دانشمندان ناسا هشدار داده‌اند که یک جریان اقیانوسی در قطب شمال، در اثر گرم شدن دما ممکن است جهت خود را تغییر داده و هوای بسیار سردی را به اروپای غربی بیاورد.

جریان اقیانوسی موسوم به چرخاب بوفورت، در جهت عقربه‌‌های ساعت در غرب اقیانوس منجمد شمالی واقع در شمال کانادا و آلاسکا در حال حرکت است؛ جایی که به طور طبیعی آب شیرین را از ذوب شدن یخچال‌های طبیعی، آب‌های هرز رودخانه‌ای و ریزش برف و باران جمع‌آوری می‌کند.

این آب شیرین، یخ‌های دریا را از آب شور، که ممکن است یخ را سریعتر ذوب کند، محافظت می‌کند و باعث خنک نگه داشتن شمال کره زمین می‌شود.

اما سرعت فزاینده آب شدن یخ‌ در اثر تغییرات اقلیمی، به این معناست که مقدار زیادی آب شیرین به طور غیرعادی وارد جریان شده و سپس در معرض هوا قرار می‌گیرند و باعث حرکت چرخاب، با سرعت و تلاطم بیشتری می‌شود.

با استفاده از ۱۲ سال داده‌های ماهواره‌ای، دانشمندان چگونگی متعادل شدن این جریان گردابی و ناپایدار با ورودی بی‌سابقه آب شیرین سرد به آن، و بر هم ریختن این تعادل را در آینده نزدیک مورد بررسی قرار داده‌اند.

از دهه ۱۹۹۰، این گرداب مقدار زیادی آب شیرین را در خود انباشته کرده است، ۸۰۰۰ کیلومتر مکعب، یا تقریبا دو برابر حجم آب دریاچه میشیگان در آمریکا.

پژوهش جدیدی که در مجله «ارتباطات طبیعت» منتشر شده ، نشان می‌دهد که علت افزایش و انباشت آب شیرین در چرخاب، آب شدن یخ‌ دریاها در فصل‌های تابستان و بهار است.

این فرایند طولانی کاهش یخ‌های قطبی در فصل تابستان، دریای غیر منجمد را در معرض بادهای بیشتری قرار می‌دهد و در نتیجه باعث چرخش سریع‌تر چرخاب شده و آب شیرین را در آن حبس می‌کند.

بادهای پایدار غربی به مدت بیش از ۲۰ سال چرخاب را در یک جهت و با سرعت و اندازه بیشتری در جهت عقربه‌های ساعت چرخانده و از خروج آب شیرین از اقیانوس منجمد شمالی جلوگیری کرده است.

این باد غربی 20 ساله، برای آن منطقه غیرعادی است، چرا که در گذشته، جهت باد هر 5 تا 7 سال تغییر می‌کرد.

دانشمندان از نزدیک چرخاب بوفورت و تغییر جهت احتمالی باد را زیر نظر دارند.

در صورتی که جهت باد تغییر کند، چرخاب را در جهت خلاف عقربه‌های ساعت به حرکت در می‌آورد و در نتیجه آب انباشت‌شده در آن به سرعت رها می‌شود.

تام آرمیتاژ، از مؤسسه پژوهشی «جت پروپولشن لابراتوری» وابسته به ناسا در پَسِدینا کالیفرنیا، گفت: «اگر چرخاب بوفورت آب شیرین انباشته‌شده در خود را در اقیانوس اطلس رها سازد، به طور بالقوه چرخش خود را کند می‌کند. این موضوع پیامدهای گسترده‌ای برای آب و هوای نیمکره، به ویژه در اروپای غربی خواهد داشت.»

علت این است که رها شدن حجم بسیار زیاد آب شیرین از اقیانوس منجمد شمالی به اقیانوس اطلس، احتمالا بر سیستم حیاتی جریان آب این اقیانوس اثر عمده‌ای دارد.

تراکم آب شیرین از آب شور کمتر است، بنابراین، دانشمندان هراس دارند که ورود ناگهانی هزاران کیلومتر مکعب آب شیرین به اقیانوس اطلس، جریان‌های آبی این اقیانوس، موسوم به گردش جنوبی اطلس، را بر هم زند.

این سیستم از طریق جریان‌ شمالی آب‌های گرم و شور به لایه‌های بالایی اقیانوس اطلس و جریان جنوبی آب‌های سردتر وعمیق‌تر، آب و هوای اروپای غربی را معتدل نگه می‌دارد.

تغییر این چرخه می‌تواند بر حرکت موجودات زنده این اقیانوس، که اکوسیستم به آن‌ها وابسته است، تاثیر بگذارد.

الک پتی، یکی از نویسنده‌های این مقاله و دانشمند قطب شناس در مرکز پرواز فضایی گودارد ناسا، گفت: «ما انتظار نداریم که این پدیده جلوی جریان اقیانوسی گلف استریم را بگیرد، اما انتظار تاثیر گذاشتن بر آن را داریم. به همین خاطر است که چرخاب بوفورت را به دقت دنبال می‌کنیم.»

دانشمندان می‌گویند، داده‌ها «نشان می‌دهند در حالی که یخ‌ها در اثر تغییرات اقلیمی ‌آب می‌شوند، تعادل شکننده‌ای میان باد و اقیانوس وجود دارد».

دکتر پتی گفت: «این بررسی نشان می‌دهد نابودی یخ‌های دریا تاثیر مهمی ‌بر سیستم آب و هوای ما دارد که ما تازه در حال کشف آن هستیم.»