها و رویکردهای جهانی ما یکسان است.»

این نخستین دیدار مسعود پزشکیان به‌عنوان رئیس‌ جمهوری اسلامی ایران با ولادیمیر پوتین بود. تیرماه سال ۱۴۰۱ نیز ابراهیم رئیسی به‌عنوان رئیس دولت سیزدهم جمهوری اسلامی در همین عشق‌آباد با پوتین دیدار کرد و خواستار توسعه روابط دو کشور شد.

ابراهیم رئیسی قبل از آن و در دی‌ماه ۱۴۰۰، کمتر از شش ماه پس از شروع به کار در دولت سیزدهم به مسکو رفت تا به پوتین اطمینان دهد که جمهوری اسلامی «شریک راهبردی» روسیه خواهد ماند.

رئیسی در همان زمان رونوشتی از یک سند همکاری را نیز با خود به روسیه برد. این سند که متن نهایی آن قرار بود با عنوان «سند جامع همکاری» به امضای روسای جمهوری دو کشور برسد، با مرگ رئیسی معلق ماند اما آن‌طور که مقام‌های دو کشور خبر داده‌اند، حالا قرار است در اجلاس بریکس نهایی ‌شود.

این توافق‌نامه شامل همکاری‌های تهران و مسکو در بخش‌های مختلف نظامی، تجاری، انرژی، اقتصادی و راهبردی است، آن‌ هم در شرایطی که هر دو کشور در پی تحریم‌های شدید بین‌المللی با انزوا مواجه شده‌اند. از طرفی روسیه درگیر جنگ با اوکراین است و احتمال جنگ جمهوری اسلامی و اسرائیل نیز وجود دارد.

جمهوری اسلامی امیدوار به حمایت و نقش‌آفرینی روسیه درصورت حمله اسرائیل است، حمایتی که با توجه به تجربه‌های پیشین بعید به‌ نظر می‌رسد. حتی برخی مقام‌های نظامی نیز خودداری مسکو از حمایت و کمک به ایران در بزنگاه‌های مورد نیاز را تایید کرده‌اند.

در یکی از آخرین موارد امیرعلی حاجی‌زاده، فرمانده نیروی هوافضای سپاه پاسداران، در برنامه‌ای تلویزیونی، بدون نام‌بردن از روسیه گفت که «یکی از کشورهای دوست» به‌رغم دریافت مبلغ پیش‌پرداخت از تحویل سامانه رادار به جمهوری اسلامی خودداری کرد.

تیرماه ۱۴۰۲ نیز درپی طرح گمانه‌‌زنی‌هایی مبنی‌بر خودداری روسیه از فروش جنگنده‌های سوخو۳۵ به ایران، محمدرضا آشتیانی، وزیر وقت دفاع و پشتیبانی نیرو‌های مسلح با فرار روبه‌جلو ادعا کرد که جمهوری اسلامی «هنوز قصد ندارد جنگنده‌ سوخو بخرد».

این ادعا درحالی مطرح شد که پیش‌تر وب‌سایت اسپوتینک به نقل از نمایندگی دائم جمهوری اسلامی در سازمان ملل متحد خبر داده بود که تهران قرارداد خرید جنگنده‌های سوخو از مسکو را «نهایی» کرده است و روسیه با فروش این هواپیماها مشکلی ندارد.

اجتناب روسیه از حمایت نظامی و دفاعی از جمهوری اسلامی در حالی است که تهران به‌دلیل کمک‌های نظامی، ازجمله انتقال موشک‌های بالستیک و پهپادهای تهاجمی به روسیه برای استفاده علیه اوکراین، در معرض تحریم‌های شدید بین‌المللی قرار گرفته است. با وجود این، فعالانی که در ایران درباره پیامدهای روابط با روسیه هشدار می‌دهند، به «روسیه‌هراسی» و «تمایل به غرب» متهم می‌شوند.