اقدام اداره شیلات و محیط‌زیست دزفول در رهاسازی بیش از نیم میلیون ماهی چینی در رودخانه دز با اعتراض گسترده فعالان محیط زیست و اهالی محلی مواجه شده است. آن‌ها می‌گویند این اقدام ذخایر ژنتیکی منطقه را در معرض خطر قرار داده و به اکوسیستم بومی آسیب وارد کرده است. رودخانه دز، یکی از مهم‌ترین زیستگاه‌های بومی شمال استان خوزستان است.  

سید محسن رضازاده، عضو انجمن محیط زیستی کنکاج با انتقاد از این اقدام اداره شیلات و محیط زیست خبر داد که هشت انجمن محیط زیستی خوزستان در اعتراض به رهاسازی ماهیان غیربومی در رودخانه دز، در حال تنظیم شکوائیه با عنوان تخریب محیط‌زیست و بوم‌شناسی رودخانه دز در مراجع قضایی‌اند.

جنجال‌های مربوط به رهاسازی ماهی‌های چینی در رودخانه دز پس از آن آغاز شد که کمیته آفرود دزفول به عنوان «پشتیبان» این طرح، ویدیوها و تصاویری از رهاسازی ۲۵۰ هزار قطعه بچه‌ماهی «بیگ هد» و «سیلور» در چند نقطه از رودخانه دز با همکاری ادارات شیلات و محیط‌زیست دزفول منتشر کرد.

بعد از آن بود که مسعود نوری‌پور، رئیس اداره حفاظت محیط‌زیست دزفول تایید کرد که «پنجمین مرحله رهاسازی ماهیان در رودخانه‌های دزفول انجام شده و ۵۶۰ هزار قطعه بچه‌ماهی از گونه‌های «کپور نقره‌ای» و «بیگ هد» از مرکز تکثیر و پرورش آبزیان شهید ملکی استان از سوی اداره شیلات و با هماهنگی این اداره در رودخانه دز رهاسازی شده است.»

درحالی‌که مسئولان محلی از این اقدام دستاوردسازی می‌کنند، کارشناسان محیط زیست رهاسازی گونه‌های غیربومی در رودخانه دز را مضر و غیرقانونی می‌دانند.

عضو انجمن محیط زیستی کنکاج در همین زمینه به روزنامه پیام ما گفت اعتراض‌ها به دلیل این است که ماهی‌های غیربومی از تخم یا بچه‌ماهی‌های بومی تغذیه می‌کنند. علاوه بر این منابع تغذیه ماهیان بومی را هم مصرف می‌کنند و باعث نابودی ماهیان بومی می‌شوند. از سوی دیگر تکثیرشان زیاد است؛ اما اندازه آنها بزرگ نمی‌شود و برای صید هم مناسب نیستند.

حال‌آنکه اداره کل شیلات مدعی است که با این کار می‌خواهد ذخایر ماهیان را برای کمک به درآمد و معیشت مردم محلی بیشتر کند.

به گفته کارشناسان محیط زیست از آنجا که رودخانه‌ها و تالاب‌های خوزستان مانند شبکه به هم متصل‌اند، رهاسازی گونه‌های غیربومی در رودخانه دز در نهایت همه منابع آبی استان را آلوده می‌کند و حتی به منابع آبی عراق و ترکیه هم سرایت خواهد کرد.

رهاسازی ماهیان در رودخانه‌ها و تالاب‌های خوزستان باوجود انتقادات بسیار جزو برنامه‌های همیشگی شیلات بوده؛ اما این اولین‌بار است که رهاسازی ماهی غیربومی به‌صورت رسمی اعلام می‌شود.

بهروز قوامی رئیس اداره شیلات دزفول در گفت‌وگو با خبرگزاری دولتی ایرنا رهاسازی بچه‌ماهی‌های غیربومی در رودخانه دز را با نظارت و تایید اداره محیط‌زیست دزفول تایید کرد و آن را «بلامانع» خواند.

در نقطه مقابل، داوود میرشکار، مدیرکل حفاظت محیط‌زیست خوزستان گفت که «اداره کل حفاظت محیط‌زیست خوزستان برای رهاسازی ماهی در طبیعت بخصوص در اکوسیستم‌های حساس ضوابطی دارد که طبق آن شیلات فقط مجاز به رهاسازی گونه‌های بومی است».

 اصغر عبدلی، عضو هیئت‌علمی پژوهشکده علوم محیطی دانشگاه شهید بهشتی با یادآوری رهاسازی دو گونه ماهی مهاجم در رودخانه دز طی سال‌های قبل، رهاسازی گونه سوم؛ یعنی ماهی چینی را خلاف قانون حفاظت از تالاب‌ها و ممنوع دانست و تاکید کرد که رهاسازی گونه‌های غیربومی به هر محیط طبیعی بر خلاف اصول علمی، محیط زیستی و اکولوژیکی است و این کار روابط اکولوژیک بین گونه‌های آبزی رودخانه‌ها که در طی هزاران سال شکل‌گرفته را بر هم می‌زند.

به گفته او، «همراه با این ماهیان قطعا گونه‌های غیربومی دیگری هم وارد رودخانه می‌شود، حال‌آنکه این ماهیان غیربومی می‌توانند انگل‌ها و بیماری‌هایی را به ماهیان بومی منتقل کنند.

برای ساکنان استان خوزستان که تجربه تلخ رهاسازی ماهی‌های غیربومی تیلاپیا در آب‌های جنوب را به خاطر دارند، رهاسازی گونه‌های جدید غیربومی نگران‌کننده است. اداره شیلات خوزستان درباره رهاسازی ماهی‌های تیلاپیلا نیز ادعاهای زیادی مبنی بر مفید بودن آن‌ها مطرح کرد اما چند سال پس از اجرای این طرح در سال ۱۳۹۵، شورای پدافند غیرعامل خوزستان، تیلاپیا را به‌عنوان یکی از تهدیدات زیستی خوزستان معرفی کرد و مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارش اردیبهشت ۱۴۰۱، گسترش ماهی تیلاپیا در رودخانه‌ها و تالاب‌های خوزستان را «تجربه تلخ و یک فاجعه» خواند.