دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا اخیرا در مصاحبه با فاکس‌نیوز در تشریح توافق هستهای مورد نظرش با جمهوری اسلامی گفته است که توافقی می‌خواهد که زمینه بازرسی و نظارت را فراهم کند و سپس یا برنامه‌ها نابود شود و یا به‌طور کامل اطمینان حاصل شود که هرگز امکان هستهای شدن (دستیابی به سلاح هستهای) وجود نخواهد داشت.
چارچوبی که به‌نظر می‌رسد می‌تواند شباهت‌هایی با خلع سلاح هستهای لیبی داشته باشد هرچند که ترامپ به نام لیبی اشاره نکرده است. در سال ۲۰۰۳ نیز بازرسان بین‌المللی وارد تاسیسات هستهای، شیمیایی و موشکی لیبی شدند و فعالیت‌ها را کاملا خنثی کردند.
اما چند روز قبل از این مصاحبه ترامپ، سفیر اسرائیل در آمریکا نیز اشاره شفاف‌تری به الگوی لیبی داشت. او گفت: «تنها راه موثر برای متوقف کردن برنامه هستهای ایران توافقی مشابه مدل لیبی است که شامل تخریب کامل زیرساخت‌های هستهای و جمع‌آوری اورانیوم غنی‌شده باشد.»
یحیئیل لیتر به فاکس‌نیوز گفت: «اگر توافق با جمهوری اسلامی از نوع توافق لیبی باشد، به این معنی که وارد ایران شویم و ذخایر اورانیوم غنی‌شده را جمع‌آوری و زیرساخت‌های هستهای را نابود کنیم، دقیقا چیزی است که می‌خواهیم به آن برسیم.»
پیش از آن، بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل نیز که به عنوان نخستین رهبر خارجی برای دیدار با ترامپ به کاخ سفید رفته بود، پس از ابراز تمایل ترامپ برای توافق با جمهوری اسلامی در کنفرانس خبری گفت: «اگر این توافق تضمین‌کننده دست‌نیافتن جمهوری اسلامی به سلاح هستهای باشد از آن استقبال می‌کنیم.»
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
دونالد ترامپ نیز بارها گفته است که آنچه از تهران می‌خواهد شفاف است: جمهوری اسلامی هرگز نمی‌تواند سلاح هستهای داشته باشد. او که برجام را بدترین توافق تاریخ آمریکا خوانده که مسیر دستیابی به سلاح هستهای را هموار می‌کند و از آن خارج شده است، به‌طور حتم به‌دنبال تکرار تجربه‌ای مانند برنامه جامع اقدام مشترک و باقی‌گذاشتن ظرفیت‌های قابل توجه غنی‌سازی اورانیوم در ایران نیست.
هرچند ممکن است توافق مورد نظر ترامپ دقیقا مشابه الگوی لیبی نباشد، اما او در مصاحبه با فاکس به برخی ابعاد این توافق اشاره کرده است که شباهت‌هایی با توافق خلع سلاح لیبی دارد.
فارغ از اینکه جمهوری اسلامی باوجود برخی شباهت‌ها به وضعیت لیبی تحت تحریم و در انزوا، باتوجه به سرنوشت معمر قذافی چقدر احتمال دارد تن به توافقی اینچنینی بدهد، هنوز هم بسیاری در آمریکا آن را یکی از توافق‌های موفق سیاست خارجی آمریکا می‌دانند که ترکیبی از دیپلماسی و فشار تحریم بود.
دولت آمریکا نخست در سال ۱۹۷۳ لیبی را به دلیل حمایت از تروریسم بین‌المللی، توسعه برنامه‌های تسلیحات کشتار جمعی، و نقض حقوق بشر تحریم کرد و در سال ۱۹۷۹، همزمان با انقلاب ۵۷ در ایران، لیبی را در فهرست دولت‌های حامی تروریسم قرار داد. دهه ۸۰ میلادی، برای لیبی با مجموعه‌ای از تحریم‌ها همراه بود و در سال ۱۹۹۶ قانون تحریم‌های ایران-لیبی با هدف مقابله با تسلیحات کشتار جمعی در کنگره به تصویب رسید. پنج سال بعد، شرکت‌هایی که با صنعت نفت و گاز لیبی همکاری می‌کردند یا در کمک به لیبی برای دستیابی به سلاح‌های هستهای، شیمیایی و بیولوژیک نقش داشتند براساس همین قانون مجازات شدند.
شورای امنیت سازمان ملل نیز در سال ۱۹۹۲ باتوجه به پرونده‌های بمب‌گذاری در یک پرواز پان‌آم در سال ۱۹۸۸ و یک پرواز فرانسوی در نیجر در سال ۱۹۸۹، لیبی را تحریم کرد. هفت سال بعد وقتی لیبی دو مقام خود را برای محاکمه در این زمینه تحویل داد، این تحریم‌ها را تعلیق و در سال ۲۰۰۳ همزمان با پذیرش پرداخت غرامت به خانواده قربانیان، تحریم‌ها را لغو کرد.
طرابلس چند ماه قبل از پرداخت این غرامت (زمانی که هنوز صدام حسین سقوط نکرده بود) با بریتانیا تماس گرفت تا درباره حل نگرانی‌های آمریکا درباره توسعه سلاح‌های نامتعارف وارد گفت‌و‌گو شود.
لیبی سرانجام در ۱۹ دسامبر ۲۰۰۳، در حالی که نیروهای آمریکایی صدام حسین را دستگیر کرده بودند، اعلام کرد برنامه هستهای خود را کنار گذاشته و از بازرسان بین‌المللی برای نظارت بر این اقدام دعوت کرد. پس از این اقدام، بازرسان وارد تاسیسات هستهای لیبی شدند و برنامه‌های شیمیایی، هستهای و موشکی لیبی را خنثی کردند و سپس آمریکا گام‌هایی در مسیر احیای روابطی برداشت که دو سال پس از انقلاب ۵۷ در ایران قطع شده بود. معمر قذافی سرانجام در سال ۲۰۱۱ سقوط کرد.
انجمن کنترل تسلیحاتی درباره خلع‌سلاح لیبی می‌نویسد، رایزنی‌های محرمانه برای حلوفصل مساله لیبی از سال‌ها قبل آغاز شده بود. مارتین ایندایک، معاون پیشین وزیر امور خارجه ایالات متحده در امور خاورمیانه در دوران دولت کلینتون، در مقاله‌ای که در مارس ۲۰۰۴ در فاییننشال تایمز، منتشر شد، نوشت که ایالات متحده از سال ۱۹۹۹ گفتگوهای محرمانه‌ای با لیبی آغاز کرد تا این کشور را متقاعد کند که مسائل مربوط به فعالیت‌های تروریستی خود را حلوفصل کند.
