روز یکشنبه ۱۶ دی‌، هزاران نفر از کارگران و بازنشستگان در سراسر ایران دست به اعتراض زدند. دلایل این تجمع‌عای اعتراضی مشکلات معیشتی، دریافت نکردن مطالبات معوقه، پایین بودن حقوق و تشدید گرانی‌ها و تورم است.

معترضان با انتقاد از سیاست‌های جنگ‌طلبانه علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی که عامل تشدید تحریم‌های اقتصادی غرب و افزایش بحران‌های اقتصادی در ایران است، خواستار توجه بیشتر مقام‌های نظام به مشکلات معیشتی شهروندان شدند.

در هفته‌های اخیر چند مقام ارشد نظام جمهوری اسلامی ایران، ازجمله مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهوری، محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی، و محسنی اژه‌ای، رئیس قوه قضائیه، در کنار شماری از نمایندگان مجلس به وخیم‌تر شدن بحران اقتصادی ایران اعتراف کردند. این اعتراف‌ها در حالی مطرح می‌شود که همچنان سیاست‌های جنگ‌طلبانه، حمایت‌های چشم‌گیر مالی از گروه‌های شبه‌نظامی و سرمایه‌گذاری‌های کلان حکومت در ایران در حوزه‌های نظامی و هسته‌ای ادامه دارد.

در یک نمونه، مسعود پزشکیان در چند سخنرانی پیاپی درماه‌های آذر و دی گفت دولت او توان اقتصادی خاصی برای بهبود وضعیت اقتصادی یا توقف روند تشدید فقر ندارد. هم‌زمان رئیس مرکز پژوهش‌های اتاق بازرگانی ایران نیز اعلام کرد که امکان تامین مالی پروژه‌ها و طرح‌های توسعه‌ای برای دولت «تقریبا به صفر رسیده است». همچنین رسانه‌ها در ایران خبر دادند که دولت پزشکیان حتی برای واریز یارانه ماه آذر نیز با مشکل مواجه بوده است.

امروز هم‌زمان با اینکه یدالله فرجی، فعال حقوق بازنشستگان در ایران، «عیدی به اندازه دوبرابر حقوق» را حق مسلم بازنشستگان ایرانی دانست، بازنشستگان در استان‌های کرمانشاه، خوزستان، اصفهان، تهران و گیلان به خیابان‌ها رفتند و خواستار بهبود وضعیت معیشتی خود شدند.

در کرمانشاه بازنشستگان با تجمع مقابل اداره کار و تعاون، شعارهایی مانند «گاز و برق و معیشت، دزدیده شد از ملت»، «تن برود جان برود، آزادی از بین نرود»، «جنگ‌افروزی کافیه، سفره ما خالیه» و «زیر بار تورم، شکسته پشت مردم» را فریاد زدند و از سرکوب‌های حکومتی و بازداشت فعالان صنفی شکایت کردند.

بازنشستگان در اهواز با تجمع مقابل ساختمان اداره تامین اجتماعی خوزستان به «شرایط سخت معیشتی، پایمال شدن حقوق‌ها و گرانی‌های مهار‌نشده» اعتراض کردند و شعارهایی مانند «ایران رو غارت کردن، مارو بیچاره کردن» یا «حاصل کار دولت، غارت جیب ملت» را سر دادند.

معترضان در شوش نیز درخواست اجرای فوری مواد ۹۶ و ۱۱۱ قانون تامین اجتماعی برای افزیش حمایت‌های اقتصادی دولت و بهره‌مندی از درمان رایگان را مطالبه کردند. در اصفهان بازنشستگان فولاد شعارهای «روسری را رها کن، تورم را مهار کن» و «کشور پردرآمد، چه بر سر تو آمد» را فریاد زدند و در گیلان نیز بازنشستگان به بی‌توجهی دولت به خالی شدن سفره کارگران و بازنشستگان معترض شدند.

اجرای مبلغ همسان‌سازی متناسب با سبد معیشت، برداشتن سقف حقوق، اعطای افزایش‌های ۶۵ درصدی سال‌های ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰، عیدی حداقل دوبرابر حقوق و درمان رایگان، از دیگر مطالبات بازنشستگان معدن و صنعت فولاد اصفهان است.

از سوی دیگر، جمعی از نیروهای پیمانکاری شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب در خوزستان نیز در اعتراض به وضعیت اقتصادی خود تجمع کردند. حذف پیمانکاران و تبدیل وضعیت نیروهای شرکتی، بی‌عدالتی در پرداخت دستمزدها، اصلاح نشدن طرح طبقه‌بندی مشاغل و دریافت نکردن پاداش، از دلایل اعتراض این کارگران است.

کارگران معترض به ایلنا گفتند: «ما ارکان اصلی نفت هستیم، نه ارکان ثالث. بین نیروهای پیمانکاری و کارکنان رسمی شرکت نفت، تفاوت دستمزد و پاداش و مزایا بسیار زیاد است. به‌طور مثال، کارکنان شرکت نفت از وام ۳۰۰ میلیونی بهره‌مند هستند، ولی به ما هیچ کمکی نمی‌کنند.»

در همین حال امروز دبیر خانه کارگر مازندران در گفت‌وگو با رسانه‌ها از دوونیم ماه معوقات دستمزد حدود شش هزار کارگر شاغل در شهرداری ساری و سازمان‌های وابسته به آن خبر داد. کارگران پیمانکاری شاغل در پروژه گردشگری لیپار در منطقه آزاد چابهار نیز خبر دادند که دست‌کم در چهار ماه اخیر حقوق نگرفته‌اند.

عبدالناصر همتی، وزیر اقتصاد دولت پزشکیان، میزان کسری بودجه در سال ۱۴۰۴ را حداقل ۸۵۰ هزار میلیارد تومان اعلام کرده است. هم‌زمان روزنامه جهان صنعت خبر داد که عدد کسری بودجه در سال ۱۴۰۴ با توجه به ادغام مصارف هدفمند‌سازی یارانه با بودجه عمومی دولت و البته تشدید احتمالی تحریم‌های اقتصادی علیه ایران با بازگشت دونالد ترامپ به کاخ سفید، بسیار بیشتر از رقم اعلام‌شده خواهد بود و احتمال دارد به بیش از ۵۰ درصد رقم کلی محاسبه‌شده در لایحه بودجه برسد.

در چنین شرایطی محتمل است که با ادامه روند سقوط هرچه بیشتر شهروندان به زیر خط فقر و افزایش جمعیت مردمی که به فقر سیاه مبتلا می‌شوند، در ماه‌ها و سال آینده بر تعداد و کیفیت تجمعات اعتراضی افزوده شود. این در شرایطی است که علی خامنه‌ای در سخنرانی‌های متعددش طی سه ماه گذشته، کوچک‌ترین اشاره‌ای به افزایش مشکلات معیشتی شهروندان نکرده است.