در حالی که بازار جهانی نفت با کاهش تقاضا و کاهش قیمت روبه‌رو است، کشورهای عمده تولید کننده نفت به شدت نگران آینده سهم خود در بازار جهانی نفت و تاثیر منفی کاهش قیمت نفت بر اقتصاد خودشان هستند. برخی از کارشناسان انرژی بر این باورند که شیوع ویروس کرونا و کاهش قیمت نفت فرصت مناسبی برای دولت‌ها برای سرمایه‌گذاری بیشتر در انرژی‌های تجدیدپذیر و افزایش سهم انرژی‌های نو در سبد انرژی کشورهاست.  افزایش سهم انرژی‌های تجدیدپذیر نه تنها باعث افزایش اشتغال در این بخش خواهد شد، بلکه در عین حال با افزایش سهم انرژی‌های تجدیدپذیر و کاهش سهم سوخت‌های فسیلی، شرایط مناسبی برای کشورها در مسیر کاهش  گازهای گلخانه‌ای و رسیدن به اهداف نشست زیست‌محیطی پاریس فراهم خواهد شد. هر چند، در این راستا کشورها با چالش‌های متعددی در بهره‌گیری بیشتر از انرژی‌های تجدیدپذیر نیز روبه‌رو هستند.

افزایش سهم انرژی‌های تجدیدپذیر در کوتاه مدت

طبق آخرین گزارشی که آژانس بین‌الملی انرژی در اواخر سال قبل میلادی منتشر کرد، سهم تجدیدپذیر در سبد انرژی کشورهای جهان در سال ۲۰۱۹ در مجموع نزدیک به ده درصد بوده است. این گزارش پیش‌بینی کرده بود که در شرایط عادی، سهم انرژی‌های  تجدیدپذیر در پایان یک دوره پنچ ساله به ۱۲ ٪ خواهد رسید.  در ادامه این گزارش، به مشکلات پیش روی کشورها در بهره‌گیری از این انرژی‌ها نیز اشاره شده است. بر اساس آن گزارش، بیشتر پتانسیل انرژی‌های  تجدیدپذیر موجود در کشورهای جهان مورد استفاده قرار نخواهد گرفت. عدم بهره‌گیری از تما می‌این قابلیت‌ها باعث خواهد شد تا کشورها در دسترسی به اهداف خود در کاهش اثرات تغییرات اقلی می‌با مشکلات زیادی روبه‌رو شوند.  این گزارش خواستار توجه بیشتر  دولت‌ها و اتخاذ  سیاست جدی‌تر برای حمایت از این انرژی‌ها شده است.

شیوع ویروس کرونا و کاهش قیمت نفت و گاز

شیوع ویروس کرونا که از اواخر دسامبر گذشته در ووهان چین شروع شد، به تدریج تاثیر منفی خود را بر بازار نفت هم گذاشت. پیش از شیوع ویروس کرونا هم بازار نفت با مازاد عرضه روبه‌رو بود. شیوع ویروس کرونا روند کاهش قیمت نفت را سرعت بخشید، و تا روز ۷ آوریل، قیمت نفت برنت با کاهش ۵۳ درصدیدر قیاس با ژانویه گذشته، به رقم ۳۴ دلار در هر بشکه رسید. 

 بازار گاز و ال ان جی نیز از نوسانات قیمت نفت تاثیر پذیرفت. با توجه به آن که قیمت گاز شاخصی از قیمت نفت است و در حال حاضر هم بازار ال ان جی با مازاد عرضه مواجه است، قیمت گاز و ال ان جی نیز بسیار کاهش یافت.  قیمت ال ان جی در بازار  شرق آسیا در قیاس با ماه اکتبر گذشته با کاهش ۶۶٪ به رقم  ۲.۸۰ دلار در  هر میلیون بی تی یو رسید.

در سال‌های گذشته، وقتی قیمت نفت کاهش می‌یافت، مدتی طول  می‌کشید تا دوباره به سطح قبلی برسد. با توجه به شیوع ویروس کرونا، کاهش تقاضا برای نفت و عدم کاهش تولید در کشورهای عمده تولید کننده نفت، طبیعی است که باید منتظر سال‌های آینده بود تا در پی افزایش رشد اقتصادی کشورهای عمده مصرف‌کننده انرژی، میزان تقاضا برای نفت هم افزایش یابد. در عین حال، کشورهای تولید کننده نفت هم نباید مازاد عرضه داشته باشند، تا بازار نفت به ثبات برسد.

بنا بر گزارش وود مکنزی، شیوع ویروس کرونا باعث شد تا  بیش از ۲۱۰ میلیارد دلار طرح سرمایه‌گذاری در سال‌های آتی  در بخش نفت و گاز  با افزایش ریسک مواجه شود. راب موریس، کارشناس وود مکنزی، معتقد است که به احتمال زیاد ۱۱۰ میلیارد دلار از حجم کل سرمایه‌گذاری در صنعت  نفت و گاز با تعلیق روبه‌رو خواهد شد و  ۱۰۰ میلیارد دلار نیز با ریسک مواجه خواهد بود. فقط ۲۲ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری جدید در پروژه‌های خوب و با درصد سود دهی بالا انجام خواهد گرفت.

چالش‌های انرژی‌های خورشیدی و باد

اکثر کشورهای جهان قابلیت‌های خوبی برای بهره‌گیری از انرژی‌های خورشیدی و بادی دارند. مسلئه ذخیره برق تولیدی از نیروگاه‌های خورشیدی در باتری‌ها یکی از چالش‌های عمده بهره‌گیری کامل از قبلیت انرژی خورشیدی در همه کشور‌هاست. در حال حاضر، شرکت‌های بزرگ انرژی در کشورهای توسعه یافته، مشغول تحقیق  در پروژه‌های متعددی در مورد حل مشکل ذخیره انرژی تولید شده در نیروگاه‌های خورشیدی و بادی در باتری‌ها هستند. دولت‌ها و شرکت‌های بزرگ، سرمایه‌گذاری‌های عظیمی ‌روی چنین پروژه‌هایی کرده‌اند. در این بین، تامین مالی نیروگاه‌های خورشیدی و بادی در کنار تکنولوژی پیشرفته و بهره‌وری انرژی، از دیگر چالش‌های پیش روی پروژه‌های انرژی‌های تجدیدپذیر، به‌ویژه در بخش انرژی خورشیدی و باد  است.

در گزارشی که اخیرا خبرگزاری رویترز منتشر کرد، پیش‌بینی شده است که بانک‌های مرکزی و دولت‌ها پس از رفع بحران ویروس کرونا  و پایان یافتن قرنظینه در کشورها تمایل خواهند داشت تا منابع مالی برای پروژه‌های انرژی‌های تجدید‌پذیر فراهم کنند و مشکلات پیش روی این پروژه‌ها را رفع کنند. شیوع ویروس کرونا باعث توجه بیشتر دولت‌ها به انرژی‌های تجدیدپذیر می‌شود و بر آن مبنا، این بخش امکان جذب سرمایه بیشتر خواهند داشت. تضعیف تدریجی صنعت نفت و گاز پس از بحران کرونا، فرصت مناسبی برای شکوفایی انرژی‌های تجدیدپذیر خواهد بود.

اداره اطلاعات انرژی آمریکا پیش‌بینی کرده است که در سال جاری  انرژی‌های تجدیدپذیر  بیشترین میزان افزایش در  تولید برق را به خود اختصاص خواهد داد. بر اساس گزارش اداره اطلاعات انرژی آمریکا در ماه‌های آینده به تدریج میزان شیوع ویروس کرونا کاهش خواهد یافت. بر اساس آن گزارش، در سال جاری ۱۹.۴ گیگاوات به ظرفیت تولید برق در بخش انرژی‌های بادی افزوده خواهد شد. در بخش انرژی خورشیدی نیز ۱۲.۶ ظرفیت جدید ایجاد خواهد شد. در قیاس با گزارش قبلی آژانس، این ارقام به ترتیب ۵ و ۱۰ درصد کاهش نشان  می‌دهد.

بر اساس  گزارش  وود مکنزی، در سال جاری در بخش انرژی خورشیدی در آمریکا بین ۲ تا ۵ گیگاوات ظرفیت جدید احداث نیروگاه پیش‌بینی شده است که احتمال تعویق این پروژه‌ها به خاطر شیوع ویروس کرونا، نیز مطرح است. نیروگاه‌های خورشیدی و بادی در آمریکا چشم انتظار مصوبه کنگره در مورد تمدید مهلت پرداخت مالیات و وام‌های دریافتی هستند. حمایت کنگره از صاحبان صنایع انرژی‌های تجدیدپذیر، فرصت مناسبی برای افزایش سهم این بخش در سبد انرژی آمریکا خواهد بود. احتمال تعویق بررسی این طرح در کنگره نیز می‌رود که باعث نگرانی در این بخش شده است.

اداره اطلاعات انرژی آمریکا پیش‌بینی کرده است که انتشار گازهای گلخانه‌ای در پایان سال جاری در حدود ۷.۵ درصد کاهش خواهد یافت. کاهش رشد اقتصادی و کاهش رفت و آمد وسفرهای هوایی و زمینی نیز باعث شده است تا میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای بیشتر کاهش یابد. در دوران پساکرونا، پروژه‌های انرژی‌های تجدیدپذیر فرصت مناسبی برای رشد و توسعه به‌دست آورده‌‌اند. حمایت دولت‌ها در تامین منابع مالی و تصویب قوانین لازم  می‌تواند در تسریع  افزایش سهم این بخش مفید واقع شود. اگر دولت‌ها و شرکتهای بزرگ روند حمایت از پروژه‌های نیروگاهی و تحقیقاتی مرتبط با باتری‌های ذخیره و سلول‌های فتوولتائیک را  ادامه دهند، گام بزرگی در راه رسیدن به اهداف صنعت انرژی‌های تجدیدپذیر خواهد بود. هر چند، نباید انتظار داشت که در کوتاه مدت کلیه مشکلات انرژی‌های تجدیدپذیر حل شوند.