به تعویق افتادن سفر سرگئي لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه و سرگئی شویگو، وزیر دفاع آن کشور به آنکارا که قرار بود هفته گذشته صورت گیرد، نشان می‌دهد که مسکو و آنکارا تا به حال موفق به زدودن اختلافات خود در لیبی نشده اند و مسیر سازش میان روسیه و ترکیه در برخورد با تحولات لیبی تا کنون هموار نشده است.

البته قرار بود وزیران خارجه و دفاع روسیه به منظور گفت‌وگو در مورد تحولات لیبی در ۱۴ ژوئن ۲۰۲۰، عازم آنکار شوند، اما این سفر در آخرین لحظات به تعویق افتاد و مقامات ترکیه با صدور بیانیه‌ای اعلام کردند که جلسه موردنظر به زودی در سطح معاونان وزرای خارجه و دفاع دو کشور برگزار خواهد شد. سپس، برخی از رسانه‌های خبری اعلام کردند که عدم پذیرش پیشنهادهای مسکو از سوی آنکارا، دلیل اصلی لغو سفر هیئت روسیه به آنکارا بوده است.

در پیوند به این موضوع، روزنامه «ینی شفاک» ترکیه نوشته است که یک روز پیش از سفر وزرای خارجه و دفاع روسیه، معاون وزیر امورخارجه روسیه وارد آنکارا شد و پیشنهادهای را در مورد تحولات لیبی ارائه کرد تا در جریان نشست دوجانبه مورد بحث و بررسی قرار گیرد، اما این پیشنهادها از سوی ترکیه پذیرفته نشد و در نتیجه، سفر وزیران خارجه و دفاع روسیه به آنکارا لغو شد. بنا به گفته منبعی که روزنامه ینی شفاک از وی نقل کرده است، جزئیات پیشنهاد روسیه در مورد لیبی تفاوت چندانی با اعلامیه قاهره نداشت و مسائلی در آن مطرح شده بود که نمی‌توانست از سوی دولت وفاق ملی لیبی و ترکیه قابل پذیش باشد. اما سایر رسانه‌های ترکیه، اختلاف‌نظر میان مسکو و آنکارا در مورد وضعیت شهر سِرت در لیبی را عامل به تعویق افتادن سفر هیئت روسیه به ترکیه قلمداد کردند و افزوند که روسیه مانع اقدام دیپلماتیکی از جانب ترکیه شد که هدف از آن، پایان دادن به بحران جنگ در شهر سِرت بود، بنابر این، احتمال وقوع درگیری در شهر سِرت اکنون نسبت به هر زمان دیگری افزایش یافته است.

هرچند سفر وزرای خارجه و دفاع روسیه به آنکارا به تعویق افتاد، اما هيئت دیگری متشکل از دپیلمات‎‌ها و افسران نظامی روسیه وارد ترکیه شدند و گفت‌وگوهای خود را با مقامات ترکیه آغاز کردند.

تردیدی نیست که دخالت مستقیم نظامی ترکیه در لیبی، تعادل اوضاع را برهم زده است و اقدامات اخیر آن کشور در لیبی منجر به تشدید رقابت میان مسکو و آنکارا شده و اختلاف‌نظر میان دو جانب بر سر شیوه پایان دادن به درگیری‌های لیبی را افزایش داده است، از این رو، به‌نظر می‌رسد که روسیه و ترکیه برای تقارب دیدگاه‌های خود در لیبی، نیاز به زمان بیشتری دارند و بعید است که این تنش به زودی از میان برداشته شود.

به صراحت می‌توان گفت که مسکو و آنکارا جز توافق‌نظر در مورد تحولات لیبی، چاره‌ای دیگری پیش‌رو ندارند و سرانجام ناگزیر خواهند بود برای جلوگیری از تشدید تنش، راه مذاکره و سازش را پیش گیرند، البته در این میان، موضع واشنگتن نیز حائز اهمیت بسیاری بوده و می‌تواند در مدیریت بحران کشمکش‌های لیبی نقش ارزنده داشته باشد. شکی نیست که ترکیه با استفاده از تجاربش در سوریه، سعی خواهد کرد  از یک سو با روسیه کنار آید و از سوی دیگر، حمایت ایالات متحده را در قبال اقدامات خود در لیبی به دست آورد.

در واقع، وضعیت ناهنجار کنونی لیبی شباهت بسیاری با اوضاع آشفته سوریه دارد و قلمرو این کشور به میدان جنگ‌های نیابتی و رقابت‌های منطقه‌ای تبدیل شده و بحران جنگ در این کشور را پیچیده‌تر کرده است. عدم عقب‌نشینی کامل آمریکا از شمال سوریه و چیرگی روزافزون نفوذ حزب کارگران کردستان که به عنوان یک گروه تروریستی معرفی شده است در مناطقی که بیشتر ساکنان آن را اعراب تشکیل می‌دهند، باعث وخامت اوضاع در شمال سوریه شده، در حالی که شهر ساحلی سِرت در غرب لیبی به کانون تنش‌های اخیر منطقه‌ای در این کشور تبدیل شده است.

روسیه بدین باور است که بازگشایی مسیر بین المللی (M4) که استان‌های حلب و لاذقیه را به هم متصل می‌کند می‌تواند نقش ارزنده برای حمل و نقل تجاری و به حرکت درآوردن چرخ اقتصاد سوریه داشته باشد، به ویژه پس از این‌که قانون سزار به هدف تشدید فشار بر رژیم اسد به اجرا درآمده است. افزون بر آن، حذف سازمان‌های که به عنوان گروه‌های تررویستی معرفی شده اند از استان ادلب از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است، بنابر این، وقوع درگیری در شمال سوریه در هر لحظه محتمل و امکان‌پذیر می‌باشد.

هرچند رقابت میان روسیه و ترکیه در شمال سوریه و در غرب لیبی در این اواخر شدت گرفته است، اما روابط صمیمانه‌ای که رجب طیبب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه و ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه را به هم پیوند می‌دهد، می‌تواند دروازه مذاکره و گفت‌وگو میان دو جانب را همواره باز نگه دارد و به هر گونه اختلاف‌نظر میان دو کشور پایان دهد. تجاربی که مسکو و آنکارا در جریان درگیری‌های شمال سوریه به آن‌ها دست یافته اند می‌تواند مانع از تشدید تنش میان دوجانب در لیبی شود، به ویژه این‌که به رغم افزایش تعمیق شکاف میان طرفین، روسیه و ترکیه سعی دارند به اقدامات جانب مقابل، واکنش تندی نشان ندهند.

اما با توجه به پیچیده شدن بیشتر بحران جنگ در سوریه و لیبی، بعید به نظر می‌رسد درگیری‌های داخلی و تنش‌های منطقه‌ای در سوریه و لیبی بدون وقوع رویارویی و جنگ میان طرف‌های درگیر پایان یابد و آینده دو کشور یادشده به زودی روشن شود.

https://www.independentarabia.com