سرگئی شویگو، دبیرکل شورای امنیت روسیه، روز دوشنبه، پنجم آذر، در راس هیئتی وارد کابل شد و با مقام‌های ارشد رژیم طالبان، از جمله مولوی عبدالکبیر و مولوی عبدالغنی برادر، معاونان نخست‌وزیر، دیدار کرد. شورای امنیت روسیه هنوز هدف از سفر سرگئی شویگو به کابل را اعلام نکرده است، اما در اطلاعیه دفتر نخست‌وزیر طالبان آمده است که هیئت روسی در ملاقات‌های روز دوشنبه از علاقه‌مندی روسیه به گسترش روابط با طالبان در زمینه‌های مختلف خبر داده است.

در این اطلاعیه به نقل از سرگئی شویگو آمده است که بازرگانان روسی علاقه‌مند به سرمایه‌گذاری در بخش‌های خط آهن، صنعت، کشاورزی، انرژی و معادن در افغانستان هستند.

در این اطلاعیه همچنین ادعا شده است که دبیرکل شورای امنیت روسیه گفت این کشور تلاش می‌کند رژیم طالبان عضویت در سازمان شانگهای را به دست آورد. طی سه سال گذشته، درخواست‌های طالبان برای نمایندگی از افغانستان در این سازمان پذیرفته نشده است.

مولوی عبدالکبیر، معاون سیاسی نخست‌وزیر طالبان، در این ملاقات گفت که این گروه علاقه‌مند است در همه ساختارهای بین‌المللی حضور داشته باشد. عبدالکبیر مدعی شد که طالبان به هیچ گروهی اجازه نمی‌دهد از خاک افغانستان علیه منافع دیگر کشورها استفاده کند.

در همین حال دفتر ملا عبدالغنی برادر، معاون اقتصادی نخست‌وزیر طالبان، در اطلاعیه‌ای نوشت که هیئت دولتی روسیه در ملاقات با برادر بر سر «تشکیل کمیسیون مشترک به منظور ایجاد همکاری‌های گسترده در عرصه‌های تجارت و سرمایه‌گذاری» توافق کردند.

در اطلاعیه دفتر ملا عبدالغنی برادر همچنین آمده است که او در این ملاقات سیاست خارجی رژیم طالبان را «اقتصاد محور» تعریف کرد و گفت از سرمایه‌گذاران خارجی از جمله بازرگانان روس برای سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلف در افغانستان استقبال می‌کند.

سرگئی شویگو و هیئت همراهش با ملا محمد یعقوب، وزیر دفاع طالبان نیز دیدار کردند، اما جزئیات گفت‌وگوهای شویگو و ملا یعقوب تا لحظه انتشار این خبر علنی نشده است.

در سه سال که از سلطه طالبان بر افغانستان می‌گذرد، این نخستین سفر یک هیئت بلندپایه روسیه به این کشور است. پیش از این هیئت‌هایی از وزارت خارجه روسیه به کابل سفر کرد که در بیشتر موارد رهبری این هیئت‌ها را ضمیر کابلوف، فرستاده رئیس‌جمهوری روسیه در امور افغانستان، به عهده داشت. سرگئی شویگو که هیئت دولتی روسیه را در سفر به کابل رهبری می‌کند، پیشتر به عنوان وزیر دفاع روسیه کار می‌کرد.

ولادیمیر پوتین، در ماه ماه امسال در سفر به ازبکستان و در یک نشست خبری گفت تصمیم دارد نام طالبان از فهرست گروه‌های تروریستی و ممنوعه در روسیه خارج کند. به دنبال آن، سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه نیز گفت که روابط میان رژیم طالبان و دولت روسیه رو به توسعه است و دستور حذف نام طالبان از فهرست گروه‌های تروریستی، روی میز ولادیمیر پوتین است. با گذشت حدود شش ماه از سخنان پوتین و لاوروف در مورد حذف نام طالبان از فهرست گروه‌های تروریستی، این اقدام عملی نشده است.

روسیه از نخستین کشورهایی بود که پس از فروپاشی دولت جمهوری و بازگشت طالبان به قدرت، سفارت افغانستان را به دیپلمات‌های طالبان واگذار کرد. هرچند روسیه هنوز سفیر طالبان را به خاک خود نپذیرفته است، اما دیپلمات‌های این گروه سفارت را اداره می‌کنند.

افزایش تهدید داعش خراسان و نگرانی‌های روسیه

یکی از دلایل اصلی تعامل روسیه با طالبان، نگرانی این کشور از افزایش فعالیت گروه داعش خراسان در افغانستان است. این گروه طی سال‌های اخیر حملات گسترده و مرگباری را در کشورهای منطقه از جمله در روسیه، ایران، پاکستان و افغانستان انجام داده است. یکی از این حملات، حمله به سالن کنسرت کرکوس در مارس امسال بود موجب نگرانی عمیق روسیه و کشورهای جهان شد. این حمله همچنین کشورهای عضو سازمان پیمان امنیت جمعی (CSTO) را نگران ساخت که به دنبال آن جلسه‌های متعددی برای تدابیر بیشتر در مرزهای آسیای میانه با أفغانستان برگزار شد.

به باور کاشناسان، داعش خراسان با بهره‌گیری از خلا امنیتی ایجاد شده پس از خروج نیروهای بین‌المللی از افغانستان و بی‌ثباتی داخلی این کشور، توانست حضور خود را گسترش دهد. علاوه بر حملات نظامی، این گروه با استفاده از فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی، تبلیغات گسترده‌ای برای جذب نیرو انجام داده است. این تبلیغات به‌ویژه در میان جوانان آسیب‌پذیر در افغانستان و جمهوری‌های آسیای مرکزی تاثیرگذار بوده و تهدیدی مستقیم برای امنیت منطقه‌ای محسوب می‌شود.

هرچند در اطلاعیه‌های دفتر نخست‌وزیر و وزارت دفاع طالبان به صحبت میان دبیرکل شورای امنیت روسیه و مقام‌های طالبان در مورد تهدید داعش خراسان اشاره نشده است، اما در همه اطلاعیه‌های منتشر شده، به نقل از مقام‌های طالبان آمده است که داعش خراسان در افغانستان مهار شده است. طالبان در حالی این ادعا را مطرح می‌کند که داعش خراسان پنج‌شنبه گذشته، اول آذر، با حمله به زیارتگاهی در شمال شهرستان نهرین استان بغلان در شمال افغانستان، ۱۱ نمازگزار را تیرباران کرد.

روسیه به دلیل اشتراک منافع امنیتی با کشورهای آسیای مرکزی، به‌ویژه تاجیکستان و ازبکستان، به‌شدت نگران نفوذ داعش خراسان به این منطقه است. این کشورها مرزهای طولانی و پرنفوذی با افغانستان دارند و از پیش نیز با چالش‌های امنیتی و افراط‌گرایی مواجه بوده‌اند. در چنین شرایطی، مسکو سعی دارد با طالبان همکاری کند تا از گسترش تهدید داعش جلوگیری کند.

به‌رغم این همکاری‌ها میان مسکو و کابل و همچنین تعامل گسترده سیاسی روسیه با طالبان، تهدید داعش خراسان همچنین مهم‌ترین نگرانی روسیه در مورد مرزهای آسیای میانه با افغانستان است.