آن‌گاه که پاکستان با حمایت هند در انتخابات شورای امنیت پیروز شد

این رویداد به ماه اکتبر ۲۰۱۱ مربوط می‌شود. هنگامی که اعلام شد که پاکستان به مدت دو سال عضو غیر دائمی شورای امنیت شده است، چهرۀ ما روزنامه‌نگاران پاکستانی که در گالری مطبوعات سازمان ملل نشسته بودیم، از شادی سرخ شده بود.

پاکستان پس از رقابتی سخت، ۱۲۹ رأی لازم و مورد نیاز را به دست آورده بود و برای هفتمین بار به این سمت انتخاب شده بود. کسب ۱۲۹ رأی از ۱۹۳ رأی، در آن زمان امری بود نزدیک به ناممکن، زیرا بسیاری از کشورهای دوست، از جمله ایالات متحده، نیز با پاکستان مخالف بودند. صدای مبارک باد از جانب میز مربوط به پاکستان در سراسر مجمع طنین‌انداز شده بود. در آن میان جهانگیر اقبال که در آن زمان وزیر مطبوعات در مأموریت پاکستان بود، از کشورهای پشتیبان اظهار امتنان و تشکر می‌کرد. 

وقتی با حسین هارون، نمایندۀ دائمی وقت پاکستان در سازمان ملل، در لابی آشنا شدیم، به او این پیروزی را تبریک گفتیم، زیرا بی‌تردید، شخصیت جاذب حسین هارون در پس آن موفقیت، انکارناپذیر بود. روزنامه‌نگار ارشد، میان عظیم، می‌گفت که شب گذشته نمایندۀ دایمی هند، هردیپ پوری، به منظور حمایت از پاکستان مهمانی شامی فراهم کرده بود که در آن از کشورهای دوست خواسته شد تا پاکستان را مورد حمایت و پشتیبانی قرار دهند و حسین هارون نیز در آن مهمانی حضور داشت.

هفتۀ گذشته، هنگامی که هند برای هشتمین بار به عنوان عضو غیردائمی شورای امنیت سازمان ملل انتخاب شد، در مجامع سیاسی ما این بحث مطرح شد که گویا پیروزی هند، شکست دیپلماتیک ما خواهد بود. در حالی که فضای داخلی سازمان ملل دارای سیاست خاص خود است. بارها پیش آمده است که پاکستان و هند از یکدیگر در انتخابات آنجا حمایت کنند؛ مگر در انتخابات سال ۱۹۷۵ میلادی که دو کشور با هم رقابت داشتند و پاکستان در آن انتخابات پیروز شد.

هند با کسب ۱۸۴ رأی از ۱۹۲ رأی، با اکثریت قاطع در این انتخابات پیروز شد. وقتی شاه محمود قریشی، وزیر امور خارجۀ ما اظهار داشت که با پیروزی هند در انتخابات یادشده رستاخیزی برپا نخواهد شد، در پیوند با سخنان او حرف‌ها و توجیهات گوناگونی مطرح شد. حال آن که پیش از این، هند حمایت ۵۵ کشور عضو گروه آسیا – پاسیفیک را با خود داشت که پاکستان و چین را نیز شامل می‌شود.

ایندیپندنت اردو طی گفت‌وگویی با عبدالله حسین هارون که همچنین وزیر امور خارجه مؤقت بوده است، از او پرسید که آیا پاکستان می‌تواند برای هشتمین بار عضو غیر دائمی شورای امنیت شود، و پاسخ او این بود که مجمع عمومی سازمان ملل سیاست خاص خود را دارد که در آن نقش گروه‌های منطقه‌ای بسیار مهم است، اما مهم‌تر از همۀ این‌ها، باید دانست که ظرفیت و صلاحیت نمایندۀ دائمی کشور چیست، لابیگری او چگونه است، و چطور می‌تواند حمایت گروه‌های مختلف را به دست آورد.

او افزود: «نکتۀ مثبت در مورد انتخابات ۲۰۱۱ این بود که من در رأس چهار گروه تأثیرگذار، به سرپرستی گروه آسیا- پاسیفیک قرار داشتم. همچنین، مسئولیت تمامی کارگروه‌های آفریقایی و گروه جزیره‌ها را عهده‌دار بودم. گذشته از این، نفوذ و دخالت کافی در گروه اروپای شرقی نیز داشتم. اما از جانب دیگر، بسیاری از همسایگان ما مانند ترکیه و اندونزی در برابر ما از قرقیزستان حمایت کردند. آلمان و ژاپن از جمله حامیان مالی ما بودند، اما در انتخابات در صف مخالف ما قرار داشتند. ولی نقش تعیین‌کننده توسط هند ایفا شد که نه تنها به نفع ما رأی داد، بلکه هشت رأی دیگر نیز برای ما آورد که در پیروزی پاکستان نقش اساسی داشتند.»   

در شورای امنیت سازمان ملل فقط پنج عضو دائم حق وتو دارند، درحالی که اعضای غیردائمی نقش نمادین دارند. در ابتدا تعداد اعضای غیردائم شورای امنیت شش عضو بود که پس از تصویب قطعنامۀ ۱۹۹۱A در ۱۷ دسمبر ۱۹۶۳ به ده عضو افزایش یافت. علاوه بر پنج عضو دائم شورای امنیت (ایالات متحده، روسیه، انگلستان، فرانسه و چین)، ده عضو غیردائمی توسط مجمع عمومی برای یک دورۀ دو ساله انتخاب می‌شوند. طبق مادۀ ۱۴۲، مجمع عمومی هر ساله پنج عضو را انتخاب می‌کند. این کرسی‌ها برای مناطق مختلف جهان در نظر گرفته شده است. پنج سهم از این  ۱۰ عضو از آفریقا و آسیا، یکی از اروپای شرقی، دو عضو از آمریکای لاتین، و دو عضو از اروپای غربی و مناطق دیگر است.

از پنج کرسی که برای آفریقا و کشورهای آسیایی اختصاص داده شده است، دو کرسی برای کشورهای آسیایی و سه کرسی از کشورهای آفریقایی است. بین این دو گروه منطقه‌ای یک درک و تفاهم مشترک وجود دارد که آن‌ها هر دو سال یک بار، یک کرسی را به کشورهای عربی واگذار می‌کنند. طبق مادۀ ۱۴۴ آیین‌نامۀ مجمع عمومی، هیچ کشوری نمی‌تواند برای انتخاب مجدد اقدام کند و طبق مادۀ ۹۲ آیین‌نامه، انتخابات سری و مخفی برگزار می‌شود. مادۀ ۸۳ آیین‌نامه صراحت دارد که برای تبدیل شدن به عضو غیردائمی  به دو سوم آرای مجمع عمومی نیاز است. یعنی یک کشور فقط با حداقل ۱۲۹ رأی از ۱۹۳ عضو می‌تواند موفق اعلام شود.

این درحالی است که پیروزی در انتخابات شورای امنیت سازمان ملل متحد به یک کارزار دیپلماتیک تمام‌عیار نیاز دارد که پول نیز در آن یک عامل اصلی شمرده می‌شود. در جریان لابی‌گری، پول مانند آب مصرف می‌شود. گفتنی است، هنگامی که پاکستان در این انتخابات پیروز شد، سند بودجۀ سال آینده، هزینۀ تبلیغات انتخاباتی را ۵ میلیون دلار آمریکایی نشان می‌داد. گویا پاکستان هر رأی را با هزینۀ ۳۸ هزار و ۷۵۹ دلار به دست آورده بود که برابر است با ۶.۴ میلیون کلدار و بدیهی است که این پول از جیب مالیات‌دهندگان پرداخت می‌شود.