رامی مخلوف، سرمایه‌دار سوری و پسر دایی بشار اسد با انتشار یک ویدئو در فیس‌بوک از فشار دستگاه‌های امنیتی برای مصادره امپراتوری‌اش خبر داده است. این میلیاردر ۵۰ ساله که به تعبیری ۶۰ درصد اقتصاد سوریه را در دست دارد، در حالی که آشفته به نظر می‌رسد، از بشار اسد، هم‌بازی دوران کودکی خود می‌خواهد به پاس حمایت‌های همه‌جانبه‌ای که او و پدرش از خاندان اسد داشته‌اند، به عنوان یک حاکم عادل در پرونده پرداخت مالیات ۱۸۰ میلیون‌ پوند مداخله کند.

هرچند هنوز گزارش‌های مربوط به بازداشت کارکنان شرکت «سیریاتل»، بزرگترین شرکت تلفن همراه سوریه متعلق به رامی مخلوف و مصادره اموال او به طور رسمی تایید نشده، به نظر می‌رسد دور تازه افزایش فشارها بر رامی مخلوف ابعادی فراتر از اختلاف خانوادگی و شکاف در هسته سخت قدرت داشته باشد.

سابقه روابط نزدیک رامی مخلوف و پیش‌تر پدر او محمد مخلوف با جمهوری اسلامی و همچنین الگویی که روسیه پس از تثبیت اسد در به عقب راندن ایران در سوریه دنبال می‌کند، این احتمال را تقویت می‌کند که مسکو قصد دارد با به حاشیه راندن رامی مخلوف، یکی دیگر از کانال‌های موثر ارتباطی تهران با رژیم اسد را قطع کند.

پروژه‌ای که پیش‌تر در مورد ماهر اسد اجرا شد. برادر رئیس‌جمهور سوریه که مورد حمایت جمهوری اسلامی قرار داشت و از همین رو مورد غضب روسیه واقع شد.

رامی مخلوف کیست؟

خانواده مخلوف با تکیه بر روابط خانوادگی با خاندان اسد، از قدرتمندترین خانواده‌ها در سوریه محسوب می‌شود. رامی مخلوف با سرمایه‌ای که حدود ۱۰ میلیارد دلار برآورد می‌شود، یکی از ثروتمندترین مردان خاورمیانه است که امپراتوری تجاری‌اش بخش‌های وسیعی از مخابرات و نفت و خطوط هوایی تا ساخت و ساز و امور بانکی و رسانه و  خرده‌فروشی را شامل می‌شود.

رامی مخلوف در دو دهه گذشته همواره از حامیان نزدیک بشار اسد بوده و تا جایی پیش رفت که به دلیل مشارکت در سرکوب مردم سوریه در فهرست تحریم‌های آمریکا و اروپا قرار گرفت. همچنین منابع مالی خانواده مخلوف کمک موثری در بقای بشار اسد در جریان جنگ داخلی و پس از آن بوده است.

رامی مخلوف از سوی مخالفان اسد به فساد و رشوه‌خواری متهم است و گفته می‌شود که هیچ شرکت خارجی نمی‌تواند بدون کسب رضایت امپراتوری مخلوف در سوریه آغاز به کار کند.

روزنامه تایمز بریتانیا نخستین بار در شهریورماه گذشته خبر حصر خانگی رامی مخلوف را منتشر کرد. این روزنامه بریتانیایی گزارش داد که صورتحساب هزینه‌های روسیه در جنگ سوریه به ۳ میلیارد دلار رسیده و بشار اسد تحت فشار مسکو از رامی مخلوف که «بانکدار» سوریه لقب گرفته، خواسته این بدهی را پرداخت کند. مبلغی که به ادعای کرملین، رامی مخلوف قادر است آن را در مدت سه ماه تامین کند.

برخی گزارش‌ها نیز حاکی از آن بود که رامی مخلوف تاوان نزدیکی بیش از اندازه به جمهوری اسلامی را می‌دهد. هرچند که نفوذ عمیق خاندان مخلوف در جامعه علویان سوریه و برخی گمانه‌زنی‌ها در مورد نگاه این خاندان به آینده بشار اسد، می‌تواند عاملی برای نگرانی رئیس‌جمهور کنونی سوریه باشد. البته خبر حضر خانگی رامی مخلوف و برخی مقامات نزدیک همواره مسکوت ماند تا اینکه او در ویدئوهایی که اخیرا منتشر کرد از اعمال فشار بر خود و اطرافیان‌اش پرده برداشت.

خاندان مخلوف و جمهوری اسلامی

محمد مخلوف که زمانی به «پدرخوانده» در سوریه مشهور بود، دایی بشار اسد است که برای سال‌ها با سرمایه شخصی برای سوریه سلاح‌های روسی خریداری می‌کرد. او در عین حال چهره‌ای نزدیک به جمهوری اسلامی و حزب‌الله به‌شمار می‌رفت و در تقویت روابط تهران-دمشق نقش مهمی ایفا کرده است. ردپای مخلوفِ پدر در روابط تسلیحاتی ایران با سوریه و همچنین همکاری‌های تجاری به چشم می‌خورد که یکی از معروف‌ترین آنها کمک به ورود شرکت ام‌تی‌ان آفریقای جنوبی به ایران است. محمد مخلوف از نفوذ خود در آفریقای جنوبی برای جلب حمایت این کشور از ایران در زمینه‌هایی مانند پرونده هسته‌ای استفاده کرد.

رامی مخلوف نیز مانند پدرش روابط نزدیکی با تهران دارد و در سوریه به عنوان چهره دوست جمهوری اسلامی شناخته می‌شود.

در اسناد پاناما مربوط به شرکت «موساک فونسکا» متهم به ایجاد شرکت‌های پوششی برای پولشویی، نام محمود احمدی‌نژاد، رئیس‌جمهور سابق ایران و رامی مخلوف دیده می‌شود. اتهام‌های مطرح در مورد ایران و سوریه نیز اغلب به معامله‌های نفتی و صادرات بنزین مربوط است.

آنچه که امروز بر رامی مخلوف می‌گذرد، نمی‌تواند با اختلاف نظرهای فزاینده روسیه و ایران در صحنه سوریه بی ارتباط باشد. صحنه‌ای که هر روز به نفع مسکو و به ضرر تهران در حال تغییر است، مهره‌های جمهوری اسلامی در سوریه را به هدفی برای حمله کرملین تبدیل می‌کند.

تردیدی نیست که بشار اسد یک دهه گذشته را با پشتیبانی همه‌جانبه ایران و گروه‌های شبه‌نظامی تحت فرمان‌اش و همچنین روسیه دوام آورد. اما در رقابت تهران و مسکو برای دستیابی به منافع استراتژیک حداکثری در سوریه که لزوما با یکدیگر همپوشانی ندارد، کفه ترازو به نفع روسیه سنگین‌تر است. ایران در سوریه در جستجوی جبهه مقابله با اسرائیل و ترسیم هلال شیعی است و برثبت اسلام به عنوان دین رسمی سوریه در قانون اساسی این کشور تاکید دارد. اما کرملین رویاهای بزرگ‌تری دارد. رئیس‌جمهور روسیه؛ سوریه را تمام و کمال می‌خواهد تا در جنگ قدرت با ایالات‌متحده آن را به تصویر بکشد. تلنگری به دوران جنگ سرد و گامی در جهت ظهور یک امپراطوری مدرن که ولادیمیر پوتین سخت علاقمند به ایفای نقش تزار برای آن است.

در حالی که ایران و روسیه میلیاردها دلار در سوریه هزینه کرده‌اند، مسکو در ماه‌های اخیر موفقیت‌های متعددی در کنترل نفوذ ایران در سوریه داشته است.  از جمله آنها می‌توان به مهار نیروهای شبه‌نظامی تحت حمایت جمهوری اسلامی، بازداشت مجموعه‌ای از فرماندهان و مقامات نظامی ارتش سوریه (که از دوستان تهران به شمار می‌رفتند) و طرح پیش‌نویس قانون اساسی سوریه بدون اعمال نظر جمهوری اسلامی اشاره کرد. از سوی دیگر مسکو در شماری از پروژه‌های اقتصادی در سوریه از معدن تا کشاورزی و اپراتورهای تلفن همراه مشارکت فعال دارد که در مقایسه با خطوط اعتباری و محموله‌های نفتی سخاوتمندانه‌ای که تهران یک‌طرفه به دمشق پیشکش می‌کند، اهرم فشار موثرتری به‌شمار می‌رود.

روسیه در مسیر فتح سوریه، ایران را به حاشیه می‌راند و دیگر بازیگران و چهره‌هایی مانند ماهر اسد و رامی مخلوف را با واقعیت‌های جدید بازی روبرو می‌کند.