روز جمعه دهم اسفند، پس از توقیف سریال تاسیان، دست‌اندرکاران این سریال سه‌ قسمت نخست آن را در یوتیوب منتشر کردند، سپس بخش‌هایی از قسمت چهارم آن نیز، که قرار بود روز جمعه رسما منتشر شود، در یوتیوب منتشر شد. حالا تهیه‌کنندگان این سریال خبر داده‌اند که باقی قسمت‌های این سریال توقیفی را نیز در یوتیوب منتشر خواهند کرد. پیش‌تر خبرگزاری میزان، ارگان رسانه‌ای قوه قضائیه جمهوری اسلامی، خبر داده بود که این سریال با دستور قضایی اجازه انتشار ندارد.

این تصمیم ظاهرا پس از آن گرفته شد که در اواخر بهمن‌ماه ستاد امر به معروف و نهی از منکر، اعلام کرد به دلیل آنچه «محتوای نامناسب» در سریال تاسیان خوانده شده است، از «فیلیمو» (پایگاه پخش‌کننده) شکایت کرده است. در همین زمینه نیز یاسر خلیلی، مدیرکل حقوقی این ستاد گفته بود که این سریال «شامل صحنه‌هایی از رقص، بوسه و در آغوش کشیدن» است و مدیران فیلیمو باید در دادگاه حاضر شوند و درباره آن توضیح دهند.

«تاسیان» واژه‌ای در گویش گیلکی است که به غم عمیق، دلتنگی شدید، دوری و جدایی اشاره دارد، حالتی که فرد را از انجام هر کاری بازمی‌دارد. پاکروان در انتخاب این نام از کتاب هوشنگ ابتهاج الهام گرفته است.

اعتراض به عاشقانه‌ای بر بستر تاریخ معاصر

روز جمعه، اندکی پس از انتشار چهار قسمت نخست سریال تاسیان در یوتیوب، هزاران نفر به تماشای سریالی نشستند که به گفته تینا پاکروان، فیلمنامه‌نویس و کارگردانش، داستانی عاشقانه بر بستر تاریخ معاصر ایران است. با این حال، سویه تاریخی این اثر به دلیل شرایط امروز ایران و دیدگاه مردم درمورد آنچه تحت عنوان «انقلاب اسلامی» در سال ۱۳۵۷ رخ داد، بخش عاشقانه داستان را به عقب رانده و وجه تاریخی‌اش را پررنگ‌تر کرده است.

طی روزهای اخیر، بسیاری از مخاطبان سریال تاسیان در شبکه‌های اجتماعی روایت کرده‌اند که با دیدن این اثر روزهای شکوفایی ایران تا قبل از وقوع انقلاب اسلامی را به خاطر آورده‌اند.

سریال تاسیان، در واقع تصویر ایران در آخرین سال‌های دهه ۵۰ را به تصویر می‌کشد. زمانی‌که طیف‌های مختلف سیاسی و اجتماعی به بیان‌ دیدگاه‌ها و آرمان‌های‌شان می‌پرداختند و از این رهگذر برخی اقشار جامعه نیز تحت‌تاثیر برخی القائات بعضی طیف‌های سیاسی مانند مجاهدین و چپ‌ها به جریان «انقلابی» پیوستند، بی‌آنکه دانش کافی و نگرش دقیقی درباره این جریان‌ها داشته باشند.

با این حال، قهرمانان سریال تینا پاکروان در دو گروه اصلی تقسیم شده‌اند، آن‌هایی که مانند جمشید پدر شیرین، آرمانی جز رشد و پیشرفت ایران ندارند و برای آن تلاش می‌کنند و برخی دیگر مانند پدر امیر، که محمدرضا شریفی‌نیا نقش آن را بازی می‌کند، نماینده طیف سنتی و مذهبی جامعه‌اند که احتمالا هدف تبلیغات مذهبیون افراطی نیز قرار می‌گیرند.

سریال تاسیان، رسانه‌ها، نهادهای تبلیغاتی و مقام‌های جمهوری اسلامی را به‌شدت عصبانی کرده است. به همین دلیل چند روز قبل از پخش آن، اعلام شد که امکان پخش این سریال به دلیل «نداشتن صیانت تینا پاکروان» امکان‌پذیر نیست. احراز صیانت هنرمندان طرحی است که پس از پیوستن برخی هنرمندان به خیزش سراسری ۱۴۰۱ مطرح شد، به این معنا که دست‌اندرکاران حوزه‌های مختلف هنری برای ادامه حیات حرفه‌ای‌شان باید تاییدیه‌های لازم را از نهادهای مرتبط داشته‌ باشند.

به‌رغم منعی که برای پخش سریال تاسیان مطرح شده بود، قسمت‌ اول این اثر نمایشی در نهایت منتشر شد اما حاشیه‌های آن نه‌تنها پایان نیافت که افزایش پیدا کرد.

مخالفان این سریال به صحنه‌های رقص و پایکوبی این سریال و مصرف نوشیدنی‌های الکلی آن اعتراض کرده‌اند و کارزارهایی برای توقیف آن تشکیل داده‌اند. تینا پاکروان نیز در مصاحبه‌هایی به مخالفان تاخت و آن‌ها را متهم کرد که از یک سریال عاشقانه می‌ترسند.

کارگردان تاسیان همچنین به این موضوع اشاره کرد که سال‌های سال در سینما و تلویزیون جمهوری اسلامی، افراد وابسته به ساواک در حال مصرف نوشیدنی‌های الکلی نشان داده شده‌اند و او نمی‌توانسته است «یک ساواکی را در حال نماز خواندن نشان دهد».

پاکروان در واقع تلویحا تایید کرد که نگرانی مخالفان سریال تاسیان دلایل دیگری به جز صحنه‌های رقص و پایکوبی دارند، درحالی‌که او در مقام سازنده این اثر فقط قصد داشته است که دو گروه اصلی مخالف و موافق انقلاب اسلامی و دیدگاه‌هایشان را به تصویر بکشد.

کارگران سریال تاسیان به اعتراض‌های مربوط به حجاب زنان نیز پاسخ داد و گفت که نمی‌توان گفت که ۵۰ سال قبل و پیش از انقلاب همه زنان حجاب کامل داشتند، زیرا نتیجه‌اش این می‌شود که حتی خاندان‌ پهلوی نیز با حجاب کامل به تصویر کشیده شوند.

اعتراض‌ها به سریال تاسیان وقتی تشدید شد که ساواک امیر بازیگر نقش اول داستان را دستگیر و پس از بازجویی کوتاه آزاد کرد. بعد از آن نیز عضویت امیر در ساواک با هدف وصال شیرین مخالفان را به‌شدت عصبانی کرد. زیرا در بخش‌هایی از قسمت سوم دانشجویان معترض با کم‌ترین خشونت دستگیر می‌شوند و در اتاق بازجویی هم امیر وقتی در مقام مامور ساواک روبه‌روی شیرین می‌نشیند با او به مهربانی سخن می‌گوید و نگرانی‌اش را برطرف می‌کند.

پخش این صحنه‌ها نتیجه‌ای جز هجوم فزاینده مخالفان نداشت، به‌طوری‌که حمله‌های سازمان‌دهی‌شده‌ای را در شبکه‌های اجتماعی آغاز کردند، با این ادعا که «پاکروان در تاسیان در پی سفیدشویی ساواک است».

دلواپسان از چه می‌ترسند؟

سریال تاسیان چند قهرمان اصلی دارد، امیر با بازی هوتن شکیبا، جوانی اهل کتاب و ادبیات و از خانواده‌ای مذهبی و سنتی است، در چاپخانه کار می‌کند و راه روشن زندگی‌اش را در امروزی شدن و بیشتر خواندن و بیشتر دانستن می‌داند.

شیرین نجات، دختر جمشید نجات هم مانند امیر اهل کتاب و ادبیات است. برای کودکان محروم ترویج‌گری می‌کند و عمیقا اعتقاد دارد که اظهارنظر درباره جریان‌ها و دیدگاه‌های سیاسی به سواد کافی نیاز دارد. او مصمم است که خود را از هیجانات کاذب سیاسی دور نگه‌ دارد.

پدرش جمشید نجات نیز کارخانه الیاف دارد، به کارکنانش رسیدگی می‌کند و برای آنان مدرسه و اکابر می‌سازد و به دخترش نیز در مسیر ترویج‌گری و کارهای داوطلبانه کمک می‌کند. او معتقد است که باید ماند و ایران را ساخت و از طیف‌هایی مانند کمونیست‌ها پرهیز داشت.

پدر و برادر امیر نیز همان طور که گفته شد، نماینده قشر مذهبی و سنتی جامعه‌اند که حلال و حرام سرشان می‌شود و زندگی زیر سایه دین را انتخاب کرده‌اند.

اما در این میان به نظر می‌رسد آنچه امنیتی‌ها را برافروخته این است که ایران دوران پهلوی را به‌شکلی معنادار در حال شکوفایی و حرکت به سوی مدرنیته نشان می‌دهد.

قهرمانان داستان از کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان سخن می‌گویند که ترویج‌گری برای کودکان محروم را در اولویت قرار داده است و افرادی مانند عباس کیارستمی در آن فعالیت دارند. از تئاتر شهر سخن می‌گویند و از موزه هنرهای معاصر که هر معماری باید بنای باشکوه آن و نمایشگاه‌های جذابش را ببیند و چه کسی است که نداند هر سه این مجموعه‌ها یعنی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، تئاتر شهر و موزه هنرهای معاصر نتیجه اهتمام شهبانو فرح پهلوی برای فرهنگ و هنر ایران بودند.

این موضوع را دلواپسان نظام جمهوری اسلامی نیز دریافتند. کما اینکه خبرگزاری فارس، وابسته به سپاه پاسداران، در گزارشی به این سریال تاخت و نوشت: «تاسیان به‌ظاهر قصد بازنمایی فضای اجتماعی ایران در آستانه انقلاب اسلامی را دارد اما روایتی تحریف‌شده و جهت‌دار از آن دوران ارائه می‌دهد.»

رسانه وابسته به سپاه پاسداران همچنین ادعا کرد: «این سریال، با نادیده گرفتن بسیاری از واقعیت‌های تاریخی، به سفیدشویی ساواک، ترویج سبک زندگی اشرافی، تحریف مبارزات انقلابی و شخصیت‌پردازی مغرضانه پرداخته است.»

فارس همچنین مدعی شد: «کاراکترهایی که به‌نوعی نماینده جریان سلطنت‌طلبی هستند، افرادی عمیق، چندبعدی، باهوش و دارای انگیزه‌های پیچیده نمایش داده می‌شوند، در حالی که مخالفان رژیم یا افرادی احساساتی، بی‌فکر و سطحی هستند، یا به‌صورت کاریکاتوری به نمایش درآمده‌اند.»

قضاوت درباره اینکه سریال تاسیان در قسمت‌های پسین چگونه پیش خواهد رفت در حال حاضر امکان‌پذیر نیست. برخی منتقدان حتی به این موضوع اشاره کرده‌اند که ممکن است جریان داستان در نهایت به‌گونه‌ای دیگر پیش برود. به‌خصوص که در تاسیان افرادی مانند محمدرضا شریفی‌نیا و مهران مدیری بازی کرده‌اند که حرف‌وحدیث‌هایی درباره وابستگی آنان به جمهوری اسلامی مطرح است.

با این حال، نمی‌توان انکار کرد که سریال تاسیان، در هنگامه‌ای که بیش از چهاردهه حاکمیت جمهوری اسلامی دستاوردی جز ویرانی، فقر و نابسامانی برای ایران نداشته است و بسیاری از مردم بازگشت به دوران شکوه ایران را خواستارند و از «فتنه ۵۷» سخن می‌گویند، حتی اگر روایت عاشقانه‌ای در بستر تاریخ باشد، دست‌کم در نخستین قسمت‌ها روایتی تاریخی است که در پس‌زمینه‌اش قصه‌ای عاشقانه هم روایت می‌شود. روایتی از تاریخ معاصر ایران که در نهایت به استقرار حکومت دینی و پیامدهایش انجامید.