«شرایط تحت کنترل است»، «واقعیت‌ها را به مردم گفتیم»؛ «آمار فوت شدگان و مبتلایان اعلام شود». این جمله‌های حسن روحانی در نخستین جلسه ستاد ملی مبارزه با کرونا است که روز گذشته و یک هفته  پس از اعلام مرگ دو نفر بر اثر ابتلا به کرونا برگزار شد. 

مشابه این جمله‌ها قبلا در مواجهه با سرکوب خونین اعتراض‌های مردمی آبان‌ماه و سرنگونی هواپیمای اوکراینی در دی‌ماه بیان شده بود و نتیجه آن اعلام نشدن آمار کشته‌های این اعتراض‌ها و جعبه‌ سیاهی است که در جریان گروکشی سیاسی و تلاش برای امتیاز‌گیری، باز‌نشده باقی‌مانده است.

عالی‌ترین مقام اجرایی کشور، سه ماه است که از «مسئولان» می‌خواهد آمار کشته‌های اعتراض آبان‌ماه را اعلام کنند. روحانی در آبان‌ماه، تهدید معترضان به رصد شدن با دوربین‌های سطح شهر و ایزوله مردم یک کشور به کمک قطع اینترنت را نیز «کنترل شرایط» خوانده بود. رئیس‌جمهور ایران، سه روز انکار و تکذیب حقیقت جان باختن ۱۷۶ انسان در نتیجه برخورد دو موشک مجاورتی به پرواز شماره ۷۵۲ خط هوایی بین‌المللی اوکراین را هم «شفافیت و صداقت» تعبیر کرده بود.

روحانی روز گذشته گفت :«مردم باید به وزارت بهداشت، ‌درمان و آموزش پزشکی که از طریق صدا و سیما درباره کرونا اطلاع‌رسانی می‌کند،‌ اعتماد کنند.»

فارغ از اینکه قرار دادن نام صدا و سیمای جمهوری اسلامی در عبارتی که قرار است اعتماد مردم را برانگیخته کند، چه اندازه کارآیی دارد، عملکرد مقامات تهران در یک هفته‌ای که خبر رسمی شیوع کرونا در کشور اعلام شده، در خوش‌بینانه‌ترین حالت با اعتمادسازی فاصله دارد.

در حالی که در یک ماه گذشته همه گزارش‌های مربوط به شیوع کرونا در ایران قاطعانه تکذیب شد،‌ ناگهان چهارشنبه گذشته خبر رسید که دو نفر در قم جان خود را بر اثر ابتلا به این ویروس از دست داده‌اند. این ویروس می‌تواند دو هفته یا بیشتر در بدن بدون علامت بماند. این به معنی مبتلا شدن این افراد در همان زمانی است که شیوع آن در کشور تکذیب می‌شد و هواپیمایی ماهان مشتاقانه پروازهای‌اش را در مسیر چین برقرار نگاه‌داشته بود.

پنهان‌کاری و عدم اطلاع‌رسانی شفاف در یک هفته گذشته نیز ادامه داشته است. دوشنبه این هفته، ‌در همان روزی که وزیر بهداشت در جلسه غیرعلنی مجلس شورای اسلامی تعداد جان‌باختگان را ۱۲ نفر اعلام کرد، احمد امیرآبادی فراهانی،‌ نماینده قم در مجلس گفت که شمار قربانیان در این شهر ۵۰ نفر است و این ویروس از سه هفته قبل در قم شیوع پیدا کرده بود و نخستین مورد فوت نیز ۲۴ بهمن به ثبت رسیده است.

پاسخ وزارت بهداشت به اظهارات نماینده قم، تکذیب بود؛‌ همانگونه که گزارش روزنامه ایران در  ۲۳ بهمن‌ماه در مورد مرگ زن ۶۳ ساله مشکوک به کرونا در تهران تکذیب شد.

تفاوت ۲۰۰ برابری آمار رسمی و تحقیقی

خط ثابت پنهان‌کاری و بی‌مسئولیتی در مدیریت یک بحران انسانی همچنان ادامه دارد. بر اساس آمار رسمی اعلام شده از سوی مرکز اطلاع‌رسانی وزارت بهداشت در ظهر امروز (چهارشنبه)، تا کنون ۱۹ نفر جان خود را بر اثر ابتلا به کروناویروس جدید (کووید-۱۹) از دست داده‌اند و ۱۳۹ مورد ابتلا نیز به ثبت رسیده است. اما آمار غیررسمی اعداد بسیار بزرگ‌تری را اعلام می‌کند. همچنین استانداردهای جهانی نشان می‌دهد که حدود ۲ درصد مبتلایان بر اثر ابتلا به کرونا جان خود را از دست می‌دهند. به این ترتیب حتی براساس آمار رسمی منتشر شده  (۱۵ مرگ) نیز تعداد مبتلایان صدها نفر بیشتر از رقم ۱۳۹ نفری است که به طور رسمی اعلام شده است. 

از سوی دیگر محققان کانادایی می‌گویند تعداد مبتلایان در ایران حدود ۲۰۰ برابر رقم اعلام شده است.

بر اساس مدلسازی این محققان در بیمارستان عمومی تورنتو و دانشگاه تورنتو که چکیده‌ای از آن در تاریخ ۲۴ فوریه منتشر شده، با توجه به  تعداد مسافران ایرانی مبتلا به کرونا در کشورهای مختلف، تعداد مبتلایان در ایران ۱۸ هزار و ۳۰۰ نفر برآورد شده است. پنجشنبه گذشته،‌ زمانی که ایران تعداد مبتلایان به ویروس کرونا را ۵ نفر اعلام می‌کرد، بریتیش کلمبیا در کانادا از شناسایی یک مورد جدید ابتلا به کرونا خبر داد که اخیرا به ایران سفر کرده بود. یک زن ۳۰ ساله دیگر نیز هنگام بازگشت از ایران به کانادا مبتلا به کرونا شناخته شده بود. موارد دیگری از مسافران مبتلا به کرونا در هنگام بازگشت از ایران در لبنان، عراق، کویت،‌ بحرین و امارات متحده عربی گزارش شده است.

این تحقیق می‌گوید که ویروس کرونا از یک ماه و نیم قبل در ایران شیوع پیدا کرده بود.

بر اساس برآورد این تحقیق، فراگیری کروناویروس در ایران، به شیوع جهانی گسترده‌تر آن دامن می‌زند.

نگاه ایدئولوژیک، از آمریکا تا کرونا

روحانی در بخش دیگری از اظهارات روز گذشته خود گفت که دشمن می‌خواهد با هراس افکنی در مورد کرونا،‌ کشور را تعطیل کند. پیش از او نیز آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی به طور تلویحی استقبال اندک از انتخابات مجلس شورای اسلامی را به دشمن و کرونا ربط داده بود.

ارتباطی که این روزها بین «آمریکا» و «کرونا» برقرار شده، عجیب نیست. چرا که کارکرد شعار «مرگ بر آمریکا» پیوند دادن بحران‌ها با این دشمن خودخوانده است. آیت‌الله خمینی، بنیانگذار جمهوری اسلامی ۴۱ سال قبل پیش‌بینی کرده بود که ریشه همه مشکل حال و آینده ایران،‌ آمریکاست. 

اما بین شعار «مرگ بر آمریکا» و کرونا ارتباط دیگری نیز برقرار است. به همان اندازه که تحقق رویای سقوط آمریکا در چهار دهه گذشته بدون در اختیار داشتن ابزار لازم امکان‌پذیر نبود، شعار «شکست کرونا» نیز بدون پشتوانه علمی و عملی محقق نمی‌شود. چهار دهه است که آمریکا بر خلاف پیش‌بینی مقامات جمهوری اسلامی سقوط نکرده و تنها حاصل آرزوی مرگ برای آمریکا برای مردم ایران، تحریم و انزوای سیاسی و اقتصادی هرچه بیشتر بوده است. ساده‌انگاری و امنیتی‌کردن ویروسی که در حدود ۳ ماه، بیش از ۲ هزار و ۷۰۰ نفر را قربانی کرده،  حدود ۸۰ هزار نفر به آن مبتلا شده و بیش از ۳۰ کشور با آن درگیر شده‌اند نیز خطری جدی و فوری برای سلامت شهروندان به‌شمار می‌رود. 

در شرایطی که سازمان بهداشت جهانی در مورد همه‌‌گیری جهانی کروناویروس هشدار داده، نه تنها چین به عنوان منشاء ویروس کرونا در سه ماه گذشته، بلکه هیچ کشور دیگری هنوز ادعای کنترل شدن آن را ندارد. ۵۰ میلیون نفر از جمعیت استان هوبی و شهر ووهان به عنوان منشاء شیوع کرونا در چین،‌ بیش از یک ماه است که در قرنطینه به سرمی‌برند و محدودیت‌ها همچنان ادامه دارد. دیگر کشورهایی که مواردی از ابتلا به کرونا در آنها گزارش شده نیز قرنطینه را اعمال می‌کنند. از جمله استرالیا که یک جزیره دورافتاده را به این منظور تجهیز کرده یا ایتایا که به محض ظهور نخستین نشانه‌های بیماری، قرنطینه را اعمال کرد. 

اما‌ سعید نمکی،‌ وزیر بهداشت ایران که تا هفته قبل در خط مقدم تکذیب شیوع کرونا در ایران قرار داشت،‌ اکنون ادعای «مهار قطعی» کروناویروس را مطرح می‌کند. از سوی دیگر، ایرج حریرچی، معاون او که خبر فوت ۵۰ نفر در قم را کذب خوانده و گفته بود در صورت صحت آن از مقام خود استعفا می‌کند، اکنون خود به کرونا مبتلا شده و در عین حال در پیامی ویدئویی شعار می‌دهد: «کرونا را شکست می‌دهیم»! تاکید کارشناسان بر قرنطینه قم نیز از نظر مسئولان اقدامی قرون وسطایی است. روحانی هم امروز گفت:«هیچ تصمیمی برای قرنطینه محل یا شهری مطرح نیست، تصمیم‌گیری در مورد تعطیلی و یا ایجاد هرگونه محدودیت به خاطر کرونا با ستاد ملی مبارزه با کرونا است.»

تنها در یک هفته اخیر بالاترین میزان مرگ ناشی از کرونا در خارج از چین در ایران به ثبت رسید و تعداد به سرعت در حال افزایش است. آمار واقعی تعداد مبتلایان در دست نیست، قم بر خلاف شهر ووهان چین به عنوان کانون ویروس کرونا قرنطینه نشده، هیچ برنامه‌ریزی منسجمی برای مهار بحران وجود ندارد، ظرفیت‌ها و امکانات مراکز درمانی پاسخگوی نیازها نیست و پنهان‌کاری و اطلاع‌رسانی قطره‌چکانی ادامه دارد. اما به گفته رئیس‌جمهور کشور از روز شنبه به روال عادی بازمی‌گردد تا ثابت کند که تسلیم «هراس‌افکنی» دشمن نشده است. مردم در ایران جان می‌سپارند تا مقامات تهران نشان دهند در مواجهه با یک «ویروس» نیز این ایدئولوژی است که بر همه استانداردهای بهداشتی پذیرفته شده جهانی تقدم دارد.