حدود یک هفته تا مراسم تحلیف ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ که تبحر او در شکل دادن توافق‌ها در دنیای سیاست و تجارت مورد توجه است، باقی مانده است.

توانایی ترامپ در پیش بردن مذاکرات به‌شکل دلخواه از آنجایی برای تحلیلگران مهم است که درگیری‌ها در خاورمیانه همچنان پابرجا است و بسیاری امیدوارند دولت جدید ایالات متحده بتواند به این مناقشات پایان دهد. از سوی دیگر، نگرانی‌ها درباره برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران بیش از پیش افزایش یافته و قدرت‌های غربی درباره این موضوع هشدار می‌دهند.

نشریه نیوزویک در گفت‌وگو با چند کارشناس به این موضوع پرداخته است که آیا دونالد ترامپ می‌تواند در سال ۲۰۲۵ چهره خاورمیانه را تغییر دهد؟ آیا او در دولت بعدی‌اش به گزینه نظامی علیه تاسیسات هسته‌ای جمهوری اسلامی چراغ سبز نشان می‌دهد یا توافق جدیدی به جای برجام در کار خواهد بود؟

نیوزویک، به نقل از یکی از مقام‌های آمریکایی سابق، بی آنکه نامی از او ببرد، می‌نویسد: «چالش‌ها در خاورمیانه قابل توجه‌اند، اما در این میان فرصت‌هایی نیز وجود دارد.»

این مقام سابق دولت ترامپ تاکید کرد: «به نظر می‌رسد دونالد ترامپ می‌خواهد به معامله بزرگ دست یابد. معامله بزرگ چیزی است که از طریق مذاکره با جمهوری اسلامی یا اقدام علیه این کشور یا ترکیبی از هر دو به دست می‌آید و توانایی ۴۵ سال گذشته ایران برای تسلط بر منطقه و به چالش‌ کشیدن قدرت‌های غربی را تغییر می‌دهد.»

این مقام آمریکایی همچنین به «توافق عربستان» اشاره و تاکید کرد که دولت ترامپ به دلایل زیادی به دنبال آن است.

به گفته او، «توافق عربستان سعودی، همان طور که در دولت بایدن مورد توجه بود، در دولت ترامپ نیز مورد تاکید خواهد بود، زیرا در راستای منافع استراتژیک بلندمدت جهانی ایالات متحده است و توافقی فراتر از عادی‌سازی رابطه عربستان و اسرائیل به شمار می‌آید.»

به نوشته نیوزویک، در حالی که احتمال به نتیجه رسیدن توافق عربستان وجود دارد، بیشتر نگاه‌ها متوجه این است که دولت ترامپ درمورد جمهوری اسلامی ایران چه سیاستی در پیش خواهد گرفت.

در میان تنش‌های فزاینده خاورمیانه، یکی از مهم‌ترین بازیگرانی که در این نبردها نقش داشت جمهوی اسلامی ایران بود که از طریق ائتلاف محور مقاومت و همچنین تبادل مستقیم بی‌سابقه حملات با اسرائیل به این مبارزه پیوست. برخی معتقدند که جمهوری اسلامی به تلافی شکست‌های اخیر متحدانش در میدان نبرد فعالیت‌های هسته‌ای‌اش را سرعت بخشیده است.

یکی از مقام‌های سابق دولت ترامپ به نیوزویک گفت که در حال حاضر تهران درخواست‌هایی را برای گفت‌وگو مطرح کرده است.

او در این مورد افزود: «جمهوری اسلامی نشانه‌های واضحی ارسال کرده است مبنی بر اینکه خواهان معامله است؛ چه این معامله چیزی شبیه توافق برجام باشد، چه ترتیبات جدیدی اتخاذ شود یا حتی یک توافق جزئی رخ دهد. این تلاش‌ها همزمان با آن است که ایران در داخل با مشکلات اقتصادی و اجتماعی گسترده‌ای دست‌به‌گریبان است و بیش از پیش آسیب‌پذیر به نظر می‌رسد.»

در همین حال داگلاس سیلیمن، رئیس موسسه کشورهای عربی خلیج فارس در واشینگتن، به نیوزویک گفت: «به نظر می‌آید که رئیس‌جمهوری آینده آمریکا احتمالا سیاست «فشار حداکثری» را درمورد جمهوری اسلامی ایران به کار می‌گیرد تا در صورتی که ایرانی‌ها مایل به مذاکره باشند، ایالات متحده از اهرم فشار اقتصادی برخوردار باشد و خواسته‌هایش را پیش ببرد.»

سیلیمن در ادامه تاکید کرد: «فکر می‌کنم که ترامپ ممکن است در دولت جدیدش به مذاکره و پذیرش نوعی جایگزینی برای توافق هسته‌ای ایران مایل باشد، اما این موضوع را طوری پیش خواهد برد که منافع مدنظرش تامین شود. در ایران نیز شرایط سختی حکمفرما است که ممکن است برای گفت‌وگو فرصتی را فراهم کند که متفاوت از آن چیزی باشد که در دولت بایدن رخ داد.»

او در عین حال به این اشاره کرد که تهدیدهای نظامی ترامپ علیه جمهوری اسلامی ایران یکی از اهرم‌های قوی دولت او در پیشگیری از توسعه برنامه هسته‌ای ایران است.

سیلمین افزود: «تهران در حال حاضر به‌خوبی می‌داند که ترامپ آماده است گروهی را با خود به کاخ سفید ببرد که برخی‌شان موافق حمایت از اقدام نظامی و حتی پیگیری تغییر رژیم در تهران‌اند. از این رو، جمهوری اسلامی ممکن است تصمیم بگیرد معامله کند و البته این احتمال نیز قوی است که به جای مذاکره مخاطره بزرگی را متحمل شود و برنامه تسلیحات هسته‌ای‌اش را شدت ببخشد، نیروهای نیابتی را در یمن و لبنان دو برابر کند و در نهایت بکوشد راهی برای قدرت‌نمایی پیدا کند.»

به نوشته نیوزویک، ترامپ در دولت جدید از «توقف جنگ‌ها» صحبت کرده، اما پیش از این، چند بار در دوره اول ریاست‌جمهوری‌اش، جمهوری اسلامی ایران را به حمله تهدید کرده بود. در ژانویه ۲۰۲۰ نیز او اقدام بی‌سابقه‌ای انجام داد و دستور کشتن قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران، را صادر کرد.

با توجه به این رویکرد، تهدید رویارویی مستقیم ایالات متحده و ایران همچنان پابرجا است است، زیرا تهران در دولت بایدن از مواضع قبلی‌اش عقب‌نشینی نکرده است.

مایکل مالروی، یکی از اعضای ارشد در دولت قبلی ترامپ، نیز در این زمینه به نیوزویک گفت: «اگر اطلاعات مشخصی وجود داشته باشد که جمهوری اسلامی برای دستیابی به سلاح هسته‌ای تلاش می‌کند، بسیار محتمل است که ایالات متحده در حمله به تاسیسات هسته‌ای ایران مشارکت کند.»

مالروی تاکید کرد: «ممکن نبود این حرف را دو ماه پیش یا قبل از آن بگویم، اما در حال حاضر فکر می‌کنم اکنون به نقطه‌ای رسیده‌ایم که دولت بعدی آمریکا اقدام نظامی علیه جمهوری اسلامی ایران را بررسی خواهد کرد.»